kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Kerkje? Dat is best een flink kerk hoor.
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Toen we het hoorden, dat was overigens al aan het eind van de zomer, waren we zeer verbaasd. Te naief geweest? zeg het maar. De eigenaar, fysiotherapeut springt er financieel goed uit als hij de gevraagde 595000 krijgt. Zelf 750000 betaald voor het hele complex. Inclusief praktijkruimte met 2 bovengelegen flatwoningen. Goedkoper zit je niet. De huuropbrengst voor de huizen dekt de huisvestingskosten. Kassa!
Wat sas as dós was kaans.
-
enschedeinansichten
- Member
- Berichten: 4222
- Lid geworden op: do jan 08, 2009 9:24 pm
- Locatie: Enschede
- Contacteer:
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Gisteren even op de plek van het verdwenen Redemptoristenklooster in Glanerbrug geweest.
Volgens mij moeten daar nog wel herinneringen aan het klooster zijn.
Natuur het verpauperde Redemptoristen park met de bejaarden huisjes waar men allerlei mensen in heeft gestopt en nu voor de oude bewoners bijna onbewoonbaar is.
Er moest nog een begraafplaats zijn van het oude klooster en na lang zoeken, toch gevonden.
Hoe lang nog ?
Volgens mij moeten daar nog wel herinneringen aan het klooster zijn.
Natuur het verpauperde Redemptoristen park met de bejaarden huisjes waar men allerlei mensen in heeft gestopt en nu voor de oude bewoners bijna onbewoonbaar is.
Er moest nog een begraafplaats zijn van het oude klooster en na lang zoeken, toch gevonden.
Hoe lang nog ?
Schat iedereen op waarde maar laat daarbij wel iedereen in zijn waarde.
-
enschedeinansichten
- Member
- Berichten: 4222
- Lid geworden op: do jan 08, 2009 9:24 pm
- Locatie: Enschede
- Contacteer:
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Ook op deze plek het monument ter nagedachtenis aan de Redemptoristen paters.
Het monument is gemaakt door de toen nog in Enschede wonende Gabrielle Mulder.
Ik heb al vaker gezocht naar het monument en rond gevraagd waar het is gebleven.
Gabrielle gaf de oplossing dat het verplaatst was naar de rotonde op het terrein van het Ariëns in Glanerbrug.
Haar idee was Gods water over Gods akkers laten stromen. Het was dus een watermonument.
Het water stroomt niet meer want dat heeft het Ariëns bij een verbouwing afgesloten, Zo gaan we Enschede met monumenten om.
Wel enkele foto's gemaakt van het roestvrijstalen monument.
Het monument is gemaakt door de toen nog in Enschede wonende Gabrielle Mulder.
Ik heb al vaker gezocht naar het monument en rond gevraagd waar het is gebleven.
Gabrielle gaf de oplossing dat het verplaatst was naar de rotonde op het terrein van het Ariëns in Glanerbrug.
Haar idee was Gods water over Gods akkers laten stromen. Het was dus een watermonument.
Het water stroomt niet meer want dat heeft het Ariëns bij een verbouwing afgesloten, Zo gaan we Enschede met monumenten om.
Wel enkele foto's gemaakt van het roestvrijstalen monument.
- Bijlagen
-
Schat iedereen op waarde maar laat daarbij wel iedereen in zijn waarde.
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
En weer gaat de deur van de kerk dicht in Enschede: ‘We kunnen niet anders’
De drie katholieke kerken in Enschede. Vanaf links: de Jacobuskerk, de St. Jozefkerk en de St. Jankerk. © Reinier van Willigen
Drie actieve kerken telt katholiek Enschede nog, maar ook dat bescheiden aantal heeft zijn langste tijd gehad. De sluiting van één of zelfs twee kerken is onvermijdelijk. „Er zullen mensen teleurgesteld zijn.”
Teun Staal 02-02-24, 06:30 Laatste update: 07:40
De tijd dat de kerk in de buurt het religieuze leven van doop tot uitvaart bepaalde in katholiek Enschede is geweest. Nog niet zo heel lang geleden waren er zelfs nog tien katholieke kerken in de stad. „Dat was een jaar of tien terug”, schat parochiebestuurder Joop Hassink. „Die tijd staat me nog helder voor ogen.”
