Enschede-Stad.nl

Het voormalig gemeentehuis van Lonneker aan de Hengelosestraat 52-54 is een gemeentelijk monument.

Het voormalig raadhuis van Lonneker is een statige villa gelegen aan het begin van de Hengelosestraat, dichtbij het historisch centrum van Enschede. Doordat in 1884 een groot gebied van Lonneker werd overgedragen aan Enschede, kon het gebeuren dat Lonneker één van de weinige gemeenten in het land was met een gemeenthuis buiten de eigen gemeentegrenzen. Bij de samenvoeging van Enschede en Lonneker tot één gemeente in 1934 werd het gemeentehuis overbodig.

Lonneker werd in 1811 een zelfstandige gemeente, met een eigen bestuur. Voordat het dorp over de middelen bezat om een gemeentehuis te bouwen, vonden de vergaderingen plaats op verschillende locaties. De eerste jaren bood de vroegere herberg bij de Veldpoort uitkomst, waarna het een gewoonte werd om het huis van de burgemeester als tijdelijk gemeentehuis in te richten. Ook is er enige tijd een noodlokaal in gebruik geweest. In 1859 echter was toenmalig burgemeester W.P.C. Pennink het continue verhuizen van de gemeentelijke administratie dusdanig beu, dat hij besloot tot de bouw van een waardig gemeentehuis. De gemeentesecretaris kreeg de opdracht uit te zien naar een geschikt bouwterrein langs de belangrijkste uitvalswegen, dat uiteindelijk werd gevonden nabij twee herbergen aan de weg naar Hengelo. In 1860 was de opening van het gemeentehuis een feit.

Na enkele decennia werd het gemeentehuis te klein bevonden en in 1905 besloot de gemeente tot uitbreiding van het bestaande pand. Het ontwerp voor de nieuwbouw was afkomstig van de architect H.E. Zeggelink, die pleitte voor een grondige verbouwing waarbij alleen de zijmuren van het oude gemeentehuis gehandhaafd bleven. Hij koos ervoor het pand op te trekken in de toen populaire nieuw historiserende stijl. De statige villa telt twee verdiepingen onder een afgeknot schilddak en wordt gekarakteriseerd door een fraai omlijst topgeveltje met datumsteen. De gevels zijn opgetrokken in rode baksteen, waarbij de eerste verdieping is voorzien van blokpleisterwerk. De gevel is verdeeld in drie traveeën met rechts de entree onder een balkon met ijzeren balustrade, gesteund door consoles. In de topgevel is een rondboogvenster geplaatst. De vensters, dubbele balkondeuren en entree zijn voorzien van drieruits bovenlichten. Hoek- en sluitstenen sieren de segmentbogen boven de vensters. De zijgevels zijn gewit en voorzien van dakranden met gootklossen. Op het dak staat een kleine kapel met een pittoresk puntdakje.

De villa heeft een langwerpige plattegrond en bood oorspronkelijk niet alleen plaats aan de gemeentelijke diensten, maar ook aan een woning voor de dienstbode. Op de begane grond bevonden zich de Burgerlijke stand, de kamer van de burgemeester, een stemlokaal, secretaire, wachtkamer, keuken en bijkeuken. De verdieping bood plaats aan twee zalen, waaronder de raadzaal, en een slaapkamer. Op de zolder werd het archief ondergebracht. Het interieur werd rijkelijk uitgevoerd met deuren en trappen in fraai houtsnijwerk.

Na enige jaren was het gemeentehuis opnieuw te klein. Er werden verschillende lokalen bij gehuurd, waaronder de oude U.L.O-school en het vervallen gebouw “Zorgvliet” aan de Hengelosestraat. In 1921 werd besloten de villa van Van heek aan de Hengelosestraat 40 aan te kopen als gemeentehuis, waarbij het bestaande gemeentehuis eveneens in gebruik bleef. Huis Zorgvliet werd in 1922 verkocht. Na het samengaan van de gemeenten Lonneker en Enschede werden de panden overbodig. Vandaag de dag huisvesten ze private ondernemingen. bron: http://www.architectuurgidsenschede.nl/ ... 59/?char=V

zie ook: http://cultureelerfgoedenschede.nl/word ... -lonneker/

Het kantoorpand aan de Hengelosestraat 67-69-71 is een gemeentelijk monument.

Volgens de site van Cultureel Erfgoed Enschede is het gebouwd in 1948 met als bestemming de Enschedese Sociale Dienst. De Sociale Dienst heeft het pand tot 1970 gebruikt en vanaf 1972 is het Pedagogisch Centrum in het kantoorpand gevestigd. zie: http://cultureelerfgoedenschede.nl/word ... -67-69-71/

Volgens de beeldbank van het Stadsarchief Enschede is het pand de wederopbouw kantoor schoenfabriek fa. Bervoets, zie onderstaande foto's van 1949 uit de beeldbank document nrs. 000191 en 000192.

