Spreek je dialect

[GerritHondelink]

30 september Hiëronymus van Bethlehem,


Is de nacht van Hiëronymus klaar, een strenge winter verwacht je maar.

Graaft de mier een diepe gang, dan wordt de winter streng en lang.
Maar nog erger zal het ons berouwen, als de mieren ook hoge nesten bouwen.
Daor gin n menneke oawer de diek
zien eugkes gingen van kiekerdekiek
Zien heurkes gingen van krullerdekrul
Ie kunt ’t nich raojen, a woi’j ook dul
Rao, rao wat is dat?

A’j ’n hoond in ’n pot veendt, zeit ze ok wal es: A’j nich komt op tied, dan lig ’n pot op zied.

Met wat eeuwig doert, he’w de tied nog wa. Met wat eeuwig duurt , dan hebben we nog tijd genoeg. Als men rustig zijn tijd afwacht, dan komt men overal mee terecht.
Met tijd en stond gaat men de wereld rond.


Antwoord raodsel: schaap

[GerritHondelink]

1 okt Bavo (Bamis, eigenlijk 'Baafmis' samentrekking van Bavomis).
De Bamis is een traditioneel evenement dat het begin van de herfst markeert en waarvoor men bidt om een goede oogst.
OKTOBER, WIJNMAAND, EIKELMAAND, ZAAIMAAND, ROZENKRANSMAAND.

Wijnmaand. Merkwaardig dat in landen als Nederland en België, waar de wijnbouw nauwelijks van enige betekenis is, voor oktober toch de benaming Wijnmaand wordt gebruikt. Het feit dat de Romeinen de maand oktober hebben gewijd aan hun god Bacchus, zal mogelijk een rol hebben gespeeld. Ver terug in onze vaderlandse geschiedenis wordt al gesproken van Windumememanoth, maand van de wijnoogst. Duitsland en Oostenrijk spreken voor oktober als tweede benaming eveneens van Wijnmaand.

Rond Sint Bavo wil het nog wel eens flink regenen en waaien.
Als het regent op Bamis, dan komt er een natte Kerstmis.
Is de zomer goed en droog , met Sint Bavo de paraplu omhoog. (1 oktober)..
Goan
Goan?
Geet 't wâ? 't Geet.
Dan loat 't goan!
Loat der mer gin goane....
dan geet 't derbiej!

Woar geet 't toch hen?
Wiej goat al te hoop naar ons end.
As 't mer nich te rap geet..
Heanig an.

Geet wâ good, maak diej nich naar.
't Geet zoas 't geet en dan löp ‘t wâ los.

Kuiern, gengeln, loa'w goan.
Goaj met miej met?
Dan za ‘k oe es wat loaten zeen.
Geert C.A.M. Christenhusz

Woar blif de tied, zear de boer do stun um ’t allozie stil.




Goa zit'n en nem de tied, veurdat de tied oe hef nöm'n - Ga zitten en neem de tijd, voordat de tijd jou heeft genomen.
Tijd voor jezelf maakt je een beter mens. Rustiger, meer in balans, vrolijker, liefdevoller.
We hebben het allemaal nodig, en we vinden het vaak lastig voor elkaar te krijgen.
Je hebt echter elke dag een korte periode nodig om met jezelf door te brengen.

[GerritHondelink]

02 okt Engelbewaarders.
De herdenking van de engelbewaarders op 2 oktober is een spirituele traditie binnen de katholieke kerk om de bescherming van engelen voor elk mens te vieren.
De veranderingen in de natuur die zich al aankondigden zetten nu door. Er trekken veel vogels door. De bomen beginnen te kleuren en ook de zoogdieren bereiden zich voor op de winter.
Oktober = Eikelmaand. Vele herfstvruchten komen tot volle rijpheid. Eikels zijn in vroeger jaren veelvuldig geraapt en voor velerlei doeleinden gebruikt. In veel gevallen als bijvoer voor het vee - vooral varkens - maar eveneens als brandstof in de kachel van de armen.
Engelbewaarder stoa mie bie, dan is ’t weenter rap veurbie.
Engelbewaarder ( 2okt) sta mij bij, dan is de winter is gauw voorbij.

