Spreek je dialect

[enschedeinansichten]

Dit zegt de Twentse taalbank,

2. dwars zitten (probleem); as t knip en weer knip {DWs}

[enschedeinansichten]

[GerritHondelink]

28 jan
Als de katten zingen in koor, gaat de winter echt teloor.


Met de tied metgoan is makkeluk; Iej hooft allenig mer elkn dag te leavn.


A’j mar tied van leamn hebt. Als je maar lang genoeg leeft

[GerritHondelink]

29 jan

St. Sulpitius schoon ies dan is ’t veurjoar good en wies.
Als de schaatsliefhebbers op St. Sulpitus(29) op de schaats staan,
zal het weer in het voorjaar van slag zijn.
Mispeln
'In n böggelkoarf doar op n stool,
'Hek mispeln doan veur oons pestoor.
'Goa eam doarlangs op weg noar school,
Dan kom ik met mien weark mooi kloar!'
'Dan zegs derbi'j: "Das heel gezoond,
'"Dee riept nog noa int berrestro!
'"Dan wordt ze pas zo week as stront,
'"Met de komplesaansie van oons moo"'.
Noa n wek of wat, zo geet dat mangs,
Dech de pestoor: 'Doar mok is hèn'.
'Ik goa voart eerst bi'j Sientje langs,
'Dee stuurt aait mispeln, ginner oet t ven'.
'Kom oe bedaankn! Kiek is an:
'Dienn böggelkoarf. Den loak wear hier.
'Ze smaakt'n good, doar zei 'k niks van...
'Wat Jannoa zèèr, kleunk nich zo schier!'
'Zo week as stroont! Dat gef gin pas!
'Doar mos doe echt is wat an doan,
'Dee koomp straks oet de hoogste klas,
'Dat mos doe echt mear tegg'ngaan!'
'Pestoor hef gliek! 't Is ok te gek,
' 'k Heb heur al bi'j de eurkes had!
'Dee vaalt de weur aait oet n bek,
'As flodders oet de koo zien gat!'
Hendrik H.J. Haverkort

De mooiste dingen in ‘t leamn kost ginnen stuuver.

Joonk wean zol mooier wean ast wat later in't leamn kwam. Er is zoveel om van het leven te genieten, dat het vaak te vlug voorbij is.

[enschedeinansichten]

Eerder plukte ik mispels in het wild en maakte daar jam van. Je moet geduld hebben tot de eerste vorst is geweest.
Nu hebben ze het geduld niet meer en de mispels worden al voor de vorst geplukt en dan gaan dan in de diepvries. Kom je bij een boom en dan is hij al leeg gehaald.

mispels.jpg (41.17 KiB) 9646 keer bekeken

"Mispels zijn te plukken in oktober of november na een nachtvorst. Vervolgens moeten ze twee of drie weken gisten of rotten en dan zijn deze lekker en eetbaar met veel suiker, tannine en zuren. Van de vruchten werd vroeger stroop gekookt tegen darmontstekingen en diarree. De thee van de bladeren zou helpen bij keelontsteking en mondzweren. De mispel bevat veel vitamine en is goed voor de spijsvertering en de maag. De mispels worden gebruikt in desserts en zogeheten Medlar cheese (soort lemon curd). Ook kan van de mispels een heerlijke jam worden gemaakt. Grappig is de uitdrukking: “Zo rot als een mispel”. Na dit verhaal is het duidelijk dat alleen rotte mispels gegeten worden!"

[GerritHondelink]

30 jan
Dooien op Sint Aldegonde (30 jan)
vult ‘n kelder met ‘n vloed van zonde.

Kan iemand mij deze spreuk verklaren ????

Noew
't Heden is nich vast te hoaln.
Aait in beweging noar wat koomp.
"Noew" schof langs.
Zal all 's 't verleden injaagn.
Nog komt nieje daagn.
Tut het leste "noew" de toekomst of zal zaagn.
Gerard Droste



’t Leaven is as ’n keenderhemd, meestieds te kort.



’t Is met hoar as met ’t leaven: bi-j ’t kwiet dan is ’t vuur aait.

[Arie]

30 jan
Dooien op Sint Aldegonde (30 jan)
vult ‘n kelder met ‘n vloed van zonde.

Kan iemand mij deze spreuk verklaren ????

