Spreek je dialect

[GerritHondelink]

Nog wa völ of nen hoop drek an ‘t rad hebn.
Veel kouwe drukte maken; nodeloze ophef.
Veel verbeelding hebben.
Dit wordt vaak gezegd wanneer mensen veel pretenties hebben.






Achterdoch (3)
`Jao maor', zae d'n agent, 'da's geld waor ieleu rech op hebt!' kan wal waen en
as dat zoo is, dan kö'j ut ok zoo wal geev'n.
`Jao, maor ik modde ve-antwoord waen en können bewiezen, da'k ut an oew oet-betaald hebbe', zae d'n man. 'Oewe lulle vekaatsies bunt wal good, praoten köj wal, maor dee smoesjes kenne wie onderhand. Eene handtekeninge en ie bunt zoo van de plaatse of.'
`Maor mense', begon d'n agent noo tegen Graade, 'begriep dantoch……'
Wie hebt al genög begreppen, aj ut zoo neet könt, dan mo'j ut laoten!' en tegen Gait, 'atte oew dat zoo neet wil doon, dan motte ut maor holl'n."Awwe noo is effen naor de kökken gaot, dan köwwe dat is röstig met mekaare aoverleggen, want ieleu hebt alle jaorn oewe premie betaald en nog nooit wat e-had en noo kump oew dat too.' Graade gink breed oet-staon, too ze heur'n, dat den kaerl naorde kökken wol. Dat köwwe hier boeten wal of en teek'n doo-we neet.'
`Jao', zae d'n agent, hee hadde ut neet meer, 'woo mo'k d'r noo met an?'`Da's oewe zorge',
zae Graade noks.

[GerritHondelink]

Hee löp van hot noar haar.
Hij loopt stad en land af. Van de ene plek naar de andere; heen en weer; overal heen.
Meestal wordt deze uitdrukking in combinatie met lopen of slepen gebruikt.
Een alternatieve vorm is: van hot naar her.
Hot en haar zijn twee oude koet¬sierstermen; het waren uitroepen waarmee werd aangegeven of het paard naar links of naar rechts moest. Eigenlijk staat er dus: van rechts naar links.





DE HAANE
't Was ne baas van nen haanen en zo greuts as wat!
De boer was zien hels gekreej meer dan zat,
Den uutslover zat aait achter de kippn an,
Die oale hennen die kreegn d'r ne keer wat van,
't Boertje vreug zich of hoe't haantje zol smaakn,
En wol van den vogel twee HALVE haann maakn,
Cantekleer zol dus in'n zundagspot,
"Blikskaters" dach oons haantje:"Miene tied is nog ma kort" !
Ma hee had de henn'n wat beloafd nog vanmonn,
lets wat e de dames zekers neet misgönn,
"Ik komme voart nog langs, dan maak ie es wat met! "
Pochn e nog en had zien zinn'n d'r op ezet,
Ma vuurdet e ziene belofte heeld,
Had 'n boer um tepakkn en... hee wordn ekeeld!
Met ne forsn klap van 'n iep op 'n poer,
Wordn zien kop d'r ofehakt duur den dekselsen boer,
't Haantje vleug stoeptrekkend nog een keer noar zien hok,
Belaandn boam op ne veraldereerde klokk',
"Wat dooj toch vrömd" zo kakelt zie,
"le maakt mie met die keunstn joa ech neet blie" !
"Excuus", zeg'n haann, "Klèèn kipke van mie,
Ma 'k bin d'r vandaage met 'n KOP neet bie" !
Ineke Smit-Vukkink

[Veteraan]

Hoe liep het nu af met de verzekeringskerel? Is hij onverrichter zake weer weggegaan? Met het geld?

[GerritHondelink]

Hee is zo pinnig en gunt mie ginnen rooien penning.
Hij is zo gierig en gunt mij geen rooie cent.
Dén kaerl is wal zo pinnig, hee broekt de piern nog as schoonveters.
Die vent is wel zo zuinig, hij gebruikt de pieren nog als schoenveters.



Gratis preumn !
Op'n schaaltje in de winkel,
Laggn wat lekkere stukskes vleas,
Met'n bord der bie van :'GRATIS',
Tja, en wat dut dan de duursnee means?
Prebearn en preumn,
Ze loat zich neet neugn,
'n Heel stel stun der al umhen,
Te kauwn en te kuurn,
Det mog zo wa duurn,
"Joa dit smaakt bes en zoonder zenn",
Ma...op een gegeeven ogenblik,
Leep't winkelmeake der zo langs,
Zettn zon bordje oavereane,
En TOEN haj 't hele spulleke gangs:
Op det bordje stun eschreemn:
"Voor uw HUISDIER, hond of kat,
Gratis worst en vlees in brokken"
Wat een schrik vuur die klaantn was dat!
Alles spuj de boel wier uut,
Trök wit weg en leep gauw vot,
Ma achter in de winkel stun de chef,
Kon't neet loatn en lachn zich rot!