Het landhuis Zonnebeek aan de Zonnebeekweg 110-116 is een rijksmonument. Rijksmonument nummer: 510560 zie uitgebreide beschrijving op:
http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

Het landhuis Zonnebeek werd in 1906 gebouwd in opdracht van de textielbaron Jan Bernard van Heek en zijn Amerikaanse vrouw Edwina Burr Ewing. Het ontwerp van architect Arend G. Beltman is geïnspireerd op het landhuis van de grootmoeder van Edwina in Nashville, gelegen in de staat Tennessee in het zuiden van de Verenigde Staten.

Het landhuis in neoclassicistische stijl heeft wit gepleisterde gevels en een schilddak met kapellen en aan weerszijden een schoorsteen. De voorgevel is streng symmetrisch en springt in het midden licht naar voren. Dit gedeelte heeft een door zuilen gedragen balkon en wordt bekroond met een timpaan, waarin een roosvenster is geplaatst. Dit balkon is kenmerkend voor de zogenaamde Amerikaanse ‘planterswoningen’, die de beheerders van plantages lieten bouwen. Ook de westgevel had oorspronkelijk een balkon, deze is in 1911 verbouwd tot serre.

Op de historische buitenplaats bevinden zich naast het landhuis ook een tuin, een koetshuis met stallen, een dienstwoning, een garage, een kapschuur, een moestuin met schuur, een theekoepel, een schaapskooi met duiventil en een hek met op de pijlers de tekst ‘Zonnebeek’. De parkaanleg in landschapsstijl is naar ontwerp van P.H. Wattez en is eveneens Amerikaans geïnspireerd. Rond 1908 is een boomgaard met moestuin en bloementuin aangelegd, die wordt omringd met muren en hagen. In 1972 is de tuin hersteld naar een ontwerp van architectenbureau T.H. Koning.

De broer van Jan Bernard, Jan Herman van Heek, richtte op 15 november 1946 de Stichting Edwina van Heek op. Deze stichting steunt culturele projecten in Overijssel en de Gelderse Achterhoek, die zijn gericht op het behoud van natuurmonumenten, historisch waardevolle gebouwen en kunstobjecten. Ook huis Zonnebeek wordt door de stichting beheerd. In de zolderverdieping is een appartement gebouwd voor de huidige beheerder. De villa en het park zijn niet opengesteld voor bezichtiging, wel kan op het landgoed rond de villa worden gewandeld. bron: http://www.architectuurgidsenschede.nl/ ... 47/?char=L

zie ook: http://cultureelerfgoedenschede.nl/word ... zonnebeek/
zie ook foto's op: http://www.enschedeinansichten.nl/colle ... from=&pto=

Het houten theehuisje op het landgoed Zonnebeek aan de Zonnebeekweg 110 is ook een rijksmonument.

Houten THEEHUISJE op vierkante grondslag onder met tuile du Nord pannen bedekt schilddak met klokkestoeltje onder tentdak en spits midden op de nok. Voor het huisje een veranda. Aan de verandazijde en de achterzijde een dubbele meerruits glasdeur, aan de achterzijde met panelen in de onderkant. In de zijgevels meerruits draaivensters. Alle vensters en deuren zijn behangen met luiken. Waardering Theehuisje van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van de buitenplaats Zonnebeek - vanwege de functioneel ruimtelijke relatie met de andere gebouwen op de buitenplaats - vanwege de gaafheid (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Rijksmonument nummer: 510562.
bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

De ommuurde moestuin met tegen de muur aan gebouwde houten schuur van het landgoed Zonnebeek aan de Zonnebeekweg 110-116 is ook een rijksmonument.

Omschrijving Ommuurde MOESTUIN met tegen de muur aangebouwde houten SCHUUR. De gemetselde muur bestaat uit spaarvelden tussen pijlers. De plint is gemetseld in bruine baksteen, erboven is rode baksteen gebruikt. Muurdammen en pijlers hebben een natuurstenen deklijst. In de zuidzijde van de muur klimt de muur omhoog via een kwart ronde en een ojiefvormige boog. Onder de ojief een poort. In de oostzijde is de houten schuur opgenomen. Deze heeft een rechthoekige plattegrond met de noklijn van het zadeldak parallel aan de muur. Aan de dakeinden windveren met een makelaar. De lange gevel aan de moestuin zijde is voorzien van twee topgevels. In de toppen dubbele meerruits vensters onder een uitgebouwd fronton. Waardering Ommuurde moestuin met schuur van cultuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van de buitenplaats Zonnebeek - vanwege de functioneel ruimtelijke relatie met de andere gebouwen op de buitenplaats - vanwege de gaafheid (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Rijksmonument nummer: 510563.
bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

Het koetshuis met paardenboxen en dienstwoning op het landgoed Zonnebeek aan de Zonnebeekweg 112 zijn ook een rijksmonument.