.

Heeft dat misschien iets met overstroming of zondvloed te maken?

[enschedeinansichten]

Nee, niks over te vinden. Is het gunstig of ongunstig bedoeld ?

[GerritHondelink]

ik denk ook wat Arie schrijft overstroming

[GerritHondelink]

31 jan

Januari komt ons verklaren, dat men turf en hout moet sparen.
Daarna komt er nog de tijd, dat men op de schaatsen rijdt.

Veur de Veenprinses
De leste dage bin k an t trekn met n pröttel van mien moo
Ik leaze oalde kaartn, bekieke miej ne video:
In n optoch löp t haalve doarp, met t muziek der biej,
veurlangs de huze an t kanaal tot oew vaar zien' boerderiej
Kort veur den optoch bin iej reukeloos van t hoes egoan
Nog zee k oe deur t vitrazie hen biej t kamerke roken stoan
Noe wil ik stiekem dat t weer n moal as vrogger wean zal,
toe'w mangs noa melknstied wat vriejn deudn in n stal
Wiej warn neet van de zölfde karke doarum hef t niks länger doerd:
toen oew vaar der achter kwam hef e rap oe vortbonsjoerd
En al he'k oe nooit weerum ezeen hoo a'k ok zochn in stad en laand,
noadat ik dee video zag stoa'j miej weer in t oog ebraand
Bert de Haan


Of ’t noe jagen is of streupen, zea ’n hazen, ’t is um mie begunnen.

Nood drif'n haazn oawer de weg = iemand in nood doet onverwachte dingen.

[GerritHondelink]

1 feb.
Februari: Sprokkelmaand. Schrikkelmaand. Lichtmismaand. Kortemaand. Slijkmaand.
In de oudste versie van Romeinse kalender, die tien maanden telde, kwamen de maanden januari en februari nog niet voor.
In de zevende eeuw voor Christus werden er twee maanden aan het Romeinse kalenderjaar toegevoegd, die de namen januari en februari kregen. Februari is genoemd naar de Romeinse god Februus, de god van de purificatie/onderwereld.
Deze maand was voor de Romeinen de tijd van hun grote reinigings en verzoeningsfeest Februa.
Om de vier jaar krijgt deze maand een schrikkeldag.
We zien in veel spreuken dat er een tijd genoemd wordt van veertig dagen, zes of zeven weken.
Zeer vermoedelijk zijn deze tijdsaanduidingen beïnvloed door de tijden die veelvuldig in de bijbel voorkomen.
Het is zaak deze niet te letterlijk te nemen.
Voor aanduidingen als veertig dagen, zeven weken, wordt waarschijnlijk alleen maar bedoeld dat een en ander een hele tijd zal duren.

ZEE ZAG T NICH MEER ZITN
Wanneer t in n oavond à duuster was, en zee zat doar dan héél alleen,
tuurdn ze uurn noa t behang of ze proatn doar met nen steen.
Alns kwam dan op ear of ze sjouwn mangs hen en weer,
angstig keek ze dan um zich too wat deu ear härtte toch zeer
Lang höl ze dat nich meer oet, zee zat alleen doar met ear lot,
meer dàn veulde ze opees toch weer de anwezigheed van earn God
Earn Redder kwam nog nèt op tied, zee kreeg noe weer niejn mood,
hoo was t aanders wa met eer goan? misschien was zee dàn wà dood.
A.E.W.S. Bos-Hermelink.

Ok ‘n best’n jager schöt mangs langs ’n haazen.

Hee hef alns ofstreupt. Hij is overal geweest.

[GerritHondelink]

3 febr.
Sprokkelmaand. Het ligt voor de hand te vermoeden dat deze benaming wijst op sprokkelen, het bijeengaren van dor hout voor de kachel. In de oven van de armen was immers alles wat brandde welkom. Van zeer vroeger is de benaming sporkelmaand bekend. Van Duitse zijde wordt beweerd, dat het woord 'sporkele' verwant is met het Latijnse woord 'spurcalia'. Dit houdt een afkeer, een veroordelen in van de uitzinnige heidense feestvieringen in deze maand. Het is ook de Lichtmismaand. Dit feest moet de heidense zwijnerij verdringen en de mens tot meer religieuze gedachten brengen, deze maand reinigen van het lage aardse.

