Spreek je dialect

[GerritHondelink]

Wiesheed huust vaak oonder nen versletn hood.


Iej kent de man an ’n hood, mar nich ’n wien an ’t vat.


Klaor in ’t hoes
en klaor op ’t lief
Das ’n besten proonk van ’t wief.

29 okt
In de herfsmaond te völle reag’n doar zi’w nich um verleagen.

's Morgens regen, 's middags droge wegen.

[GerritHondelink]

Wearkn is nen umweg naor alns wat oe ansteet.


Dit maol zi’w deep west, zear Blok, want de fles was leug.


Het leem’n is nig rechtvaardig, ’t geet zien eig’n gang.
Veur de één heel kort, veur de ander lang.
Ai’t eem’n nig mer zeet zit’n, dan tuit ie oene lippen.
En fluit ie, want doar wor ie vrolijk van.
Fenna.


30 okt
Oktober met veel nevel doortrokken, toont een winter met sneeuwvlokken

[GerritHondelink]

’t Leavn is toch zo eenvoaldig, mar de leu hebt ’t vrömd en ingewikkeld maakt.


lk hop vuur oe
ik hop veur oe mien kleankeend
da'j oetgestrekte moder-arme veendt
'k hoppe veur ieder keend
dat 't thoes zien leafde veendt
ik hoppe dat veur ieder keend
et oet 'n moment van leafde is ontstoan
en neet dat de oale leu veendt
ha'w dat mar nooit edoan
ik hoppe veur oe mien kleankeend
da'j thoes gezelligheid en bescharming veendt
een thoes um biej te schulen
een thoes woar a'j gerôst kunt hulen
ik hoppe veur oe mien kleankeend
dat va en moo genog tied
Veur oe veendt tied um te spôllen en da'j oe eigen weg kunt goan
um later met beide bene op de groond te stoan
ik hoppe veur oe mien kleankeend
da'j leafde op dizze wearld veendt met oalders,
as et evven kan, dee bint veur keender van groot belang
dat alles hoppe ik veur oe,
mien nog ongeboren kleankeend

Anna Geerdink, Almelo

31 okt
Eind oktober, begin november wordt ook wel aangeduid als de IJsduivels.
Het laatste weer van oktober, reikt november de hand.

[GerritHondelink]

Oetstel hef ’n geveurlijk eand.


Leefde en hoosten loat zich nich verbeedn. Liefde en hoesten laten zich niet verbieden.


1 november
De maand die we ook wel slachtmaand, bloedmaand of nevelmaand noemen.
November komt van het Latijnse woord novem wat negen betekent.
November was tot 153 voor Christus volgens het Romeinse kalenderjaar, wat in Maart begon, de 9e maand van het jaar. Maar is nu de elfde.

Houden de kraaien voor Allerheiligen al school, zorg dan voor hout en kool.

Met Allerheiligen smit Dieks
De schoon in ‘n hook,
De kloomp zint waörmer
Dieks is wak look.

[GerritHondelink]

De laamp haank a wier scheef. Het huishoudgeld is al weer op.


As de laamp an is kö’j zeen wa’j zegt. Laten we de lamp aan doen.


2 november Allerzielen. Herdenken nabestaanden hun overledenen.
De term 'IJsduivels' is de benaming voor een vorstperiode van meestal maar enkele nachten in het laatst van oktober of in het begin van november. Deze vorstnachten worden vooral gevreesd omdat dan de laatste bloemen en groenten die er nog in de tuinen staan kunnen bevriezen. Laat ons maar denken aan de bloemen die we met Allerheiligen of op Allerzielen op het kerkhof hebben geplaatst.

Wie houdt van bloemen, zal rond deze tijd zijn geraniums en fuchsia's naar een beschutte plaats overbrengen.

Na de IJsheiligen de bloemetjes buiten, met de IJsduivels weer naar binnen.

Geeft Allerzielen zonneschijn, dan zal het spoedig winter zijn..

[GerritHondelink]

’t Is altied wa ergens morgn in de weerld. Elke nieuwe dag is een kans om te leren en te genieten van wat het leven te bieden heeft.


Met rustig kuiern is wieder te komm’n as met d’r op houw’n


3 november
November Slachtmaand. Na in de zomer goed vetgemest te zijn slacht de boer zijn varken.
De temperatuur in deze maand is van dien aard, dat het vlees niet snel aan bederf onderhevig is.
Dit vlees wordt ook nog eens goed gepekeld en gerookt en kan zo de wintertijd gebruikt worden.
Met een weinig fantasie zien we nog de tijd voor ogen dat veel mensen de dag aanvingen met een stevig ontbijt van spek en eieren.