KOETSHUIS met PAARDENBOXEN en DIENSTWONING op H-vormige grondslag opgetrokken over één bouwlaag in witgepleisterde baksteen onder zadeldaken met overstek op klossen, bedekt met Hollandse pannen. Op de nok van het lange deel een dakruiter. Op de nokken schoorstenen.

Aan de hof binnen de H-vorm liggen de hoofdgevels. Centraal in de oostgevel een grote getoogde dubbele garagedeur onder een geschoorde luifel met steekkap. Aan weerszijden meerruits drielichten. Rechts in de oksel van de bouwdelen een traptorentje onder een kegeldak. In de linker oksel een overhoeks geplaatste dubbele garagedeur onder steekkap met ooglidvenster in het tympaan. De noord- en zuidgevel van de hof bevatten meerruits kruisvensters behangen met luiken en deuren met meerruits bovenlichten. In de dakschilden boven beide gevels een dakkapel. De hof wordt afgesloten door twee muurtjes met hellende deklaag, eindigend in een pijler met bolbekroning.

In de kopse gevels (O) een dakschild van drie pannen op de verdiepingscheiding. Op de begane grond twee meerruits schuifvensters behangen met luiken. In de geveltop rechts een bolkozijn en links twee vensters, alle behangen met luiken. Links van de linker gevel een muur met hellende deklaag.

Achter de zuidgevel ligt de woning. Rechts van het midden een risaliet onder steekkap. Verder meerruits (schuif)vensters behangen met luiken en twee deuren.

Aan de achterzijde (W) bevindt zich het servicegedeelte van het koetshuis. In het midden een forse geschoorde luifel waar zich (oorspronkelijk) bezinepomp en smeerput bevonden.

Geheel links de thans verbouwde garage onder een topgevel. Recht een kleine uitbouw met steekkap eveneens onder een topgevel. Verder enkele meerruits vensters behangen met luiken.

In de noordgevel in het midden een tweeruits met aan weerszijden twee meerruits vensters behangen met luiken. In het dakschild een dakkapel onder steekkap met meerruits venster.

In de noordvleugel bevinden zich enkele originele paardenboxen. De overige ruimtes zijn aangepast aan de kantoorfunctie, het woongedeelte in de zuidvleugel is gemoderniseerd.

Waardering
Koetshuis met paardenboxen en dienstwoning van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang:
- als onderdeel van de buitenplaats Zonnebeek
- vanwege typologie en kwaliteit van het ontwerp
- vanwege de functioneel ruimtelijke relatie met de andere gebouwen op de buitenplaats en de ligging in het landschap
- vanwege de hoge mate van gaafheid.
Rijksmonument nr 510561.
bron: https://www.monumenten.nl/monument/47722

De witgepleisterde garage op het landgoed Zonnebeek aan de Zonnebeelweg 110 is een rijksmonument.

Omschrijving Witgepleisterde GARAGE op rechthoekige grondslag onder wolfdak. Midden en links in de oostgevel een dubbele opgeklampte garagedeur, de centrale onder een meerruits bovenlicht met rondboog, de linker met een rechtgesloten bovenlicht. Rechts een meerruitsvenster met luiken en een deur met bovenlicht. De kopse gevels (N en Z) zijn gespiegeld met twee meerruits schuifvensters en een opgeklampte deur met meerruits bovenlicht. In de geveltop een laaddeur. De gevelopeningen in de westgevel zijn dichtgezet. Waardering Garage van cultuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van buitenplaats Zonnebeek - de functioneel ruimtelijke relatie met de andere gebouwen op het landgoed en de ligging in het landschap. - de gaafheid (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).
Rijksmonument nummer: 510564.
bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

De houten kapschuur onder met hollandse pannen gedekt zadeldak bij het landhuis Zonnebeek aan de Zonnebeekweg 110 is een rijksmonument.

Omschrijving Houten KAPSCHUUR onder met Hollandse pannen gedekt zadeldak, waarvan het dakschild aan de open zijde kort is. Houten noklijst. De gevels zijn uitgevoerd als palissades. Waardering Kapschuur van cultuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van buitenplaats Zonnebeek - de functioneel ruimtelijke relatie met de andere gebouwen op het landgoed en de ligging in het landschap. - de gaafheid (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).
Rijksmonument nummer: 510565. bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

Ik heb echter van deze kapschuur geen foto kunnen vinden. Wel onderstaande luchtfoto van het landgoed Zonnebeek op de site van enschedeinansichten.nl op: http://www.enschedeinansichten.nl/colle ... cts_id=362

De schaapskooi met duiventil op het landhoed Zonnebeek aan de Zonnebeekweg 110 is een rijksmonument.