Ineke Smit-Vukkink

[GerritHondelink]

Hoe liep het nu af met de verzekeringskerel? Is hij onverrichter zake weer weggegaan? Met het geld?

Ik zal de volgende keer het stukske aofschrievn.!

[GerritHondelink]

Et de scheenkn nich op, veurdat ’t brood oet d’n aoven is.
Wees niet te voorbarig







Achterdoch (4)
Too dach-e, 'dan mo'k ut geld maor op ziene Banke laoten aovermaoken, atte dee hef,' en
daorumme zae-te: 'Op welke Bank heb ie oew geld, dan kan'k ut daor wal op oewen naam stotten en hoof ie neet te teek'n.'`Dal he'j oew mooi oet e-dach,' zae Graade en tegen Gait, 'noo, wille d'r op ne slinkse wieze
achter zeen te komm'n, waor wie ut geld heb, maor dat geet 'um niks an!"
Nae, zae Gait nostereg, `ie könt noo betaaln of in't geels neet.' De hunde spuurn ok al luk grammetierigheid en begonnen te gromm'n.
`Jao', zae d'n agent, 'dan we'k ut ok neet meer, ik zal ut hoofdkantoor schrieven en
dan mot ze maor zeen wat ze doot.'
Hee wochten nog effen, maor kreeg gin weerwoord. Too pakken hee ziene fietse en leep
ut arf of. Ne heel'n ende wieter kekke nog is umme en too-te zoog dat hunde 'um neet
nao-kwamm'n, slooge ut been aover 't zadel en gink weer op hoes op-an.
Jao, ut eerdse bezit is in zekzels onzeker en vegankeluk as ut laeven zelf, maor ut is wal zoo:
dat wa'j hebt dat he'j en dat wa'j kwiet bunt, dat he'j nog neet weer.

[Veteraan]

Mooi verhaal.

[GerritHondelink]

Mooi verhaal.

Döt mie plezeer da'j mooi veend. Heelaas kwamt vrogger vaak veur dat de leu völ achterdoch haddn.

Mien opa hef bieveurbeeld op 't sterfbed nen breef teekent wat ter op neer kwam dat te zien eigen zön en
dochter har onterft en deurum wol mie va vrogger nooit iets teeken. Zelfs 't rapportbeukse van mie van de lagere school wol hee nich teekn.

goodgaon Gerrit

[GerritHondelink]

Allns wer an de lat houwen.
Alles wordt er doorgedraaid.





Ne kearl met 'n klein ongemak an'n voot belt 's aovens bie d'n dokter an.
Kump daor mevrouw an de deur en hee vrög: "Is d’ n dokter ok in hoes?"
Mevrouw döt de deur nen luk wieder lös en kik effen de straot of.
To zeg ze: "Nee, komp t'r maor gouw in!"

[GerritHondelink]

Better baarft (blootsvoets) as in gepofte schoon.
Beter met iets minder, dan in de schulden steken.
Een pof was een klap, een klank nabootsend woord.
Op de pof betekende oorspronkelijk op goed geluk.
Nu heeft het de betekenis van op krediet kopen.
Baar = Naakt. Baarf loopen. = Op blote voeten lopen.
In het Twents dialect zijn baar eerpel Aardappels met spekvet maar zonder groente of vlees.




ALLEEN (1)
‘t Leup alweer teegn 't eand van 't jaor. De leste weakn was ’t weer op nen biester en völs te zacht veur de tied van 't jaor. Willem van Aale zat an de hoge taofel veur 't raam en keek naor een koppel kraein dee nog gauw een leste pier oet de grond trökkn en daornao haöstig een plekje veur de nacht opzochen. Willem heetn eigenlijk Willem Vos, mar hee was d'r an wend dat iedereen 'm Willem van Aale nuemn.
Nao de dood van zien va had hee altied, saamn met zien moo, op 't oalders hoes woond en zodoende had hee de naam Willem van Aale kreggn. Hee had nog twee breurs en een zuster, mar die waarn al lang 't hoes oet. Een enk'le keer was hee ok wal is op vrieersvoetn wes, mar völ vrouwleuvleis had hee nooit op de bottn had. Eigenlijk was hee van jongs of an al een drömerd wes en een betje aanders as de aandern. As de jongs an 't voetballn waarn of an 't slootje springn, dan zwörf hee vaak deur 't laand.
Hee was dan alleenig met zien gedachn en fantasiën en veuln zich gelukkig. Later gun e wal met de andre jongs en deerns op stap en dan kon e bes met doon. Mar zo noe en dan mos e weer alleen wean en kön ne zwerven deur 't land waor as hee zich verwondern oawer de natuur. Hee was dan één met alns um hem hen en was al 't andre vergeat’n.

