Spreek je dialect

[GerritHondelink]

11 november Martinus Martinus van Tours.
Op 11 november lopen kinderen ieder jaar langs de deuren om snoep te vragen.
Zij vieren daarmee de feestdag van Martinus van Tours, een Romeinse soldaat die door zijn gulle giften nu herinnerd wordt als Sint-Maarten

Op en rond St Maarten wordt een beeld geschetst van de winter die we mogen verwachten. Deze heilige kan zijn gedenkdag maar het best beleven in een donkere sfeer. Te veel zon op zijn feestdag kan alleen maar irritatie opwekken bij koning winter.
Is er met St. Martijn nog loof aan de bomen, dan mag men van een strenge winter dromen.
Als het blad niet valt voor st martijn, zal ’t een strenge winter zijn. Is er een donkere lucht op St. Martijn, zo zal het een zachte winter zijn.
Een zuidenwind op de dag voor St. Martijn, dan zal het een zachte winter zijn. Maar is de dag op St. Martijn helder, de vorst dringt dan door tot in de kelder.
Als het nevelig is op St. Martijn, dan zal de winter niet koud zijn.
Maar heeft St. Martijn een witte baard, dan blijft ons sneeuw nog ijs gespaard.
Wolken met St Maarten, geven een onbestendige winter aan.
As ’t met Sint- Matten donker is, krie`j `n lichte kassemis!
At met Sint Matten de ganzen op ‘t ies staot , mot ze met kasmis deur ’t sliek gaon..

Zingende nachtegaele
As 't halfduuster optrek
Zingt vanuut de vârte
Luud en duudlek de nachtegaele
't Klink as meziek
In de luusternde oorn
't Gezang van disse vogel
Zeg meer dan woordn
Die mèènsn sprèèk
Mâr de dag giet veurbie
En de aomd vôlt.
Tweeduuster vank an.

Nao 'n lange nach
Kump ’t ochtendgloorn
En laot de vogels
Hun gezang weer heurn
In V-vôrm trek ganzn aover
Met 't deemuudeg geluud van
Gak, gak en nog iens gak
Met bewondering luustern
Naor ’n spechte
Die op ’n boomstamme
An 't timmern is
De koekoek met 't
Bekende geluud
Ok de doeve lôt zich heurn
Met roek oe roek oe
Kleine vogels
Zink ok hun vârsien
A-j goed luusterd
Gif 't 'n gevuul van vree
Laot alle wieze mèènsn
Die aover oonze weerld beslis
Hiernaor luustern
Zodât de vogels
Niet veur niks heb ezungn.
Dick Dalhuisen



Groot is ’t hof en völ mot der of. Wie veel geld bezit, kan veel uitgeven

[Arie]

11 november Martinus Martinus van Tours.
Op 11 november lopen kinderen ieder jaar langs de deuren om snoep te vragen.
Zij vieren daarmee de feestdag van Martinus van Tours, een Romeinse soldaat die door zijn gulle giften nu herinnerd wordt als Sint-Maarten

Dan moet ik weer snoep halen. Het is al weer 13 jaar geleden dat deze kinderen bij mij aan de voordeur op Sint Maarten snoep kwamen vragen.

[Veteraan]

Aha, jij krijg vanavond jonge dames van rond de 23 jaar aan de deur ! Ik gok dat deze meisjes toen ongeveer 10 jaar waren?
Gauw snoep halen, Arie. Hahaha.

[GerritHondelink]

12 november.
Wil je in het voorjaar narcissen of tulpen in je tuin? Let erop dat de bloembollen voor de eerste nachtvorst in de grond zitten.
Het is bewolkt en wisselvallig de temperatuur daalt tot 8 °C overdag, 's nachts is het ongeveer 7 °C.
St lieven, komt ons met vorst gerieven.