‘n Ceant
Oons kleenwich har nen ceant eveunn
en zea: hee lea doar, en kon niks begunn
hee zag miej en hee was zo bliej
hee is van miej
ik zea: ho ho, wodöanig kö’j det heurn
t kan wean dat ene um kats biej tooval hef verleurn
hee zea: ik vreug t um non net nog in n reagn
en n ceant zear: k wil alleen mer biej oe wean
dat har e klook bedach
zo doot ook leu dee t oons regeart
zee pakt ook alles in, wat t harte begeart
mer jea, dech toew nen advekoat
da’s lastig, woer legge viej de moat:
wee is non eegnoar noar de wet
stemt et bezit ook zölve met
wee mag of mut ‘n ceant bewoarn
murre viej um wal spoaren
ik zea: hoold um mear ,mien jong en völle wille
hee is van oe, mer hooldt oe stille
Jan Slofstra

As de klok stilsteet, gif e aait nog tweemoal daagns de juuste tied an.


Met de tied metgoan is makkeluk; Iej hooft allenig mer elkn dag te leavn.
Met de tijd meegaan is gemakkelijk, je hoeft alleen maar elke dag te leven.

[GerritHondelink]

03 okt.Gerardus van Brogne.
De voorbereidingen voor de winter worden gedaan. Kille regens en stormen kondigen het donkere jaargetijde aan. Toch doet de zomer nog wel eens een uitval of laat een vroege winter al van zich spreken. Verdwijnt de boer van de akker dan worden hond en jager wakker.
De winterappelen en -peren worden bij droog weer geplukt.
Het is nu een zeer geschikte tijd om vruchtbomen, sierheesters, bessenstruiken en andere houtachtige gewassen te planten.
Un peerd achter de kar,
breg ; t hele spul in de war.

De bij
Op een teras drunk ik een pilsie,
maar in mien glas doar zat een bij.
Ik reup de ober en zei, "kerel,
zeg wat mut die bij doarbij"?
"Nou", zei hij, "ik zul 't niet weten.
Ik haal um d'r wel even bij".
Zo ‘edoan, hij vruug an 't biesie,
"zeg ies wat mut ie doar bij".
Vrumd genog gaf 't biesie antwoord,
't was dus duud'lijk hiel goed bij.
"Kiek" zei hij, "dat za'k vertellen,
ik kwam toevallig net veurbij,
ik zag dat biertie en dacht wacht ies,
dat is lekker da's veur Bij".
Nou die ober werd toch kwoad man.
Reup, "hoe kom ie doar nou bij"?
Hij gaf die bij een flinke kaakslag.
En die bij kwam niet weer bij.
Henk Hooijer

Nen troagn hef nooit tied.


Ai’j noe nog nich reseleveern kunt, ’t hef de tied ok nog wa.
Als je nu nog niet besluiten kunt, het heeft de tijd ook nog wel

[GerritHondelink]

4 okt FRANSISCUS VAN ASSISI
Deze datum, die samenvalt met de sterfdag van Franciscus, werd in 1929 door de Dierenbescherming uitgeroepen tot Werelddierendag om aandacht te vragen voor dierenwelzijn.

Zaaimaand. September en oktober zijn de maanden dat de boer het winterkoren - het voortleven van straks - gaat zaaien op de leeggekomen akkers, of op de akkers die een tijd braak gelegen hebben. Sneeuw in de wintermaanden van straks is voor het dan al uitgeschoten zaaisel een door de boeren erg verlangde bescherming tegen de vorst.

Vanaf Franciscusdag, de boer zaaien mag.

DE EAGEN STEA
lk perbeer wâ es miene eagen stea
deur andere ogen te zeen,
as was ’t veur de earste keer
en hoal 't nich biej kieken alleen.
lk roek filetten in nen zommergoarden
en zee jonke broeden in de kark.
Biej 't heuren van dôskemôllen
zee'k boeren an 't wark.
Zo kiek ik mangs noar boeten,
onderwiel lusterend noar Bach
en zee gans wat anders deur de roeten,
dan wa ‘k in al dee joaren zag.