Bezoek daalt, kosten stijgen
Inmiddels zijn er al zeven verdwenen, van Deppenbroek tot Wesselerbrink. En nog steeds neemt het kerkbezoek in hoog tempo af, waardoor inkomsten verdampen. En dat terwijl de onderhoudskosten blijven en de energiekosten stijgen. Dus staat de katholieke gemeenschap opnieuw voor een pijnlijke keuze. Welke van de drie overgebleven kerken kan openblijven? Of, harder gesteld: waar gaat de deur op slot? Wordt dat de Jacobuskerk op de Oude Markt, de Sint-Jozefkerk aan de Oldenzaalsestraat of de Sint-Jankerk aan de Haaksbergerstraat?
Andere keuze is er niet
„We moeten het zo inrichten dat we ook in de toekomst katholiek Enschede kunnen blijven bedienen”, zegt Hassink (73), vicevoorzitter van de parochie St. Jacobus de Meerdere. De reductie is onontkoombaar. Door de financiën en het tekort aan priesters en vrijwilligers is er domweg geen andere keuze. „Als ik naar het huishoudboekje kijk, dan hebben we de weg omhoog gevonden: er werd meer gedoneerd via de actie Kerkbalans. Maar daar staan hoge kosten tegenover. Denk alleen al aan de twee ton die nodig was voor de vervanging van de verwarming van de Jacobuskerk. Drie kerken openhouden, dat kan gewoon niet.”
Er zijn mensen die denken dat de bisschop een kerk aanwijst voor sluiting. Maar zo gaat het niet, dat doen we zelf
Joop Hassink, parochiebestuurder
Er zijn mensen die denken dat de bisschop wel een kerk zal aanwijzen, vertelt Hassink. „Maar zo is het niet. Dat doen we echt zelf”, stelt hij resoluut. „We hebben nu vier discussieavonden achter de rug; drie bij de afzonderlijke kerken en één voor de pastoraatsgroepen. Daar hebben we de sfeer geproefd en ervaren wat de gevoeligheden zijn.”
Verschillende emoties
Wat daaruit is gekomen? „Mensen kijken er verschillend tegenaan. Er zijn er die zeggen: ik volg de kerk: gaat ‘mijn’ kerk dicht, dan bezoek ik een andere. Weer anderen hechten zeer aan het gebouw zelf: ze zijn er gedoopt, hebben er communie gedaan en zijn er voor uitvaarten van dierbaren geweest. Voor die mensen zal de gang naar een andere kerk moeilijk zijn.”
Om daar beter inzicht in te krijgen is de mensen gevraagd om hun gedachten daarover op papier te zetten. „Lang, kort, dat maakt niet uit.” Ook een enquête is wel overwogen, stelt Hassink. „Maar dat doen we niet: dan stel je toch vragen die als sturend kunnen worden opgevat.”
St. Jan de kleinste
Van de drie kerken die nu onder het vergrootglas liggen, is de St. Jankerk qua bezoek met afstand de kleinste. Gemiddeld zitten daar wekelijk zo’n dertig tot veertig mensen. De Jacobus- en de Jozefkerk zijn beide met royaal meer dan honderd kerkgangers op een zondag aanzienlijk groter.
Maar van een simpele optelsom - dan zal de kerk aan de Haaksbergerstraat wel sluiten - is geen sprake. „Dan speel ik maar even advocaat van de duivel: waarom zouden we de St. Jankerk dicht doen? Het is een kerk die goed bereikbaar is en waar je makkelijk parkeert. Schrap je de kerk Haaksbergerstraat, dan bestrijken we het zuiden van de stad helemáál niet meer.”
In principe kunnen we met z’n allen in één kerk, qua ruimte en capaciteit
Joop Hassink, parochiebestuurder
Het maakt de keuze die nu op tafel ligt lastig. Neem alleen al de verwarmingskosten: die zijn in de Jozefkerk en de Jacobuskerk erg hoog vergeleken met de St. Jan. „Voor alle drie de kerken valt iets te zeggen om ze open te houden. De Jozefkerk hebben we niet in eigendom, die huren we. Sluit je die, dan ben je van de huur af, ja. Maar in de Jozefkerk hebben we ook geen omkijken naar het onderhoud en bovendien trekt deze kerk ook nog eens veel bezoekers. Weg uit de Jacobuskerk? De kerk is lastig bereikbaar, zo midden in de binnenstad, hoor je dan. Maar sluit je de kerk waar Alfons Ariëns (de kapelaan en priester, red.) zo’n verleden heeft?”