Zwammen
A'j 's aovens televisie kieket en i-j heurt dan dat gezwam
van onze politieke leiders dan snap i-j daor de ballen van.
Met 'n slim geleerd gezichte draeit ze ovveral umhen
gebroeket vôlle vrômde weurde en heurt zo geern hun eigen stem.
Met ingewikkelde betogen waor gin hond 'n woord van snapt
probeert ze uns wat wies te maken al vôlle bunt t'r in etrapt.
Wat hebbe wi-j an zukke heren dee praot op zogenaamd niveau
laot ze lever rechtan praoten en duud'lek zeggen wat en hoo.
A'k ze 's aovens weer heur zwammen ovver drugs, modaal of seks
denk ik vake bi-j mien eigen: ze hebt gewoon een zwamcomplex.
Henk te Bokkel

Op disse weerld hew genne vaste stie, al gao’w ok nog zoo breedoet zitten.
Stie, stea. Plaats

[GerritHondelink]

13 november
Op 13 november worden onder andere de heiligen Homobonus van Cremona, Stanislaus Kostka, Frances Xavier Cabrini, Didacus van Alcala en Brictius herdacht.

T’is nooit zo duuster, of ’t’wördt wier lech;
T’is nooit zo’n kleaj’n, of t’koomp wa terech;
Wee n’mood löt zak’n vuurdat hee good begun;
Bedeankt: Nooit is de loch zoa dik, of eenmoal schient de zun!

De eerste keer
Hoe zol ut goan, he wis ut niet,
Ze hadden um d'r al zo vul oaver verteld,
Moar helaas, ut had allemaol gin zin,
Al zin vroagen bleven ongesteld,
Net as zin vriendin.


Ok oet 'n breed ber kö j oetroln.

[GerritHondelink]

14 november.
Op 14 november is het de naamdag van verschillende heiligen, waaronder Alberik Sidonius en Siardus van Mariëngaarde

Rèagn, weend, leelk biesterweer, gef ongemak veur means en deer.


Grafschrift
Dit is een graf waarin een dichter ligt,
En dat is niet door de dichter zelf gedicht.

De Dinkel
Woar’t Tweantse laandschop glooiend lig
En`t loofbos zich in riejen rich.
En oaver’t laand ne nevel geet
Woar`t boonte vee te graazen steet.
Woar de Dinkel met zien zulver lint
Het Twentse laandschop an zich bindt
Woar boerderiejn met rooie daakn
In moantied `t laandschap dut oontwaakn
Woar koejn in,t oontdeepe water stoat
En de leu an raand van zien oever goat,
Laanks mulle rooie Luttersezaand
Metn ziene ofgebrokkelden raand
Woar de Dinkel met zien bochen git
De zwaluwn laanks zien oevers zit.
Zien schoonheid laanks den zaanderigen pad.
Iej ligt miej toch zo noa an’t hat.
Fenny Martens

Goat toch nich zo breedoet zitn. Neem niet zo veel plaats in (op de bank)

[GerritHondelink]

16 november
Op 16 nov wordt H. Geertruida de Grote herdacht die uit Eisleben in Duitsland kwam, waar in 1483 Maarten Luther zou worden geboren.
Als de regen uit het Noorden komt, is het altijd motregen,
November reupt het leste lof van de kale beume of.
Komt now al de weele gaanz’n oet ’t noorden
n’koold weenter is oons dan beschoor’n.