Omschrijving Gepotdekselde houten SCHAAPSKOOI met DUIVENTIL op rechthoekige plattegrond onder schilddak met wolfeinden, gedekt met Hollandse pannen. De schaapskooi staat op een gemetselde met cement aangestreken plint. Onder de geveltoppen en langs de dakrand verticaal beschot. In de noordgevel een rondboogvormige baander, in het verticale beschot in de geveltop een hooiluik met aan weerszijden acht duivenpoortjes. Waardering Schaapskooi met duiventil van cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van buitenplaats Zonnebeek - de typologie - de functioneel ruimtelijke relatie met de andere gebouwen op de buitenplaats en de ligging in het landschap - de gaafheid (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).
Rijksmonument nummer: 510566. bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

mooi dat het er nog zo gaaf bijstaat.

Het houten hek tussen twee vierkante pijlers onder deksteen met sierbol bij het landhuis Zonnebeek aan de Zonnebeekweg 110 is een rijksmonument.

Omschrijving Houten HEK tussen twee vierkante pijlers onder deksteen met sierbol. Chippendale-motief in wangen en hek. Waardering Hek van cultuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van de buitenplaats Zonnebeek - vanwege de functioneel ruimtelijke relatie met de andere gebouwen op de buitenplaats en de ligging in het landschap - de gaafheid (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).
Rijksmonument nummer: 510567. bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

De tuinaanleg bij het landhuis Zonnebeek aan de Zonnebeekweg is een rijksmonument. Rijksmonument nummer: 510568 zie: http://rijksmonumenten.nl/monument/5105 ... /enschede/

TUINAANLEG, omstreeks 1908 aangelegd in een op Amerikaans voorbeeld geinspireerde landschappsstijl. Het ontwerp van de tuinaanleg wordt toegeschreven aan P.H. Wattez, i.c. het gebruik van zichtlijnen en gazons.

Het huis ligt centraal op het perceel, ongeveer 1.5 meter hoger dan de omliggende tuin en enkele graden gedraaid ten opzichte van de Zonnebeekweg. De tuin in landschapsstijl ligt rondom het huis met bospercelen aan de west- en zuidzijde en een houtwal langs de Rutbeek in het noorden. In de bocht van de beek ligt ten noorden van het huis een besloten zijtuin, ten westen waarvan zich de moestuin, bloementuin en boomgaard bevinden. Deze gedeelten liggen in de beschutting van de houtwal langs de beek. In de bospercelen aan de achterzijde van het huis (beukenbos) zijn smalle doorzichten vrijgehouden naar het achtergelegen agrarische gebied. De dienstgebouwen zijn aan de zuidzijde van het terrein gesitueerd.

De tuin aan de voorzijde (naar de Zonnebeekweg) is een open ruimte met het karakter van een prairie (gazon met boomgroepen). Het zicht op de heide is hier gegarandeerd door hoogteverschil in het grasveld en doordat bij de aanleg doelgericht bomen op de heide zijn gekapt.

Alle boomgroepen en solitairen in de tuin zijn samengesteld uit een breed asortiment van inheemse en uitheemse soorten, waaronder toen en nu zeldzame soorten.

Omschrijving
Het huis is gezet op een rechthoekige verharding van grind, waarop in de vier hoeken een pad uitkomt. Het pad naar zuidoost gaat als oprijlaan naar de Zonnebeekweg; dat naar zuidwest voert door de zijtuin die aan de zuidzijde van het huis tussen de bomen is uitgespaard. Dit pad eindigt op de terreingrens bij een grote solitaire eik. Het pad bij de noord-oostelijke punt voert rond de zijtuin aan de noordzijde bij de bocht van de Rutbeek en sluit aan op het pad ten noordwesten dat de sier- en nutstuinen ontsluit.

Ten oosten van dit pad dat van het huis naar de moestuin loopt, staan 2 evenwijdige taxushagen, waarvan de westelijke geknipt is in een golvende vorm en de oostelijke onderbroken is.

Ten oosten van het huis ligt, tussen de verharding van grind en de Zonnebeekweg, een gazon met verschillende boomgroepen en solitaire bomen. Evenwijdig aan de voorgevel ligt in het gazon een talud met een hoogteverschil van ongeveer 1,50 meter. Het gazon ten oosten hiervan ligt vrijwel horizontaal. Aan de noordzijde grenst dit gazon aan de houtwal langs de beek, waarin aan de oostzijde een schuur annex duiventil staat. Aan de zuidzijde loopt het gazon door tot aan de dienstweg die ten zuiden van de dienstgebouwen aftakt van de Zonnebeekweg. De inrit is gemarkeerd door een hek met daar omheen rhododendrons.