Voordeel/nadeel
Zo heeft elk voordeel ook weer een nadeel. Hassink: ,,Als het om ruimte en capaciteit gaat, kunnen we met z’n allen in één kerk… Dat is op zich niet ons streven. Maar complex blijft het. Hoe dan ook zullen er mensen zijn die niet blij worden van het besluit dat we gaan nemen.”
15.000 katholieken
Enschede telt met de Jacobuskerk, Jozefkerk en St. Jankerk drie kerken voor in principe zo’n 15.000 katholieken in de stad. Dat is het aantal stadgenoten dat als rooms-katholiek staat ingeschreven, schat parochiebestuurder Joop Hassink. Zo’n 15 tot 20 procent van dat aantal - tussen de twee- en drieduizend katholieken - voelt zich op een of andere manier betrokken bij de kerk, denkt Hassink.
bron: https://www.ad.nl/enschede/en-weer-gaat ... ~a72ce92b/
De Jacobuskerk aan de Oude Markt. © Reinier van Willigen
De St. Jozefkerk aan de Oldenzaalsestraat. © Reinier van Willigen
De St. Jankerk aan de Haaksbergerstraat. © Reinier van Willigen
Drie actieve kerken telt katholiek Enschede nog, maar ook dat bescheiden aantal heeft zijn langste tijd gehad. De sluiting van één of zelfs twee kerken is onvermijdelijk. „Er zullen mensen teleurgesteld zijn.”
Teun Staal 02-02-24, 06:30 Laatste update: 07:40
De tijd dat de kerk in de buurt het religieuze leven van doop tot uitvaart bepaalde in katholiek Enschede is geweest. Nog niet zo heel lang geleden waren er zelfs nog tien katholieke kerken in de stad. „Dat was een jaar of tien terug”, schat parochiebestuurder Joop Hassink. „Die tijd staat me nog helder voor ogen.”
Bezoek daalt, kosten stijgen
Inmiddels zijn er al zeven verdwenen, van Deppenbroek tot Wesselerbrink. En nog steeds neemt het kerkbezoek in hoog tempo af, waardoor inkomsten verdampen. En dat terwijl de onderhoudskosten blijven en de energiekosten stijgen. Dus staat de katholieke gemeenschap opnieuw voor een pijnlijke keuze. Welke van de drie overgebleven kerken kan openblijven? Of, harder gesteld: waar gaat de deur op slot? Wordt dat de Jacobuskerk op de Oude Markt, de Sint-Jozefkerk aan de Oldenzaalsestraat of de Sint-Jankerk aan de Haaksbergerstraat?
Andere keuze is er niet
„We moeten het zo inrichten dat we ook in de toekomst katholiek Enschede kunnen blijven bedienen”, zegt Hassink (73), vicevoorzitter van de parochie St. Jacobus de Meerdere. De reductie is onontkoombaar. Door de financiën en het tekort aan priesters en vrijwilligers is er domweg geen andere keuze. „Als ik naar het huishoudboekje kijk, dan hebben we de weg omhoog gevonden: er werd meer gedoneerd via de actie Kerkbalans. Maar daar staan hoge kosten tegenover. Denk alleen al aan de twee ton die nodig was voor de vervanging van de verwarming van de Jacobuskerk. Drie kerken openhouden, dat kan gewoon niet.”
Er zijn mensen die denken dat de bisschop een kerk aanwijst voor sluiting. Maar zo gaat het niet, dat doen we zelf
Joop Hassink, parochiebestuurder
Er zijn mensen die denken dat de bisschop wel een kerk zal aanwijzen, vertelt Hassink. „Maar zo is het niet. Dat doen we echt zelf”, stelt hij resoluut. „We hebben nu vier discussieavonden achter de rug; drie bij de afzonderlijke kerken en één voor de pastoraatsgroepen. Daar hebben we de sfeer geproefd en ervaren wat de gevoeligheden zijn.”