Wödt ’t dan alverdan ma gekker?
Vandaag-an-n-dag hebt de schreeuwlilkers het heugste woord.
Van ne als ma Wilder(s) böllende Geert krieg’k heanig an ne board.
In Amerika wun ne onwies groten bek, noa ‘n hels ‘TRUMPet’-geschal.
In Soasel kearkt ze temet biej Bruuns en viert ze in de keark carnaval.
Ok de gezoondheidsfanaten trekt slagmoals duftig an de bel,
wat wiej joarenlaank rechttoo veunden dat zet zee op ‘t spel.
Zooas voetballen op ’n keunstgrösveeld, bestreuid met rubberköörn;
Joa, dat wödden oons, van vandaag op morn, gladdendals verbeuden.
Ok in Boorn konnen B. en W. dee köörn nich länger meer bekoren.
Ma, wat woj? Zeet dee rubberköörn mer ees an de knienen te voren.
Umdewiel is ‘t hier toch ‘körk woarop het gedissel (noe) drif’
en ‘hew ’t nog (nich) oonder de körk’ as het bescheed oetblif.
Joa, nog effen en dan wödt ok ‘t rubbercondoom oons of ’eroaden.
En wat dan? .... Zun ding van körk ? ... Goat doar mer ees veur stoan!
Zoo, op ’t lest, vroag ik miej toch of: ‘Wödt ’t dan alverdan ma gekker?
Keerl-en-gin-ean, as ik deran deank, dan baal ik as ne rubber stekker!
Leo Leurink

Das net zo breed as ’t lang is. Het blijft hetzelfde. Dat verandert niets aan de zaak.
Deze zegswijze verwijst naar een vierkant, een figuur dat even lang als breed is.
Het is lood om oud ijzer

[GerritHondelink]

17 november.
Op 17 november is er een herdenking voor Sint Elisabeth van Hongarije (ook wel Elisabeth van Thüringen), een prinses uit de 13e eeuw die bekend stond om haar liefdadigheid.
STINKERIE
‘n Boer’n jong dee harre geerne
‘n Boer’n dochter as ziene deerne
De dienstmaagd van de pastorie
Dee was, zee de pastoor, nog vrie
Ie kunt heur krieg’n en ôk trouw’n
Mo’j mie ‘n vore mest de tuin in douwen
’t Boer’n jong maakt dat terechte
Gung too met de deerne in de echte
Noa ‘n tiedke heur’n de pastore geerne
“Hoo geet ’t oe met miene deerne?”
‘t Boer’n jong zee met ’n zoer gezicht
’t Is nogal een lastig wicht
Veur ‘n vore mest heb ie heur mie doan
Meer veur enen köttel loat ik heur wier goan.
Martin Peters

Wel ‘t breed hef, kan ‘t breed loatn hangn. Wie rijk is, kan zich veel veroorloven.
Mogelijk speelt hierbij de gedachte aan dure stoffen waarvan men de kleding liet maken een rol.
Het wordt vooral in afkeurende zin gezegd van mensen die te koop lopen met hun geld en ironisch van mensen die op te grote voet leven.

[GerritHondelink]

18 november,
Op 18 november worden de heiligen Odo van Cluny en Filippina Duchesne herdacht.
Het blijft vandaag bewolkt en de neerslagkans blijft hoog in Enschede,
November met zijn regenvlagen,
brengt verkoudheid, jicht en andere plagen.

STOAN
A’j em hebt stoann kö'i aamper stoan
en dan stoa’j der mooi op.
He’j de kips op halve wind stoan,
dan steet 't der good biej.
Mangs mo “j eamn stoan bliemn
um oew bestaan te verstoan,
of um oe hen te kieken
hoo mooi alns derbiej steet.
Geert C.A.M. Christenhusz

Is ‘t nich oet de lengte dan oet de breedte. We moeten bezuinigen hoe dan ook.

[GerritHondelink]

19 november Elisabeth.
De datum 19 november is verbonden met de Eerste Sint-Elisabethsvloed in 1404, die grote delen van Zeeland, Holland en Vlaanderen onder water zette.

St. Elisabeth dut ons verstaon,
ho`w de weenter zal vergaon
St. Elisabeth doet ons verstaan, hoe de winter zal vergaan.

Lief buurkind
lk vind jou
een deerntjen
die niet wil
as i'j heur wil
andacht vrôg zi'j
met vraogen
en blik
en kik naor mi'j
hoe jong
hoe vri'j
hoe teder
hoe bli'j
onverwacht
onmeugelijk
dat zi'j mi'j
de liefde verklaort
zi'j is drie
ik drie....enzestig
B.A.H. HAGGEMAN.