Sint Blasius maakt de winter los
Als het op Blasius regent en waait, zeven weken lang de wintermolen draait.
Blasius is een koud manneke, Apollonia een koud vrouwke.

Lichtschommel

hen
weerum
hen
weerum

met de Veerman
van ’t licht
naor ’t duuster
en
weerum

ach Veerman
nem ons met
aover de rivier
’t grieze lint
dat begint as ‘n kind
en zich stort in de zee
van aovergave en grinnikwals

en weerum
naor ’t duuster
samen op den
lichtschommel
en hup!
daor gao’w weer
naor ’t licht

en vannacht dans ik
zo uutbundig
as ’t doolridder
zo uutdagend dansen
dat mien eigenste schim
mien pas weer zut
’s margens vrog in bed

Hee hef een leavn as ’n luus op ne zere kop.



Den löp gin haazn meer an. Die kan bijna niet meer lopen.

[enschedeinansichten]

[GerritHondelink]

4 febr.
Febr. = Schrikkelmaand. Om de vier jaar, uitgezonderd in de volle eeuwjaren die niet deelbaar zijn door vierhonderd,
krijgt deze maand een dag extra. Dit volgens de kalenderhervorming door Paus Gregorius XIII in het jaar 1582.
De naam 'schrikkel' is terug te brengen naar verspringen.
In oude literatuur treft men voor schrikkeldag de benaming verspringdag aan.


Giraffe.
D’r was eens een giraffe met een té lange nek,
ma a-j d’er an ewend waar’n stun het nog niet zo gek.
Dan kree-j vanzelf bewondering veur dapperheid en moed
Want zo zien nek uutstekken det deed he-j warkelijk goed.
Noe nemt men hem as veurbeeld Men roemt hem um zien pit,
iej mut oen nek soms uutstekken ok as het tegenzit.

Mineke Mollink Hellendoor



Niks hef meer hoast as vleu vangn.


’t Reagnt mar stöadig deur. Het blijft almaar(aanhoudend) regenen.

[GerritHondelink]

5 febr Agatha van Catania (ook van Palermo)
Febr, = Slijkmaand. In de middeleeuwen sprak men al van Horunnemanoth: slijk- of moddermaand. Dit wijst erop dat het in februari niet altijd sterk wintert,
maar het buiten evengoed een modderige kliederboel kan zijn. Doorgaans ook valt de dooitijd in februari.
In Duitsland en Oostenrijk spreekt men voor februari ook van Hornung. De Duitser Friedrich Kluge legt met dit woord een etymologisch verband met het midden-Latijnse 'ornungus'. Het betekent zoveel als bastaard. Februari is zeker een uitschieter met zijn 28 dagen.
De dagen gaan nu duidelijk lengen, het feest van Maria Lichtmis kondigt dat al aan. Natuurlijk kan het ook in februari nog stervens koud zijn,
maar de echte koude loopt nu toch een beetje op de laatste benen.
De zon krijgt meer kracht. En veel weerspreuken begroeten dan ook het licht onze moederster en brenger van wat meer warmte.
Maar oh wee, als de koude weer terugkomt … Is februari guur en koud, volgt vaak een zomer waar men van houdt.
Water op Sint Agata is melk in de boterkarn.
Sint Agatha, de bruid van God, Laat sneeuw en ijs graag dooien.

De hazen nôsselt zich
De hazen nösselt zich
geneugluk in 't lange grös
ze bint zich van
gin kwaod bewust,
Ok de boer op
zien trekker
weet van niks
he haalt voer veur
de beeste op ’n stal.
Mar ziene grôsmesiene
roast en dendert deur
op kroamvisiete gete nig
he maeit en maeit en maeit
en de hazen bint 't haasje

Anny Lescher, De Lut

Alns gung stöadig zienn gaank. Alles ging gestaag (zonder ophouden) verder.




Zo stöadig an. Zo langzamerhand

[enschedeinansichten]

"Alns gung stöadig zienn gaank. Alles ging gestaag (zonder ophouden) verder."Dat moi heb'n, dan gee't goot.

[GerritHondelink]

6 febr. Amandus van Maastricht
Febr. = Kortemaand. Dit vanzelfsprekend vanwege het aantal dagen dat deze maand telt.
Februari mist , heuj in de kist.
Sint-Amaan trekt het zaaikleed aan.