Verschillende emoties
Wat daaruit is gekomen? „Mensen kijken er verschillend tegenaan. Er zijn er die zeggen: ik volg de kerk: gaat ‘mijn’ kerk dicht, dan bezoek ik een andere. Weer anderen hechten zeer aan het gebouw zelf: ze zijn er gedoopt, hebben er communie gedaan en zijn er voor uitvaarten van dierbaren geweest. Voor die mensen zal de gang naar een andere kerk moeilijk zijn.”
Om daar beter inzicht in te krijgen is de mensen gevraagd om hun gedachten daarover op papier te zetten. „Lang, kort, dat maakt niet uit.” Ook een enquête is wel overwogen, stelt Hassink. „Maar dat doen we niet: dan stel je toch vragen die als sturend kunnen worden opgevat.”
St. Jan de kleinste
Van de drie kerken die nu onder het vergrootglas liggen, is de St. Jankerk qua bezoek met afstand de kleinste. Gemiddeld zitten daar wekelijk zo’n dertig tot veertig mensen. De Jacobus- en de Jozefkerk zijn beide met royaal meer dan honderd kerkgangers op een zondag aanzienlijk groter.
Maar van een simpele optelsom - dan zal de kerk aan de Haaksbergerstraat wel sluiten - is geen sprake. „Dan speel ik maar even advocaat van de duivel: waarom zouden we de St. Jankerk dicht doen? Het is een kerk die goed bereikbaar is en waar je makkelijk parkeert. Schrap je de kerk Haaksbergerstraat, dan bestrijken we het zuiden van de stad helemáál niet meer.”
In principe kunnen we met z’n allen in één kerk, qua ruimte en capaciteit
Joop Hassink, parochiebestuurder
Het maakt de keuze die nu op tafel ligt lastig. Neem alleen al de verwarmingskosten: die zijn in de Jozefkerk en de Jacobuskerk erg hoog vergeleken met de St. Jan. „Voor alle drie de kerken valt iets te zeggen om ze open te houden. De Jozefkerk hebben we niet in eigendom, die huren we. Sluit je die, dan ben je van de huur af, ja. Maar in de Jozefkerk hebben we ook geen omkijken naar het onderhoud en bovendien trekt deze kerk ook nog eens veel bezoekers. Weg uit de Jacobuskerk? De kerk is lastig bereikbaar, zo midden in de binnenstad, hoor je dan. Maar sluit je de kerk waar Alfons Ariëns (de kapelaan en priester, red.) zo’n verleden heeft?”
Voordeel/nadeel
Zo heeft elk voordeel ook weer een nadeel. Hassink: ,,Als het om ruimte en capaciteit gaat, kunnen we met z’n allen in één kerk… Dat is op zich niet ons streven. Maar complex blijft het. Hoe dan ook zullen er mensen zijn die niet blij worden van het besluit dat we gaan nemen.”
15.000 katholieken
Enschede telt met de Jacobuskerk, Jozefkerk en St. Jankerk drie kerken voor in principe zo’n 15.000 katholieken in de stad. Dat is het aantal stadgenoten dat als rooms-katholiek staat ingeschreven, schat parochiebestuurder Joop Hassink. Zo’n 15 tot 20 procent van dat aantal - tussen de twee- en drieduizend katholieken - voelt zich op een of andere manier betrokken bij de kerk, denkt Hassink.
bron: https://www.ad.nl/enschede/en-weer-gaat ... ~a72ce92b/
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Zegen of zonde: is een nachtclub vloeken in de (Jacobus)kerk?
COLUMN Het is de plek waar kroeg en kerk buren zijn. De Oude Markt is de hotspot van stads en religieus Enschede. De Jacobuskerk is het toonbeeld van zingeving te midden van cafés waar het leven wordt gevierd. Het heilige huis bevindt zich op een festivalterrein. Maar hoe lang nog?