DE EIGEN PLEK
Soms tracht ik mijn eigen plek
met andere ogen te zien,
als was het voor het eerst,
en wil meer dan kijken bovendien.
lk ruik anjers in een zomertuin
en zie bruidjes in de kerk
Bij het horen van dorsmachines
zie ik boeren aan het werk.
Zo kijk ik soms naar buiten,
luisterend naar Bach
en zie heel wat anders door de ruiten,
dan wat ik al die jaren zag.
Geert Christenhusz.

‘n Good woard op de juuste tied zet heel wat kwaod veurgood opzied.


De tied an zik zölf hebben. Geen haast hebben, over eigen tijd kunnen beschikken.
Zelf zijn tijd kunnen indelen, veel tijd hebben. De uitdrukking is van toepassing op mensen die voor kortere of langere tijd niet hoeven te werken of een beroep hebben dat een flexibele tijdsindeling toestaat, bijvoorbeeld kunstenaars.
.

[GerritHondelink]

05 okt PLACIDIUS.
Op 5 oktober wordt er speciaal aandacht besteed aan onze leerkrachten
Oktober = Rozenkransmaand. Het bidden van de rozenkrans is voor veel mensen, vooral voor de katholieken, al eeuwen en eeuwen een heel speciale wijze van bidden. Eeuwenlang is het ook al gewoonte de rozenkrans te bidden voor het slapengaan. Het rozenkransgebed is vooral gewijd aan Maria, de moeder van alle mensen.

In october zeg oonze eume
möt de appeln van de beume.

De appeln mot noe van de beum,
’t mooie weer wödt nog beteun.

Vergeet niet te bidden op St. Placied, of het zal regenen dat het giet.

Ut geet oawer de brugge
met zien dak op de rugge
Roa roa wat is dat?

'n Oalen dag
' n Tred wödt minner vast.
D'ogen nich meer dat stralende.
't Geat meer op de tast.
' t Proaten is' t verhalende.
De poomp mist kracht.
Het lichaam koald.
De stem kleenkt zacht
Hij wödt oald.
"Hij is nich meer zo jong, kan nich zo goad,
Hij is aan't kreammeln
Was goad of, ad-e opheammeln."
Hei-j't dan wunnen?
't Liggen onder nen steen
In 'n gat, van twee biej een,
Is oew te gunnen ..
Gerard Droste

An hard lopen he’j neet völle, ie mot op tied van huus goan.


Een spinnend wief en een leggende henne hebt gin tied um te kaekelen. Wie druk is, heeft geen tijd voor babbeltjes

[GerritHondelink]

06 okt Bruno de Kartuize.

An völ beum zit a wier gel blad,
´t zommer heb wi´j a wier had.

’t Jager met de hoond
zwaerft noe wier in ’t roond
Vuur haaz’n gef dat ja gin wil
krig nen schot hagel in de bil.

Wie Bruno tart, zijn koren wordt zwart.

De boom en de weg
ie zeet ze völle saamn, mangs ok nich
noast mennig weg steet 'n boom
noast mennige boom lig nog ginne weg
de boom steet, de weg den lig
mangs steet de boom in de weg
en dan wördt 't weg boom
Loat de boom daor noe 'n luk aanders oaverdeankn
en den wil hieraover 'n boom opzettn
de weg is ok nich van gistern en zea:
“D'r goat verscheide wegn noar Rome”
“Doar heb ie recht”zea de boom, “en noe stao ik in de weg?”
“Maak toch da'j weg komt!
“Bun ik a” zea de weg.
Huub Busschers

‘n Gleasken op zien tied hoalt de mot oet ’t lief.


“Tied genog” koomp aait te laat. Tijd genoeg komt te laat.

[GerritHondelink]

11 okt Gummarus.
Op 11 oktober worden de heilige Johannes XXIII en Sint-Gummarus herdacht.