Het Leem
Mear toch kuemp vuur iedereene
Eenmoal 'n allerlessen dag.
Eenmoal wor wiej allemoale
Naor het koarkhof hen ebrag.

Better moos met leefde as spek met ruzie.

De stöadigsten(kalm/rustig) jagers scheet de meeste hazen. Met kalm aan doen bereik je het meest.

[GerritHondelink]

7 febr Romaldus.
Vaak is het moeilijk te achterhalen waarom Heiligen in verschillende bisdommen op verschillende data vereerd worden.
Dit geldt ook voor Romaldus, die zijn verering ook op 19 juni heeft.
Romaldus (7 feb.) storm en blazen, zal in mei het vee doen grazen

Driefnat.
Naaknd dreaie ik de kraan lös
Waarm water löp oaver mien vel
Aait mie oaver de rugge
Langes miene blote biln
Glidt 't wieter oaver de bene
Driefnat
Ik kniepe in ne shampooflesse
Glibberig spul op mien spoons
Haande raakt miene börstn an
Vingers dreait zeutkes roond
Um miene roze titkens
Driefnat
Broes glidt oaver mien boek
Henig noar beneen
Haande volgt 't spoer
Noar mien donkere poes
Vol met zeepnschoem
Driefnat
In de heurkes die glimt
Dreait vingers zeutkes roond
Op de vleermoes
Doarnoa tusken de bene
Bie 't zeute pruumken
Driefnat
Mien oasem wordt rapper
't Dreait mie in 'n boek
'n Gilleke kump lös
Ik kriege rooie kinnebakn
't Water sputtert teegn de tegelwaand
Driefnat
Dan bun ik kloar
De kraan kan wier oet
Ik stoa nog oet te bloazn
Griep mienn haanddook
En gleunder vergeneugd
Driefnat

Annemarie Damveld,


Ie könt better op nen toet’n vleu passen as op ’n jonge meid.

Me ka de vleu ofvangn. Elkaar te slim af zijn.

[GerritHondelink]

8 febr
Lichtmismaand. Op de tweede van deze maand viert de Katholieke Kerk het feest van Maria Lichtmis.
Feest van het licht. Het lengen van de dagen, de fel verlangde toename van het licht, de mensen voelen het naderen van de lente, het nieuwe leven.
Eeuwen en eeuwen is dit overal en in vele variaties uitbundig gevierd.
Met het begroeten van het licht, de langer wordende dag en het vieren van dit gebeuren, spelen we terug op een stuk bijgeloof, dat hier nauw mee is verbonden.
In de donkere wintermaanden zwierven er immers boze geesten rond, die voor het komende jaar goede en rijke oogsten moesten verstoren en verhinderen.
Met die boze geesten moeten we terug naar de Germanen.
Zij meenden dat die geesten, de kinderen van de duisternis, juist de goede geesten beletten om voor oogsten te zorgen waar de mens wel bij zou varen.
DISCRIMINATIE
Völ meanske
hebt weanske
groot en klean
een te wean
blaank en zwart
weans van t hart
gin gevechtn
börgerrechtn
mekaar verstaan
saamn goan
doo het dan
noe t nog kan
gebroek verstaand
gew de haand
gin gezeur
oaver kleur
Doarum blaank en zwart
Nooit meer apart!
A.E.W.S. Bos-Hermelink


Abortus is net as sociale oetkering ontvangn, alles willn hebbn, en de niks veur hoomn te doon.


Alns is nen weet, maor vleu vangn een handigheid. Soms moet je snel kunnen handelen in het leven.

[GerritHondelink]

9 febr Apollonia van Alexandrië
't Is voor de oogst bijzonder goed,
als 't op Sinte Appolonia waaien doet.

Hulzer Willem

Groot harte, scharpen blik
der ging 'm neet völle mis.

Van de buurtschap, 't darp,
de leu en eure geschiedenis.

Maor 't bunt ziene verskes
dee nog altijd ons harte raakt.

En töt an den dag van vandage
't laeven een betken mooier maakt.

Diana Abbink


Vleu zeuken in nen schoon hemd. Liggen vitten.


Oonzen hond hef gin vleu. Onze kinderen doen dat niet.