Teun Staal 04-02-24, 11:00
Dat ‘festivalterrein’ is niet mijn omschrijving van een plein vol verlokkingen. De typering komt van Paul Daggenvoorde, de pastoor die in en rondom het woonhuis bij de Jacobuskerk zijn leven wijdt aan het opperwezen. Hij staat daarnaast, als manager, met zijn geloofsgenoten voor een lastige opgave. Van de drie katholieke kerken die de stad na decennia van ontkerkelijking nog over heeft, dient er één (en mogelijk twee) te sluiten. Kerken kunnen niet van lucht en liefde leven, dus wacht voor de St. Jozefkerk, de St. Jankerk of de Jacobuskerk het slotgebed.
Salomonsoordeel
Het salomonsoordeel - welke kerk gaat op slot - is aan Daggenvoorde, mede-parochiebestuurder Joop Hassink die er uitgebreid over vertelde, en enkele duizenden betrokken katholieken. Toen ik als niet-gelovige me overgaf aan een innerlijke bespiegeling over de kerksluiting, kwam ik er niet echt uit. Iedere voordeel heeft zijn nadeel, was het simpele oordeel.
Totdat ik het verhaal las over de aanhoudende worsteling van Enschede met de komst van die ene nachtclub. Wat volgde was een oproep van Annebel Bunt, de nachtburgemeester die niet voor het eerst op de barricaden ging met haar pleidooi voor een bloeiend nachtleven. Het moet voorkomen dat niet heel Enschede na middernacht in slaap wordt gesust.
Banken eruit?
Ineens zag ik een tweede leven voor … de Jacobus. Het markante pand werd in het verleden al regelmatig letterlijk in de schijnwerpers gezet en was recent het toneel van Enschede Lights Up. Dat smaakte naar meer voor velen. „Ik zag het al helemaal voor me”, zei een huisgenoot na het bezoek aan de licht- en geluidshow in de kerk waar normaal Gods woord wordt verkondigd, „banken eruit en swingen maar”.
Is dat de herbestemming voor de Jacobus? Voor katholieken is een kerk meer dan steen. Het onttrekken van een godshuis aan de eredienst is dan ook een gevoelig en prudent proces. Daarom zomaar wat vragen. Is een kerk als (nacht)club een zegen of zonde? Kun je feesten en vieren tot het ochtendgloren in een decor vol religieuze symboliek? Kan en mag een af te stoten kerk herrijzen als festivalterrein?
Kan een af te stoten heilig huis terugkeren als club om te feesten en te vieren?
De show in de Jacobuskerk tijdens Enschede Lights Up. © Emiel Muijderman
bron: https://www.destentor.nl/enschede/zegen ... ~a8c42280/
zie ook: https://www.uitinenschede.nl/enschede-l ... an%20ArtEZ.
COLUMN Het is de plek waar kroeg en kerk buren zijn. De Oude Markt is de hotspot van stads en religieus Enschede. De Jacobuskerk is het toonbeeld van zingeving te midden van cafés waar het leven wordt gevierd. Het heilige huis bevindt zich op een festivalterrein. Maar hoe lang nog?
Teun Staal 04-02-24, 11:00
Dat ‘festivalterrein’ is niet mijn omschrijving van een plein vol verlokkingen. De typering komt van Paul Daggenvoorde, de pastoor die in en rondom het woonhuis bij de Jacobuskerk zijn leven wijdt aan het opperwezen. Hij staat daarnaast, als manager, met zijn geloofsgenoten voor een lastige opgave. Van de drie katholieke kerken die de stad na decennia van ontkerkelijking nog over heeft, dient er één (en mogelijk twee) te sluiten. Kerken kunnen niet van lucht en liefde leven, dus wacht voor de St. Jozefkerk, de St. Jankerk of de Jacobuskerk het slotgebed.
Salomonsoordeel
Het salomonsoordeel - welke kerk gaat op slot - is aan Daggenvoorde, mede-parochiebestuurder Joop Hassink die er uitgebreid over vertelde, en enkele duizenden betrokken katholieken. Toen ik als niet-gelovige me overgaf aan een innerlijke bespiegeling over de kerksluiting, kwam ik er niet echt uit. Iedere voordeel heeft zijn nadeel, was het simpele oordeel.
Totdat ik het verhaal las over de aanhoudende worsteling van Enschede met de komst van die ene nachtclub. Wat volgde was een oproep van Annebel Bunt, de nachtburgemeester die niet voor het eerst op de barricaden ging met haar pleidooi voor een bloeiend nachtleven. Het moet voorkomen dat niet heel Enschede na middernacht in slaap wordt gesust.