Oktober is niet alleen de vogeltrekmaand bij uitstek, maar door het vochtige, doorgaans niet te koude weer ook de paddenstoelenmaand. Hoewel ook in de rest van het jaar ja zelfs in de winter, paddenstoelen groeien, komen er juist in oktober In veld, bos en beemd uit een onzichtbaar netwerk van schimmeldraden duizenden zwammen en zwammetjes te voorschijn.

Luien maakt oe tuffeln der oet
óf ze vreest oe glad kapoet.

Treedt Gommarus met droogte in,
de winter zal nat zijn in het begin.

Volgen op Gommarus natte dagen,
de winter zal door nat mishagen..


Röst
Loat mie mar sloapen denk ik dan
oeteandeluk kump het d'r toch van.
Iej könt d'r oe nig teeg'n verzetten
Al wa'j wet zö'j ooit vergett'n.
In grote vlagen wit en gries
Vewaeijt de tied mangs zo onwies
ok gaf het storm.
En teeg'nwind
As kind nig zo beleaft
duurleaf ik in mien leste daag'n
zoonder klaagen dat woar 'k
met begun;
Het leaven
woar ik vol in stun
wördt meender,
wat ik veul'n kan
Loat mie mar sloapen deank ik dan.
Gerrit Rensink.

Dinge van dizzen tied. Actuele zaken

Wel gin tied hef, kan d’r nich met umgoan. Wie geen tijd heeft, kan er niet mee omgaan.

[enschedeinansichten]

Hallo Gerrit.
Bin ie der weer ?

[GerritHondelink]

12 okt Wilfridus;
Hij was een Engelse aartsbisschop die naar Friesland kwam om het christendom te verspreiden en wordt ook wel de apostel van Friesland genoemd.

Verschillende dieren leggen nu voedselvoorraden voor de aan. Zo scharrelen er onder de eiken Vlaamse gaaien rond op zoek naar eikels. Zij nemen deze In hun bek en begraven ze stuk voor stuk in de omgeving. Ook boomklevers, eekhoorns en bosmuizen leggen wintervoorraden aan.

Oktober zet het blad in ’t goold,
’t joar sökkelt hen, ’t wödt zeutkes oold

In disse maond verspölt de beume eer kleed.
’t Is ’t leaven dat vot wier geet.

Wilfred kou, januari lauw.

KEENDER EUGKES
De eugkes van alle keender
a zeent ze blaank of zwart
den Schepper hef toabedacht
stroalt almaal t zölfde
As ze plezeer hebt en dan lacht
Keendereugkes waarvan vreade oetgeet
vraogt altied um vreade, nich um t verdreet.
A.E.W.S. BOS-HERMELINK

Oet de tied. Uit de mode; ouderwets.

In dissen tied wö'j eere gek as riek. In deze tijd wordt je eerder gek als rijk

[GerritHondelink]

13 okt. Eduardus.
Hoewel de winter nadert zijn er planten die van geen ophouden weten en tot ver in oktober bloeien: rode en witte klaver, gewone berenklauw, reukloze kamille, teunisbloemen, duizendblad en paardenbloem.
Het is nu een zeer geschikte tijd om vruchtbomen, sierheesters, bessenstruiken en andere houtachtige gewassen te planten.

Zint in october de tuffeln an de kaant,
dan least de boer wier geröst de kraant.

Valt de blaa van de beume
Dan komt a wier de vuurjaorsdreume.

De boom en de weg
Ie zeet ze völle saamn, mangs ok nich
noast mennig weg steet 'n boom
noast mennige boom lig nog ginne weg
de boom steet, de weg den lig
mangs steet de boom in de weg
en dan wördt 't weg boom
Loat de boom daor noe 'n luk aanders oaverdeankn
en den wil hieraover 'n boom opzettn
de weg is ok nich van gistern en zea:
“D'r goat verscheide wegn noar Rome”
“Doar heb ie recht”zea de boom, “en noe stao ik in de weg?”
“Maak toch da'j weg komt!
“Bun ik a” zea de weg.

Huub Busschers


Wee wearkt as e tied hef, hef tied as e weark hef. Je moet je tijd goed benutten.


De tied vergeet en ’n means kan zik na verandern. De tijd gaat voorbij en een mens kan zich erg veranderen.