Met de brede biel der op in hown. Veel geld uitgeven / royaal doen

[hans]

om herhaling te voorkomen , moest iedereen daarna een electrische auto aanschaffen.
je ziet er steeds meer...

[GerritHondelink]

20 november Bernward (ook Bernard) van Hildesheim.
Op 20 november worden de heiligen Edmond van East Anglia, Felix van Valois, Bernward van Hildesheim, en Maxentia van Beauvais herdacht. Deze dag valt ook samen met Wereldkinderdag, ingesteld door de Verenigde Naties.

Novembermoand biester en zwat
Noe goat de streupers op pad.

Komt van`t veld de moes,
haal dan turf en hout in hoes!

Nummer één
Hee hef gin wit boordjen umme
zien hande bunt neet al te schoon
dreg maor gewoon ne pette
toch he-k ter geerne met te doon
Hee pröt neet met dure woorde
zien huusken is neet al te groot
hee dut van alles veur de kin'dre
en met de vrouwe hef e 't good.
Hee geet gin tweemaol op vakantie
ne auto zit ter nog neet an
zondags zee-k um vake fietsen
nump veur de kin'dre tied as 't kan.
’t Is maor zo'n gewonen kerel
dat kui-j zo wal an um zeen
hee gif zien tied en ziene liefde
an zien gezin, da-s nummer één.
H.J. te BOKKEL

Wied en breed genog. Wijd en breed genoeg. Meer dan voldoende; ruimschoots voldoende.

[GerritHondelink]

21 november.
Vandaag vieren we de gedachtenis van Maria-Opdracht, waarbij we gedenken hoe Maria door haar ouders werd toegewijd aan God in de tempel.
het blijft zo goed als droog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 4 °C en is de wind zwak, windkracht 2. Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer -2 °C.
Maria's opdracht klaar en hel,
maakt de winter streng en fel.
Nog
ene kaere
dezelfden
weg
Terugge
in 't spoor
van
kinderveutjes
en dan
moder
heuren
ropen
thuuskommen
THEA ONNINK-STRONKS

Heuren
Ze vonnen ut een mooien hond,
Moar dat heuren dat Irriteren hun steeds moar weer.
Moar ut werd vanzelluf better want noe isse Old en gries,
En noe heurt'e helemaol niks meer.

‘ t stun der nich breed veur. Iemand die financieel krap zit, dus weinig geld heeft of niet in staat is om royaal te leven.
Het is een uitdrukking die aangeeft dat iemand beperkte middelen heeft en zich moet inhouden met uitgaven.

[GerritHondelink]

22 november
Op 22 november is het de gedenkdag van de heilige Cecilia van Rome, die bekend staat als de beschermheilige van muzikanten, zangers en componisten.

Is Piet noe zwat van geboorte of zwat van het roet,
het geet mie het ene oor in en 't aandere wier oet.

Hârfs in de denn'nboomm
honderden hangmatties in de takk'n
spinnechies deint, laot zich weer zakk'n
klimt langs un draochien umhoog
dommelt in heur zachte betties
schommelt, schommelt schommelt wat, tôtdat
tôtdat... un vliegien an kump zweev'n
an et nettien vast blief kleev'n
dan zie'j de netuur eur waore gezich
zôrgt 't spinnechien klein veur ev'nwich

Diet de Ridder-Meijer


Good in de slappe was zitten. Betekent dat iemand veel geld heeft, dat wil zeggen, financieel ruim bedeeld is. De uitdrukking suggereert dat iemand "er warmpjes bij zit" en zich geen zorgen hoeft te maken over geldzaken.
De herkomst van de uitdrukking is niet helemaal zeker, maar wordt vaak verbonden met soldatentaal. In die context zou "slappe was" kunnen verwijzen naar het poetsen van leren uitrusting, waarbij slappe was werd gebruikt om het leer te laten glimmen. Wie het zich kon veroorloven om zijn spullen goed te onderhouden, werd geassocieerd met welstand.