In het zuidelijk deel van het gazon ligt de oprit naar het huis, aan weerszijden geflankeerd door 3 zuilvormige taxusstruiken die op regelmatige onderlinge afstand staan. Aan de noordzijde van de oprit staat ten westen hiervan nog een zuilvormige taxusstruik. Aan de noordzijde van de stal annex koetshuis loopt een recht pad naar de oprit. Ten zuiden van de stal/koetshuis staan 2 schuren/stallen. Tussen de gebouwen ligt een verharding van grind. Op de grens van het terrein ligt een houtwal die aansluit op een bosgedeelte ten westen van deze gebouwen.

Ten zuiden van het huis ligt, grenzend aan de verharding van grind een zijtuin bestaande uit gazon met boomgroepen en solitairen. Ten zuiden van het gazon ligt opgaand bos. Langs het begin van het pad langs deze tuin naar het huis staat aan de westzijde een lage taxushaag met een lengte van ongeveer 10 meter, geknipt in een golvende vorm. Tegenover het eind van de haag staat aan de andere zijde van het pad een korte taxushaag evenwijdig aan de gevel van het huis. In het verlengde van deze haag staat naast de oprit een taxusstruik, die in een blokvorm is gesnoeid. Ten zuiden van de haag en grenzend aan de oostzijde van het pad staan 2 bijzondere naaldbomen. Het pad sluit aan op een pad dat langs de zuidwest-grens van het perceel de dienstgebouwen verbindt met de nuts- en siertuinen.

De werking van de hagen ten zuidwesten en ten noordwesten van de verharding rond het huis is dat zij de tuin direct achter het huis enigszins afschermen van de beide zijtuinen aan de noord- en zuidzijde. De paden waarlangs zij staan vormen de grenzen van deze achteruin die overigens de vorm van een halve cirkel heeft en aan de westzijde wordt begrensd door opgaand beukenbos. In het beukenbos zijn twee doorzichten uitgespaard. Het pad langs de terreingrens heeft hier aan de boszijde een rand van rhododendrons. De haag op de perceelsgrens bestaat uit haagbeuk met een hoogte van ongeveer 3.0 meter, die ter plaatse van de doorzichten is verlaagd tot ongeveer 1.0 meter.

Ten noorden van het huis ligt, net als aan de zuidzijde, een zijtuin bestaande uit gazon met solitairen en boomgroepen. Hier ligt de tuin in de bocht van de houtwal langs de Rutbeek.

In de noord-westelijke hoek van het terrein ligt een rechthoekige deeltuin die in gebruik is als moestuin, bloementuin en boomgaard. Deze rechthoek is door een assenkruis verdeeld in vier kwadranten. Een pad over de lengte-as verdeelt de tuin in een noordelijk en een zuidelijk deel en een muur bepaalt een oostelijk en een westelijk deel. Ter plaatse van het pad zit in de muur een doorgang. Aan de oostzijde van dit terrein staat een beukenhaag van ongeveer 3.0 meter hoog, waarin 2 poorten geknipt zijn ter plaatse van de paden door en langs de moestuin. De noordzijde van het terrein wordt begrensd door de houtwal langs de Rutbeek. Langs het westelijk deel staat voor de houtwal een muur, waarin poorten en opslagruimten zijn opgenomen en die aansluit aan de haaks daarop staande muur die de tuin in noord-zuid richting deelt. Een beukenhaag met een hoogte van ongeveer 2.0 meter, met een onderbreking ter plaatse van het pad, vormt de begrenzing aan de westzijde. Langs de zuidzijde staat een hek langs, ook hier, een pad.

In het oostelijk deel van de tuin ligt de boomgaard, ten westen de moestuin met kweekkas en -bakken. Ten zuiden staat bij de kop van van de muur een tuinhuisje waar omheen oorspronkelijk de bloementuin lag die nu niet meer aanwezig is.

Aan beide zijden van het pad midden door de boomgaard ligt een border met vaste planten. Over het pad staan, op regelmatige afstand van elkaar, zes rozenbogen.

Waardering
Tuin, omstreeks 1908 aangelegd en toegeschreven aan P.H.Wattez van cultuurhistorische en tuinhistorische waarde:
- als voorbeeld van een tuin behorend bij een Twentse buitenplaats waarin aanwezige landschappelijke waarden worden geincorporeerd in een bij het huis aansluitend ontwerp;
- als kenmerkend voorbeeld van een op Amerikaans voorbeeld geïnspireerde tuinaanleg in het oeuvre van P.H. Wattez en als zodanig in aanleg zeldzaam;
- vanwege de esthetische kwaliteiten van het oorspronkelijk ontwerp, i.c. de aansluiting van de tuin op het huis, het gebruik van zichtlijnen en gazons en de inpassing van de verschillende delen van de tuin, hetgeen thans nog duidelijk herkenbaar is.
bron: https://cultureelerfgoed.nl/monumenten/510568

zie ook: https://www.zonnebeek.nl/
zie ook het artikel in 'n Sliepsteen nr. 53 jaar 1998 op: http://cultuurtijdschriften.nl/download ... cid=513096