De vette vèark’n goat der an,
krig ’n boer wier bloodkook in de pan.

Als de eekhoorns aan het garen slaan,
is het met de zomer gedaan

[GerritHondelink]

De lampe is em oetgoan. Hij is dood


’t Bedearf van het vleis, is ’t leaven van de majen.


4 november
November=Bloedmaand. Spreken we van Bloedmaand dan kan het mogelijk in verband gebracht worden met Slachtmaand.
Bij de Germaanse stammen die in de vijfde eeuw na Christus Engeland veroverden heeft de traditie bestaan om als dank voor de weldaden van de natuur de goden dankoffers op te dragen.
Veelal waren dit dieren. Mogelijk zijn we zo aan de benaming Bloedmaand gekomen.
Allerheiligen, Allerzielen, Herdenking van doden en van oorlog. Hier word je ook niet meteen vrolijk van.

De slachtmoand is wier in ’t laand
vette veark’n schreeuwt noe moord en braand.

Bloodkook’n en balkenbrie in de pan,
Leu, wel hoolt daor nich van?

[Arie]

De slachtmoand is wier in ’t laand
vette veark’n schreeuwt noe moord en braand.

Bloodkook’n en balkenbrie in de pan,
Leu, wel hoolt daor nich van?

Balkenbrij of balkebrie is een oud gerecht dat vooral in het najaar en in de winter wordt gegeten. Traditioneel werd het op boerderijen gemaakt van in bouillon gekookt slachtresten van het varken (onder meer kop en organen), boekweitmeel (soms tarwebloem) en speciale kruiden (vooral rommelkruid), die een zoete smaak afgeven.[1] Soms worden krenten of rozijnen toegevoegd.

Productie en toebereiding
Bij de moderne varianten van balkenbrij gebruikt men vaak varkensvlees, spek en lever in plaats van slachtafval. Kroeboet en Duitse varianten bevatten bovendien veel bloed waardoor het donkerroodbruin in plaats van grijs van kleur is en qua smaak meer op bloedworst lijkt. Balkenbrij wordt in blokken geproduceerd en gebakken in de koekenpan in plakken van ongeveer 1 cm dik.

Etymologie
Het woord balkenbrij is waarschijnlijk afgeleid van brij van gebalchte, dat wil zeggen de buikresten van een geslacht dier, zoals darmen en pens.[2] 'Balk' en 'balg' betekenen 'buik' in dialecten van het Nederlands. Een alternatieve verklaring berust op een oud gebruik de balkenbrij in een doek aan een balk op te hangen (vergelijk "hangop").[3]

Verbreiding en namen
Balkenbrij wordt in Nederland vooral in het oosten en zuiden van het land gegeten
bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Balkenbrij

[GerritHondelink]

De bessem geet achter de stront an. Het goede zal het kwade verdrijven.


Loat oe gin oorn anneaien a’j der zölf nog twee hebt


5 november
Nevelmaand. Juist in deze tijd van het jaar als de temperatuur nog betrekkelijk hoog is en er doorgaans ook zeer veel vocht hangt door de herfstregens hebben nevel en mist alle kansen. Nebelung is de wel heel typerende naam die Duitsland aan de maand november gegeven heeft.

November reupt het leste lof van de kale beume of.

[GerritHondelink]

6 november

Het weer op Leonardusdag (6 nov), blijft gewoonlijk tot de Kerstdag.

De lip loatn hangn. Zee hef de lippe weer op ‘t derde knoopsgat hangn’


’t Is door ne beteune boel. Daar is schraalhans keukenmeester.

[enschedeinansichten]

"De lip loatn hangn. Zee hef de lippe weer op ‘t derde knoopsgat hangn’"

"t is een jankebuul.

[GerritHondelink]

7 november
Novembermoand biester en zwat
Noe goat de streupers op pad.

Brengt ons de late herfst neveldagen,
dan zal de sneeuw ons 's winters plagen.

Reagen en köalte brengt de leu bie mekaar


Aarmood hebbn met. Medelijden hebben met

[Arie]

Brengt ons de late herfst neveldagen,
dan zal de sneeuw ons 's winters plagen.

