Re: Gemeentelijke monumentenlijst
Geplaatst: za okt 06, 2018 9:49 am
De kerk Apostolisch Genootschap aan de Van der Waalslaan 25 is een gemeentelijk monument.
In 1958 werden plannen gemaakt voor de bouw van een gehoorzaal met vergaderzaal voor de Stichting Apostolisch Genootschap. De ontwerptekeningen waren afkomstig van bureau Mastenbroek en de Herder uit Zwolle. Bij het ontwerp hoorde ook een rijwielbergplaats.
Het Apostolisch Genootschap is een kleine religieuze beweging gericht op humaniteit. In 2010 telde het genootschap in Nederland 85 gemeenschappen met samen circa 16.000 leden. Het genootschap in Enschede is in 1895 ontstaan uit een klein groepje dat vergaderde in een huiskamer. In 1897 werd vergaderd in een huurlokaal en vanaf 1904 in een eigen gebouw. In 1959 werd het nieuwe gebouw
aan de Van de Waalslaan in de wijk Wooldrik in gebruik genomen. De kerk is gebouwd naar een ontwerp van de architecten H. Mastenbroek en J.H. de Herder in de destijds populaire brutalistische bouwstijl met massieve vormen. Mastenbroek begon als architect te werken volgens de opvattingen van het Nieuwe Bouwen. In zijn beginjaren ontwierp hij wit gestuukte gebouwen met lintvensters en platte daken. Omdat grote opdrachtgevers het Nieuwe Bouwen niet erg welgezind waren, kreeg hij weinig opdrachten. Mastenboek nam op den duur afstand van het radicale Nieuwe Bouwen en voegde hij zich bij Groep '32, een groep modernisten die naast functionele ook esthetische normen hanteerde. In de jaren dertig ging hij een samenwerkingsverband aan met Auke Komter, die vergelijkbare opvattingen koesterde. Hun credo was 'logisch, harmonisch en eerlijk' bouwen, maar hun ideeën waren voor veel opdrachtgevers nog te vooruitstrevend. Na de oorlog kwam een belangrijk deel van de naoorlogse bouwproductie tot stand in de stijl van de zogenaamde 'shake hands' architectuur, een compromis tussen de Delftse School en het Nieuwe Bouwen. Mastenbroek realiseerde in deze stijl een aantal projecten in het noordoosten van het land, waar hij zich vestigde in een poging meer opdrachten binnen te halen. De bungalow die hij in Wezep in 1955 realiseerde is uitgevoerd in baksteen en heeft boven het dak uitstekende zijgevels. Het flatgebouw Hanekamp in Zwolle heeft zelfs een zadeldak. Opvallend is dat hij bij deze opdrachten de vormgeving en een functionalistische opvatting goed wist te combineren. Na de oorlog werkte hij samen met de Zwolse architect J.H. de Herder.
Het kerkgebouw is in 1983 uitgebreid en 2001 gerenoveerd. De trap naar de toegang is vervangen en de entree is gewijzigd.
Beschrijving
De kerk is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond, onder een zadeldak. De voorgevel ligt iets terug ten opzichte van de zijgevels en de dakrand, en is bekleed met lichte tufsteen boven een plint van groenige natuursteen. De entree van de kerk bevindt zich rechts in de gevel en is toegankelijk via vijf hardstenen traptreden. Links naast de entree is een rij met om en om geplaatste trapeziumvormige vensters, voorzien van glas-in-loodramen en metalen ornamenten. Onder deze vensters is in metalen letters de naam van de kerk ‘het apostolisch genootschap’ aangebracht. Het bovenste deel van de gevel bestaat grotendeels uit een glas pui, die in verticale ijzeren kozijnen is gevat. Links uit het midden is hierin een vierkant venster met een omlijsting van grintbeton gevat met een glas-in-loodraam met een voorstelling van een wereldbol en handen die een fakkel overgeven. De geveltop heeft een liggende ruitvorm betimmert met verticaal houten beschot en is in het midden voorzien van een aantal kleine openingen die een staande ruit vormen. De zijgevels en achtergevel van de kerk zijn gemetseld in lichte baksteen in Noors verband. De rechter zij gevel is op de begane grond voorzien van twee smalle staande vensters, en een nieuwe deuropening. Beide zijgevels zijn boven de begane grond voorzien van drie rijen smalle verticale vensters boven elkaar, met respectievelijk 6,5 en 6 openingen met gekleurde glas-in-loodramen. Alle vensters zijn voorzien van voorzetbeglazing. De schoorsteen is tegen de linker gevel gemetseld. De achtergevel is geheel gesloten. Aan de achtergevel is over bijna de hele hoogte een smal deel aangebouwd ten behoeve van het orgel, dit deel valt niet onder bescherming, de gehele nieuwe aanbouw aan de linkerzijde van de kerk evenmin.
Interieur
De kerkoverspanning bestaat uit een staalconstructie van zeven spanten met een windverband in het dakvlak. Het dak van de zaalkerk is voorzien van houten beschot. Het grootse deel van de interieurinrichting, zoals de banken, de vloerenafwerking en het altaar, is niet oorspronkelijk is en valt buiten de bescherming
Waardering
De kerk van het apostolisch genootschap aan de Van der Waalslaan is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische en cultuurhistorische waarden:
is van architectuurhistorisch belang vanwege de functionele vormgeving met traditionele elementen die passen binnen het oeuvre van Mastenbroek en De Herder;
is van waarde vanwege de gaafheid van de hoofdvorm van de kerk;
de kerk is cultuurhistorisch van belang als voorbeeld van de naoorlogse wijkgedachte waarin kerken van verschillende gezindten een centrale rol werd toegedacht en heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een apostolische kerk in Enschede.
bron: http://assets.heemschut.nl/docs/3c61490 ... 2d6596.pdf
In 1958 werden plannen gemaakt voor de bouw van een gehoorzaal met vergaderzaal voor de Stichting Apostolisch Genootschap. De ontwerptekeningen waren afkomstig van bureau Mastenbroek en de Herder uit Zwolle. Bij het ontwerp hoorde ook een rijwielbergplaats.