De Bergwönnersteen een zwerfsteen aan de over van de Jufferbeek aan de Noordergrensweg in Lonneker is een rijksmoument. Rijksmonument nr. 46597 zie: https://www.monumenten.nl/monument/41249

De Bergwönnersteen (22.28.32) markeert het driemarkenpunt van de marken Berghuizen (22), Deurningen (28) en Lonneker (32). Steen nr. 1 in de grensbepaling van de buitengrens van Lonneker. Deze grensbepaling schrijft "een grote keisteen, leggende ten noorden de boerenplaats of huis van Holskotte, genaamd de Bergwooner". bron: http://www.markegrenzen.nl/markestenen/ ... index.html

zie voor uitgebreide informatie over de Driemarkensteen Bergwönnersteen het artikel in 'n Sliepsteen nr. 84 jaar 2008 op: http://cultuurtijdschriften.nl/download ... cid=514930

Het landhuis De Boekel aan de Slaghekkeweg 18 in Lonneker is een gemeentelijk monument. De tuin is een rijksmonument (zie hierna)

Aan de noordoostzijde van Enschede, in een prachtige bosrijke omgeving, ligt landhuis De Boekel. Begin 20e eeuw gaf de heer Ter Kuile opdracht tot de bouw van dit buitenhuis, dat door architect Karel Muller werd ontworpen. In 1956 is het huis verbouwd in Engelse cottagestijl naar een ontwerp van architect Pieter Cornelis van Uchelen. De cultuurhistorisch waardevolle tuin uit 1915 is van de hand van de bekende Belgische tuinarchitect Louis van der Swaelmen uit Brussel.

Sinds de verbouwing midden 20e eeuw tot een Engelse cottage, wordt het landhuis gekenmerkt door een vakwerkconstructie, witte gevels en houtwerk in de geveltoppen. Het zadeldak is belegd met rode pannen en voorzien van dakkapellen. De vensters hebben een roedenverdeling. Het vierkante erf wordt aan de noordzijde begrensd door een bijgebouwtje, dat eveneens is voorzien van witte gevels, houtwerk in de geveltoppen en een met rode pannen belegd schilddak. Aan de westzijde staat een oude Twentse schuur, voorzien van wit vakwerk ingevuld met baksteen, houtwerk in de geveltoppen en een geknikt zadeldak. Centraal op het erf ligt een ronde border met planten.

De verdiepte tuin ten oosten van het huis werd aangelegd tijdens de Eerste Wereldoorlog naar een ontwerp van de Belgische tuinarchitect Louis van der Swaelmen. Van der Swaelmen ontwierp de tuin als dankbetuiging aan de familie Ter Kuile, die hem onderdak verschafte nadat hij zijn land moest ontvluchtten. De streng geordende deeltuin verkeert in originele staat en is symmetrisch aangelegd rond een recht hoofdpad. Door de vele hoogteverschillen en een afwisseling in vormen en materialen heeft tuin een spannende ruimtelijke opbouw. De gazons, het waterbassin en de borders worden omgeven door taxushagen. Ten oosten liggen de moestuin, het rozenperk en een voormalige tennisbaan. Aan de zuidzijde worden erf en tuin begrensd door een weide met rondom bomen en heesters. bron: http://www.architectuurgidsenschede.nl/ ... t00000140/

De tuinaanleg van landhuis De Boekel aan de Slaghekkeweg 18 is een rijksmonument. Rijksmonument nummer: 510645 zie: http://rijksmonumenten.nl/monument/5106 ... /enschede/

Omstreeks 1901 is in opdracht van dhr. H. ter Kuile door Karel Muller een zomerhuis gebouwd. In de eerste wereldoorlog (1914-1918) werd hierbij de TUIN aangelegd door de tuinarchitect Louis van der Swaelmen (1883-1929). Van deze tuin is komt het rechthoekige deel ten oosten van het huis beschermd.

Van der Swaelmen is in Nederland weinig bekend, maar in België, waar hij werkte als architect, stedebouwkundige en landschapsarchitect, kreeg hij in de jaren twintig enige faam wegens zijn vooraanstaande rol in de tuinstad-beweging aldaar. In verband met de 1e wereldoorlog werd hij geëvacueerd en in de omgeving van Enschede ondergebracht. De familie Ter Kuile kwam met hem in contact via lezingen over tuinarchitectuur die hij gaf. In opdracht van de familie heeft hij gedurende de oorlogsjaren de tuin bij het huis ontworpen. Er zijn geen andere tuinen van Van der Swaelmen in Nederland bekend. In België heeft hij meer tuinen aangelegd. Van de tuin zijn geen ontwerptekeningen bekend. Door uitbreiding van het huis is het terras nu kleiner dan oorspronkelijk het geval was. Het beschermde deel van de tuin vormt een onderdeel van een complex van huis met bijgebouwen en omliggend terrein. Al deze overige elementen, inclusief het (gewijzigde) huis, zijn voor bescherming van rijkswege van ondergeschikt belang.