Dan wordt het dus weer sneeuw deze winter.
Gerrit ik mis de laatste tijd het weerbericht voor deze dag.

[GerritHondelink]

8 november
Als de regen uit het Noorden komt, is het altijd motregen.

Had alman ’t weer in de haand,der was aait ruzie in ’t laand

Wee hef de blaankste billn??. Wie is het sterkst / de baas ??? Wie heeft er gelijk??

[GerritHondelink]

Brengt ons de late herfst neveldagen,
dan zal de sneeuw ons 's winters plagen.

Dan wordt het dus weer sneeuw deze winter.
Gerrit ik mis de laatste tijd het weerbericht voor deze dag.

Ja dat klopt maar ik heb ook een beschrijving “van de dag” heilige achterwege gelaten.
De reden daarvoor : Het heeft eigenlijk niets met het dialect te maken.
Ik ben in het verleden begonnen met een Twentse Weerspreuk.
Bij veel weerspreuken hoort dan vaak de naamdag van een heilige of merkeldag.
Ik ben van plan om als volgt verder te gaan alleen een weerspreuk bij de datum als mij die bekend is en het liefst in het Twents. (Wat ik frappant vind is dat veel van die weerspreuken nog uitkomen ook).
bijv 28 okt (Simon de IJveraar )

Als Simon en Judas komen, begint de winter te schromen.
Als Simon en Judas naar binnen gaan, dan komt de winter er aan
Zint Simon en Judas vuurbie, dan is ’t weenter kot bie.

[GerritHondelink]

9 november
Komt now al de weele gaanz’n oet ’t noorden
n’koold weenter is oons dan beschoor’n.

Allens wat verbeudn is, smaakt zeut

Van armood. Noodgedwongen, tegen wil en dank, ten einde raad.

[GerritHondelink]

10 november
Zuidenwind op de dag voor St Martijn (11 nov),
’t zal een zachte winter zijn.

’n Kuske knalt nich zo hard as ’n kanon, mer ’n wierklank doert langer


Had alman ’t weer in de haand,
der was aait ruzie in ’t laand

[GerritHondelink]

11 november.
Op en rond St Maarten wordt een beeld geschetst van de winter die we mogen verwachten.
Deze heilige kan zijn gedenkdag maar het best beleven in een donkere sfeer.
Te veel zon op zijn feestdag kan alleen maar irritatie opwekken bij koning winter.
Is er met St. Martijn nog loof aan de bomen, dan mag men van een strenge winter dromen.
Als het blad niet valt voor st Martijn, zal ’t een strenge winter zijn.
Is er een donkere lucht op St. Martijn, zo zal het een zachte winter zijn.
Een zuidenwind op de dag voor St. Martijn, dan zal het een zachte winter zijn. Maar is de dag op St. Martijn helder, de vorst dringt dan door tot in de kelder.
Als het nevelig is op St. Martijn, dan zal de winter niet koud zijn.
Maar heeft St. Martijn een witte baard, dan blijft ons sneeuw nog ijs gespaard.
Wolken met St Maarten, geven een onbestendige winter aan.

As ’t met Sint- Matten donker is, krie`j `n lichte kassemis!

At met Sint Matten de ganzen op ‘t ies staot,
mot ze met Kasmis deur ’t sliek gaon..

Nee, kokken kan hee nich, hee löt ’t theewater nog anbraanden


A-j noar ber goat, loat dan de zoargen in de kleer.

[GerritHondelink]

12 november

St lieven (12 nov. Lebuinus Livinus), komt ons met vorst gerieven.


Wat leu wilt hoger driet’n as ze ’t gat hebt zitten


Völ geld hebben en riek wean is nich hetzölfde

[GerritHondelink]

13 november,
Eén bonte kraeje maekt nog gin winter.

'n Oalen dag
' n Tred wödt minner vast.
D'ogen nich meer dat stralende.
't Geat meer op de tast.
' t Proaten is' t verhalende.
De poomp mist kracht.
Het lichaam koald.
De stem kleenkt zacht
Hij wödt oald.
"Hij is nich meer zo jong, kan nich zo goad,
Hij is aan't kreammeln
Was goad of, ad-e opheammeln."
Hei-j't dan wunnen?
't Liggen onder nen steen
In 'n gat, van twee biej een,
Is oew te gunnen ..
Gerard Droste.


Wel ’s oavonds ’t ber nich kan veenden,is ’s morgens de kloomp kwiet.