Het Apostolisch Genootschap is een kleine religieuze beweging gericht op humaniteit. In 2010 telde het genootschap in Nederland 85 gemeenschappen met samen circa 16.000 leden. Het genootschap in Enschede is in 1895 ontstaan uit een klein groepje dat vergaderde in een huiskamer. In 1897 werd vergaderd in een huurlokaal en vanaf 1904 in een eigen gebouw. In 1959 werd het nieuwe gebouw
aan de Van de Waalslaan in de wijk Wooldrik in gebruik genomen. De kerk is gebouwd naar een ontwerp van de architecten H. Mastenbroek en J.H. de Herder in de destijds populaire brutalistische bouwstijl met massieve vormen. Mastenbroek begon als architect te werken volgens de opvattingen van het Nieuwe Bouwen. In zijn beginjaren ontwierp hij wit gestuukte gebouwen met lintvensters en platte daken. Omdat grote opdrachtgevers het Nieuwe Bouwen niet erg welgezind waren, kreeg hij weinig opdrachten. Mastenboek nam op den duur afstand van het radicale Nieuwe Bouwen en voegde hij zich bij Groep '32, een groep modernisten die naast functionele ook esthetische normen hanteerde. In de jaren dertig ging hij een samenwerkingsverband aan met Auke Komter, die vergelijkbare opvattingen koesterde. Hun credo was 'logisch, harmonisch en eerlijk' bouwen, maar hun ideeën waren voor veel opdrachtgevers nog te vooruitstrevend. Na de oorlog kwam een belangrijk deel van de naoorlogse bouwproductie tot stand in de stijl van de zogenaamde 'shake hands' architectuur, een compromis tussen de Delftse School en het Nieuwe Bouwen. Mastenbroek realiseerde in deze stijl een aantal projecten in het noordoosten van het land, waar hij zich vestigde in een poging meer opdrachten binnen te halen. De bungalow die hij in Wezep in 1955 realiseerde is uitgevoerd in baksteen en heeft boven het dak uitstekende zijgevels. Het flatgebouw Hanekamp in Zwolle heeft zelfs een zadeldak. Opvallend is dat hij bij deze opdrachten de vormgeving en een functionalistische opvatting goed wist te combineren. Na de oorlog werkte hij samen met de Zwolse architect J.H. de Herder.
Het kerkgebouw is in 1983 uitgebreid en 2001 gerenoveerd. De trap naar de toegang is vervangen en de entree is gewijzigd.
Beschrijving
De kerk is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond, onder een zadeldak. De voorgevel ligt iets terug ten opzichte van de zijgevels en de dakrand, en is bekleed met lichte tufsteen boven een plint van groenige natuursteen. De entree van de kerk bevindt zich rechts in de gevel en is toegankelijk via vijf hardstenen traptreden. Links naast de entree is een rij met om en om geplaatste trapeziumvormige vensters, voorzien van glas-in-loodramen en metalen ornamenten. Onder deze vensters is in metalen letters de naam van de kerk ‘het apostolisch genootschap’ aangebracht. Het bovenste deel van de gevel bestaat grotendeels uit een glas pui, die in verticale ijzeren kozijnen is gevat. Links uit het midden is hierin een vierkant venster met een omlijsting van grintbeton gevat met een glas-in-loodraam met een voorstelling van een wereldbol en handen die een fakkel overgeven. De geveltop heeft een liggende ruitvorm betimmert met verticaal houten beschot en is in het midden voorzien van een aantal kleine openingen die een staande ruit vormen. De zijgevels en achtergevel van de kerk zijn gemetseld in lichte baksteen in Noors verband. De rechter zij gevel is op de begane grond voorzien van twee smalle staande vensters, en een nieuwe deuropening. Beide zijgevels zijn boven de begane grond voorzien van drie rijen smalle verticale vensters boven elkaar, met respectievelijk 6,5 en 6 openingen met gekleurde glas-in-loodramen. Alle vensters zijn voorzien van voorzetbeglazing. De schoorsteen is tegen de linker gevel gemetseld. De achtergevel is geheel gesloten. Aan de achtergevel is over bijna de hele hoogte een smal deel aangebouwd ten behoeve van het orgel, dit deel valt niet onder bescherming, de gehele nieuwe aanbouw aan de linkerzijde van de kerk evenmin.
Interieur
De kerkoverspanning bestaat uit een staalconstructie van zeven spanten met een windverband in het dakvlak. Het dak van de zaalkerk is voorzien van houten beschot. Het grootse deel van de interieurinrichting, zoals de banken, de vloerenafwerking en het altaar, is niet oorspronkelijk is en valt buiten de bescherming
Waardering
De kerk van het apostolisch genootschap aan de Van der Waalslaan is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische en cultuurhistorische waarden:
is van architectuurhistorisch belang vanwege de functionele vormgeving met traditionele elementen die passen binnen het oeuvre van Mastenbroek en De Herder;
is van waarde vanwege de gaafheid van de hoofdvorm van de kerk;
de kerk is cultuurhistorisch van belang als voorbeeld van de naoorlogse wijkgedachte waarin kerken van verschillende gezindten een centrale rol werd toegedacht en heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een apostolische kerk in Enschede.
bron: http://assets.heemschut.nl/docs/3c61490 ... 2d6596.pdf