De beschermde langwerpige zijtuin bestaat uit verschillende delen: het terras, de binnentuin met een gazon en bassin omgeven door bloemborders en de moestuin. Dit geheel is vrijwel symmetrisch aangelegd langs een hoofdas die aansluit op de terrasdeuren in het risalerende deel van de oostgevel van het huis. Oorspronkelijk was dit een open veranda.

Omschrijving

De deeltuin vormt een zelfstandige tuin. Grenzend aan de oostzijde van het huis ligt een deel met borders en bassin; ten oosten hiervan ligt een voormalige moestuin. Zuidoostelijk van de voormalige moestuin ligt een, nu vervallen, tennisbaan. Aan de zuidzijde van het geheel grenst een weide waar omheen bomen en heesters.

Door de strakke ordening van de deeltuin langs een recht pad, een vernuftig spel van hoogteverschillen in terrein en hagen en door een geringe vernauwing, begeleid door afwisseling in vormen en materialen (gazon, water, beplanting), is een spannende ruimtelijke opbouw verkregen.

De rechthoekige tuin is symmetrisch aangelegd met verschillende niveausen is omgeven door hagen.

De tuin is ontwikkeld langs een als pad vormgegeven symmetrie-as in oostelijke richting, waarop enkele dwars-assen, soms uitgevoerd als perk of border, soms als verharding.

De hagen zijn ongeveer een meter hoog nabij het huis en verspringen naar het oosten toe naar een hoogte van 2 m. uitgevoerd in taxus, behalve aan de zuidzijde, waar een rosacea soort (vermoedelijk niet oorspronkelijk) is gebruikt.

Het hoofdniveau van de tuin sluit rondom als gazon of border op de hagen aan. In twee etappes van respectievelijk 40 cm (2 treden en 60 cm (5 treden) loopt de tuin aan de westkant omhoog naar het terras bij het huis. Het hoofdniveau omsluit het centrale deel van de tuin dat 60 cm (4 treden) lager ligt en dat bestaat uit een groot rechthoekig gazon aan de westzijde, een 5 m brede strook verharding op de belangrijkste dwars-as en een rechthoekige vijver, waar het pad op de hoofdas doorheen loopt.

De niveauverschillen zijn strak en kantig aangeduid door een keermuur van bentheimer zandsteen in cyclopisch verband. Nabij het huis, waar de hoogteverschillen elkaar het snelst opvolgen, liggen op de hoofdas de in steen uitgevoerde trappen.

De verharding is beperkt tot het pad op de hoofdas (dat aansluit op een doorgang naar de moestuin in de oostelijke taxushaag) en de centrale dwars-as die benadrukt is door een polygonale beëindiging met zitbanken van zandsteen in de keermuur.

Rondom het bassin is een smalle strook verhard die aan drie zijden wordt omgeven door een smalle border tegen de keermuur van het hoofdniveau.

Het bassin is gemetseld en heeft in de bodem 2x4 ronde uitdiepingen voor waterplanten. Het pad in de hoofdas is hier uitgevoerd in blokken zandsteen die, los van elkaar, juist boven het water uitsteken dat er tussendoor spoelt. In het verharde pad naar de moestuin zijn in aansluiting hierop enkele flagstones gelegd.

De beplanting is beperkt tot borders op het hoofdniveau rond het rechthoekige gazon en bloemperken op dat niveau in het gazon tussen de vijver en de hagen.

Ten oosten van de vijver ligt een rozenperk. Enkele als cilinder gesnoeide coniferen staan in het gazon langs de randen, onder andere bij de doorgang naar de moestuin die ook met een rozenboog is gemarkeerd.

Waardering
De deeltuin, in 1914-1918 ontworpen door tuinarchitect Louis van der Swaelmen ten oosten van het rond 1901 gebouwde zomerhuis de Boekel heeft cultuurhistorische en tuinhistorische waarde:
- als gaaf voorbeeld van een streng geordende symmetrische deeltuin in aansluiting op het huis,
- vanwege de esthetische kwaliteit van het oorspronkelijke ontwerp van de rond een hoofdas ontworpen deeltuin met spannende ruimtelijke opbouw door hoogteverschillen, afwisseling in vormen en materialen;
- als een zeldzaam voorbeeld in Nederland van een deeltuin uit het oeuvre van de tuinarchitect Van der Swaelmen.
bron: https://drimble.nl/monument/enschede/10 ... eg-18.html

zie ook: https://www.ruimtelijkeplannen.enschede ... 3_2.3.html

De villa Op den Esch (of Op de Aesch) aan de Gronausestraat 31 is een rijksmonument. Rijksmonument nummer: 510643 zie beschrijving op: http://rijksmonumenten.nl/monument/5106 ... /enschede/

De Haagse architect Samuel de Clercq ontwierp verschillende landhuizen in Twente, waaronder het landhuis Hölterhof ten zuiden van Enschede. De villa Op den Esch werd gebouwd in opdracht van de industrieel Van Rossum in een eigentijdse en strenge architectuurstijl, geïnspireerd op de Engelse landhuisstijl en met invloeden van H.P. Berlage.