[GerritHondelink]

In 't glas verdreenkt der mear as in nen plas.
Sterke drank richt meer schade aan, dan wij denken.




ALLEEN (2)

Nao de laegere school had e nog een jaor of wat op de landbouwschool zetten en doarnao was hee bie zien va op de boerderiej komm. Zien va sökkeln al een pa jaor en was jonk stoarven en hee had toen, samen met zien moo, wieder boerd. Breed haddn ze 't nooit had, want zo groot was 't bedriefke nich, mar ze haddn altied good te etten en meer verlangen ze ok nich. En as Willem, eers met 't peerd en later met de trekker, bezig was op 't land, kon e in eens opholln met warkn en de hoge blauwe luch en 't wiede land in zich opnemm. Op zo’n oognblik veuln hee zich klein, mar hee wus zeker dat e met geen meanse ruiln wol.
Zien moo was nog knap oald wordn, mar toen zee oet de tied raakt was, was hee alleen achter blèmn op de boerderie. Eers kreeg e nog wa anloop oet de buurt en van zien breurs en zuster.
Zee veun’n dat hee zol vereenzaam’n en dat der volk um 'm hen mos wean um 'm daor aoverhen te helpn. 't Was good bedoeld, mar hee mos niks hemm van al dee drukte en hee trök zich steeds meer terug. In 't leste kwam d'r zowat gin means meer, want bie zo’n ampart’n, daor was gin aoregheid an. Mar Willem veuln zich weer een stuk bètter, want hee heul van alleen wean.

[GerritHondelink]

As 't nen ezzel te good geet, wil hee op 't ies daansen.
Het zijn sterke benen, die de weelde kunnen verdragen.
Het is moeilijk een goed mens te blijven als je veel succes of vrijheid hebt.




ALLEEN (3)

D’r waern alweer heel wat jaorn aoverhen gaon en noe was hee zölf op leaftied en boern al lang nich meer. Hee har al ‘t laand verpacht an de buurn en woon’n zelf nog op ’t boerderieken waor as hee nog wat rond köstern in nen hof en zo goed en kwaod as dat gunk de boel an de kaant heul.
Hee wör wat stief in de bottn en 't loopm gunk d'r ok wat of, mar hee kon zichzölf noch redd’n. Zien breurs en zuster veun’n van nich, mar daor had hee gin boodschap an. Zie haddn 'm al is één op 't dak stuurd um te praotn aower een bejaord’n te hoes of aower bejaord’nhulp. Mar dat was gin succes wordn. Onder een köpke koffie had 't means heur verhaal daon en toe ze oet praot was had Willem zeg dat ze nog wel een köpke koffie kon kriegn, mar dat hee nooit van 't oalders hoes weg gun of zie moss’n 'm d'r oet draeg’n en hulp had hee ok absoluut nich neudig.
Oh ja, hee wus bes dat d'r éénzame meansen waern. A’j oe hele leavm neargens tied veur had haddn as veur waerkn en iej waern met gaon in dat jachtige leavm, dan völ 't nich met a’j alleen kwamm en dan ha’j wel hulp en zorg neudig. Met die meansen mossen ze mar praotn, want die haddn 't harder neudig as hee, want hee redd’n zich nog bes.

[GerritHondelink]

Ik kon’t nich achielen.
Ik kon al dat eten niet op!





ALLEEN (4)