[GerritHondelink]

23 november Clemens.
Op 23 november worden er meerdere heiligen gevierd, waaronder Paus Clemens I, die ook bekend staat als Sint-Clemens en patroonheilige van metaalbewerkers en smeden is, en de Ierse missionaris Columbanus.

Gaat met Clemens de winter goed zijn gang, dan zullen we een mooi voorjaar hebben.
Wintert `t op St.Clemens fel,
dan wordt de lente klaor en hel.

Specialisten
Buurman Willem hef een eume
en den is chirurg, veur beume.
Maor teggenwoordig hef elken boom ook al "last van stress!"
Dus dacht ik, dat ut mooi was 'e wes
dat ook een boom terechte kon bi'j een boom-psychiater.
Want vergangen zommer kreggen ze allemaole
TE vulle zonne en TE weinig water!
Bats uut Balle


’t Vleis is gewillig mer n gees is slap. De geest is gewillig, maar het vlees is zwak dat betekent dat de wil er wel is, maar de uitvoering lastig of onmogelijk is door zwakheid of andere belemmeringen.
Het wordt vaak gebruikt wanneer iemand wel iets wil doen, maar het niet lukt door bijvoorbeeld vermoeidheid, verleidingen of andere factoren.

[GerritHondelink]

24 november
Op 24 november worden de Heilige Albertus van Leuven, de Heilige Andreas Dung-Lac en zijn metgezellen, en de Martelaren van Vietnam herdacht.

Is het peerd van Sinterkloas wit van skrik,
dan krie'w nog weer wat nans op lik.

File
Elken morgen file rien
van half achte tut half tien
in een blauwig rookgordien:
Stilstaon spaort toch zo te zien
nog niet ens zo vôll' benzien!
Big file... big-big file: duuzend wielen...
Koentunnel en Ouwe Rijn,
Zoetermeer en Nieuwegein,
Maarssen, Bunnik, Velperplein!
En daorlangs lôp veur de gein
dan ok un een lâôgen trein!
Big file... enz.
Egals spôllen met de pook;
Kiek daor he'j de buurman ook.
Ridt verduld op de vluchtstrook!
Jao, dat dei e gistern ook;
't kosten um een helen hoop!
Big file...enz.
Elken morgen vast pandoer
is het weer een helen toer
um naor 't warrek hen te toern.
Maor in 't Openbaar Vervoer???
Toe now zeg..: "M'n malle moer!"
Big file...enz.
Mensenlief wat een gemas,
Now weer gauw een straole gas!
O, verhip, da was zowat,
'k rie een dame op eur gat:
"So.. now bu'w dan beide plat!"
Big file... enz.
Maor het bliftoch maor een feit:
"Scheren, make up en ontbijt
- tenzij met ietwat beleid
is een kleine kleinigheid,
a-j toch in een file rijdt!"
Big file... enz.
Ankh Gussinklo medio 1973

Zo slap as nen waskeldook. Zo slap als een vaatdoek.
Het kan zowel fysieke zwakte als een gebrek aan wilskracht of energie aanduiden.

[GerritHondelink]

25 november Catharina.
Rond de tijd van St Katrien, wil het graag gaan winteren.
Het vee gaat weer op stal. Overal zien we de boeren ermee uit de weiden huiswaarts keren.

Op St Catharine sterkt de winter. Vriest het op St. Katrien, dan vriest het nog 6 weken nadien.
Zoals de dag van Sint-Katrijn zal de laatste januari zijn.

Sinte-Katriene,
pak i j de koo bi-j de liene.

Sinte Katrien,
löt vake ’n witten mantel zien.