Banken eruit?
Ineens zag ik een tweede leven voor … de Jacobus. Het markante pand werd in het verleden al regelmatig letterlijk in de schijnwerpers gezet en was recent het toneel van Enschede Lights Up. Dat smaakte naar meer voor velen. „Ik zag het al helemaal voor me”, zei een huisgenoot na het bezoek aan de licht- en geluidshow in de kerk waar normaal Gods woord wordt verkondigd, „banken eruit en swingen maar”.
Is dat de herbestemming voor de Jacobus? Voor katholieken is een kerk meer dan steen. Het onttrekken van een godshuis aan de eredienst is dan ook een gevoelig en prudent proces. Daarom zomaar wat vragen. Is een kerk als (nacht)club een zegen of zonde? Kun je feesten en vieren tot het ochtendgloren in een decor vol religieuze symboliek? Kan en mag een af te stoten kerk herrijzen als festivalterrein?
Kan een af te stoten heilig huis terugkeren als club om te feesten en te vieren?
bron: https://www.destentor.nl/enschede/zegen ... ~a8c42280/
zie ook: https://www.uitinenschede.nl/enschede-l ... an%20ArtEZ.
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Renovatie kerkdeuren Sint Josephkerk
De Sint Josephkerk
za 2 mrt, 14:42 Historie
Enschede - De Stichting Behoud Sint Josephkerk heeft besloten om twaalf van de iconische deuren van de Sint Josephkerk weer hun historische uitstraling terug te geven, zo meldt John Schiffel. “De deuren hadden afgelopen jaren veel te lijden gehad door weer en wind. Stichting Behoud Sint Josephkerk zorgt ervoor dat de deuren van dit neogotische rijksmonument weer in oude luister hersteld worden. Tot nu toe zijn er drie deuren behandeld door de bedrijven Mellink Schilders en Kollenhof aannemers. De Sint Josephkerk aan de Oldenzaalsestraat is gebouwd in 1894 en dit jaar 130 jaar oud. In 1977 werd de kerk van afbraak gered, sindsdien is de kerk in beheer van de Stichting Behoud Josephkerk. In 2012-2013 werd de kerk grondig gerestaureerd. Tevens zijn er ook diverse fresco’s weer vrijgemaakt.’’ bron: https://www.huisaanhuisenschede.nl/nieu ... josephkerk
za 2 mrt, 14:42 Historie
Enschede - De Stichting Behoud Sint Josephkerk heeft besloten om twaalf van de iconische deuren van de Sint Josephkerk weer hun historische uitstraling terug te geven, zo meldt John Schiffel. “De deuren hadden afgelopen jaren veel te lijden gehad door weer en wind. Stichting Behoud Sint Josephkerk zorgt ervoor dat de deuren van dit neogotische rijksmonument weer in oude luister hersteld worden. Tot nu toe zijn er drie deuren behandeld door de bedrijven Mellink Schilders en Kollenhof aannemers. De Sint Josephkerk aan de Oldenzaalsestraat is gebouwd in 1894 en dit jaar 130 jaar oud. In 1977 werd de kerk van afbraak gered, sindsdien is de kerk in beheer van de Stichting Behoud Josephkerk. In 2012-2013 werd de kerk grondig gerestaureerd. Tevens zijn er ook diverse fresco’s weer vrijgemaakt.’’ bron: https://www.huisaanhuisenschede.nl/nieu ... josephkerk
Re: kerken, kloosters en synagoge uit de Enschedese geschiedenis
Weegschaalstraat 36 St. Pauluskerk. Nederlands armste kerkje. De twee houten barakken vormen samen de St. Pauluskerk met pastorie in de buurt Sahara. De pastoor was Pastoor Holterman in het jaar 1957.
- Weegschaalstraat 36 St. Pauluskerk. Nederlands armste kerkje. De twee houten barakken vormen samen de St. Pauluskerk met pastorie in de buurt Sahara. De pastoor was Pastoor Holterman in het jaar 1957..jpeg (113.37 KiB) 211 keer bekeken