Vanof die tied haddn ze 'm met rust laotn en was d'r gin means weer wes die aover weggaon praot had. En noe zat e, zowat an 't ende van 't jaor, an de grote taofel veur 't raam en liet de tied as een film an 'm veurbie gaon. De vrogge dood van zien va waordeur hee al vrog de zeggnschap kreeg aover de boerderie, wat nich zo makkelijk wes was. Jaorn laeter de dood van zien moo waor as hee 't toch wel moeijlijk mee had had. Mar dat had hee nich an de grote klok hangn, want dat hoofdn iedereen nich te weetn. Het leavm was al langer hoe jachteger wordn, waordeur meansen gied tied meer haddn um tot rust te komm of een praotje te maekn an de kant van de sloot.En hee zag zich zölf in dee film as een ampartn dee zien eign gaank was gaon.
Gängeln langs de slootswal, op zeuk naor een eandennus, met een spier in de mond op de rug in 't grös, kiekn naor een reagnboog of de wolkn dee ieder ogenblik van gedeunte verandern.
Of in de wiede polder de reagn an zeen kommn zoezn as een gries gedien en de druppels as duuznd diamantn zeen opspuitn in de sloot. Hee was altied een drömer bleem dee met weineg tevreen was en dat zo ok wel zol bliem tot 't ende too. Zien boerderiej was nooit een veurbeeld wes van modern boern, mar hee had 't red en kon iedereen rech in de oogn kiekn. A’j liek en recht deur 't leavn gungn, dan was 't good.
Op dissen kestaomd was hee alleen en een met de natuur en hee verlangn dat dit zo zol blievm tot in lengte van daagn.

Oet de moespot. Henk Dijkslag

[Veteraan]

Geen type voor boer zoekt vrouw.

Zoveel tevredenheid ...waar vind je dat nog?

[GerritHondelink]

’t Leste heui in de reupe hebben.
Wordt gezegd van iemand die bijna dood is.
Reup= ruif; krib.




'n Oongeluk
Kiek ie noe of hoo 't vrogger was,
De jeugd zit aaltied krap biej kas.
Met 't wekkeluks zakgaeld kwam iej neet wied,
Dus wodden 'n baantje zoch van tied tot tied.
Veur d'anvulling van mien budget
Warkten ik biej 'n bakker in brood en banket.
Joaren bracht ik stoet en taartjes roond.
Elke wekke, elken vriejen dag den'k voond.
Eerst op de transportfietse, later met 'n koare.
In 't lessen bedeenden ik de weenkelstore.
Dag en nacht holp ik in dat bedrief
Met völ plezeer veur mien financieel gerief.
Met apatte dagen, waj mangs kats an 't èènd.
Gin woonder, dat geploeter waj joa neet e weend.
Miej gebeurden't op zo nen zoaterdag,
Da-k met 'n deuze taartjes op de konte lag.
'k Was meu, 'k had hoast noar hoes te goan,
Gaf gin acht. Sebiet heft noodlot too e sloan.
In de haand 'n deuze gebak, an 't stuur de stoet,
Smakten ik met fiets en aliens oonder oet.
Veraltereerd sprong'k rap weer in de bene.
Hopten dat gin ene 't veurval had e zene.
't Was wal 't geval, zo is miej achterof verteld.
Oet e lachen wa-k. Foi, wat was'k vergreld.
Met in de deuze 't gebak an enen kloeten
En van de stroate opgegadderde smerige stoeten.
Mos ik van aarmood terugge noar de bakkeriej,
Woar'k 'n zoer gezichte kreeg. Zee waren neet bliej.
Zee mossen, umdat ik op de stroate smakten,
Opniejns den nomdag weer an't bakken.
Oonzen Harman

[Veteraan]

vergreld....
Dat woord kan ik niet thuis brengen.

[hans]

duits vergraulen
https://de.wiktionary.org/wiki/vergraulen

[Veteraan]

Ach, Du bist ja ganz bei die Zeit!

[GerritHondelink]

Uit Twents in woord en gebruik van G.J.H. Dijkhuis Borne

VERGRELD - in de war, uit het lood geslagen, verwezen
Wij dwelt vergreld mangs ien den nach (Lam.Hen.) =
Wij dwalen soms totaal verwezen in de duisternis.
VERGRELD - kwaad, boos
'n Groten Winter was vergrèld (Hee.Old.) De grote (felle,koude) winter was boos.
VERGRELDHEID - kwaadheid
Hee zèè 't met vergrèlheid (Vlo.AZm.) =
Hij zei het met kwaadheid, in toorn, toor¬nig.

[GerritHondelink]

Fatsoen en staand jag nich aait in ene koetse.
Het fatsoen wordt vaak minder als men hoger op de maatschappelijke ladder beland.



Sex
De tiedn bint oonwies veraandert
vol is ter op n kop ezet.
Veural de "zeden" bint völ losser.
De oaldren hebt t er meuilik met.
"Opoe" vreug lest kleane Liesje,
"deer ie vrogger ok an sex?"
Liesje war n joar of neegen
Opoe stun gewoon perplex.
Opoe nöstern: "Ach ie snottert
wa kö'j toch dore dinge zegn."
"Doar har wie vrogger gar gin tied veur,
k'heb derteen keendr groot mutn brengn!"

Jan Kleinman.