LUUSTER
word stille
moesstille
en luuster
eurkes lôs
heur
oen rikketik
henig sloan
vol
van begeerte
luuster good
wat e
vertellen wil
want wat e
zeg
klopt altied
Annemarie Damveld

As aarmood in de kökken vlög, is de leefde al oawer ’n sul votkroppen.
Als de armoede in de keuken vliegt, is de liefde al over de drempel weggekropen.
Als het gezin verarmt, dan geeft de een de schuld aan de ander en onstaat er twist.
Als de armoede de deur binnenkomt, vliegt de liefde het raam uit. Geen geld maakt niet gelukkig.

[GerritHondelink]

27 november
Op 27 november worden er meerdere heiligen en gedenkdagen gevierd bijv. Sint-Oda van St. Oedenrode.

Brengt ons de late herfst neveldagen,
dan zal de sneeuw ons 's winters plagen.

De boer’n doot ’t veark’n wier in ’t vat,
nov.en er is wier bloodkook’n zat.

WASSE SPEUL'N
Ik heure nog de klompe kleppern oaver de keiere van ‘n Waemerdiek,
kruwagenra en duutse keurkes kneurden of en to meziek.
Dan zag ie vrouwleu schoeven met wasgood wit en bont,
ze gong’n in de bekke speul’n umdat men ‘t better vond.
D’r waan dree, veer trepkes, dee kwam’n baoven de bekke oet,
’t speul’n gonk heel gemakkeluk en zo kreeg’n ze de zeepe d’r oet,
In de zunne konn ze bleken en dreugen an’n draod,
zo gonk dat ieder wekke dat was wasdag an de straot.
Wie’j kônt neet meer gaon kieken ho of ze dat do deen,
de ra heur i’j neet meer kneurn ‘t geluud is weg-egleen.
Wie’j bewaat ‘t in onze gedachten maor kommen dut ‘t nooit weer,
zo gong’n de vrouwleu speul’n an de bekke van weleer.
B. Meulenkamp,

n Aarmood haalt de luiigheed in = armoede dwingt om aan het werk te gaan.

[GerritHondelink]

26 november
Op 26 november is het de feestdag van Sint-Jan Berchmans en het is ook de gedenkdag van Koenraad van Konstanz.

Zeutkes krop de tied vedan
wie’j goat heanig op ’n eand wier an!


Ode an de zakdoek
onveurstelbaor deuksken
onmisbaor op elk moment
bi-j verdriet en bli-jdschap
geboorte en bi-j rouw
bi-j aoverwinning en verlies
uutreiken van een eersten pries
onmisbaor...
bi-j bloedneus, griep en snot
dat kleine deuksken, aoveral verstopt
in de mouwe en in de tas
achter een ritsken van de jas
maor ook in bedde, onder 't kussen
um soms een flinke hoestbu-je te sussen
op 't heufd, as bescherming tegen de zon
um d'n hals enupt, tegen stof en zweit
een bonten zaddoek, symbool van de boeren
as teken van verzet tegen de overheid
en o ja niet te vergetten:
van twee rooie zaddeuke
één bluusken emaakt
ooit mode in jongere jaoren
later deur Parijs-mode ekraakt
ze bunt meestal wit, soms met een bluumken
of een strepe in 't vierkant,
groten veur mansluu op 't land
as een mooi stapeltjen in de la
gewassen en gestrekken
a'j uutgaot: gauw één met-egreppen
en later nao gebruuk, verfrommeld en verstuukt,
belandt ze in de wasmand
en begunt 't weer van veuren af an
hoe kô'w ze koesteren,
waarderen, iedere kere opni-j
een ereplaetsken hebt ze verdiend
volgens mi-j
o edel deuksken, van echte katoen,
Nee - nee, niet van papier ...
lao'w ze eren met een vlagge, een banier!
Sien Boland-Gesink.

Niks doert veur wat leu eeuwig, behalve zoaligheed en armood.