De villa is markant gelegen aan het begin van de Gronausestraat tegenover het Wooldrikspark en is opgetrokken in een bruine baksteen. Het pand van twee bouwlagen heeft een rechthoekige plattegrond onder een met blauwpaarse pannen gedekt schilddak. De vensterpartijen worden gekenmerkt door een roedenverdeling, bovenlichten en luiken. De voorgevel aan de zuidzijde is verdeeld in drie traveeën waarvan het middelste deel uitspringt en voorzien is van een topgevel. De grote houten erker met balkon, de terracotta gevelstenen en de schoorsteen op de nok geven de villa een statig aanzien. De terracotta stenen zijn vervaardigd door de firma Brouwer en verbeelden in reliëf een korenschoof met de naam ‘De Aesch’ en het bouwjaar van de villa. De entree bevindt zich in de westgevel in een ondiep portiek. De oostgevel is voorzien van een loggia, waarvan de pilaren zijn bekroond met natuurstenen Ionische kapitelen

Aan de voorzijde van de woning ligt een woonkamer bestaande uit twee vertrekken, aan de achterzijde is een royale eetkamer gesitueerd. De keuken is geplaatst in de uitbouw aan de noordzijde. Op de verdieping bevinden zich aan de voorzijde drie slaapkamers, aan de achterzijde een logeerkamer, badkamer met ligbad en toilet. Boven de entree bevindt zich een dienstbodekamertje. Het interieur is onlangs gerestaureerd, waarbij de originele parketvloeren, ingebouwde kasten en zitbanken, schouwen en het trappenhuis bewaard zijn gebleven. bron: http://www.architectuurgidsenschede.nl/ ... 44/?char=V

zie ook: http://cultureelerfgoedenschede.nl/word ... usestraat/

De boerderij aan de Wilminkweg 60 is een gemeentelijk monument.

Dit pand is in 1910 gebouwd.
Asymmetrische boerderij, opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond, in baksteen op een natuursteenplint, onder een met pannen gedekt zadeldak. bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van ... n_Enschede

De boerderij Het Schurink aan de Wooldrikshoekweg 99 is een gemeentelijk monument.

Boerderij 'Het Schurink' (Wooldrikshoekweg 99)
Het belang van deze Twentse boerderij is gelegen in haar traditionele opzet, constructie en materiaalgebruik en de aanwezigheid van een tegenwoordig steeds zeldzamer wordende bovenkamer.

Het is een geheel in baksteen gebouwd huis op een plint van Bentheimer zandsteen. Het zadeldak is gedekt met oud-Hollandse pannen en heeft houten topgevels. In de voorgevel bevinden zich 20e-eeuwse, licht getoogde vensters en een deur onder een fries met muizetandjes. Tegen de voorgevel is een bovenkamer met deur aangebouwd. Vensters en bovenlicht hebben een roedenverdeling. De muurankers vormen het jaartal 1822. De achtergevel heeft een rechthoekige inrijdeur. De boerderij heeft inwendig een fraai eiken gebintwerk. Op het erf bevindt zich nog het aandrijfmechanisme van een rosmolen of 'g?'. bron:
https://www.ruimtelijkeplannen.enschede ... 1_2.3.html

zie ook: https://www.anno1998.nl/portfolio/resta ... -enschede/

De Christelijke Gereformeerde Kerk Maranathakerk aan de 2e Emmastraat 60 is een naoorlogs gemeentelijk monument.

De kerk is gebouwd in 1953.
Architect: A.P. Woltjer
Gevels: baksteen
Dakvorm + bedekking: zadeldak met pannen

De Maranatha kerk aan de Tweede Emmastraat 60 is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische, stedenbouwkundige, cultuurhistorische waarden en de gaafheid:
 is van architectuurhistorisch belang vanwege de bouwstijl, die gebruik maakt van traditionele
elementen en contrasten;
 is van stedenbouwkundige waarde vanwege de markante ligging op een hoekperceel;
 de kerk is cultuurhistorisch van belang als voorbeeld van de naoorlogse wijkgedachte waarin
kerken van verschillende gezindten een centrale rol werd toegedacht;
 de gaafheid van de hoofdvorm en de detaillering.
Deze kerk is in 2017 als gemeentelijk monument erkend. bron:
http://cultureelerfgoedenschede.nl/word ... mmastraat/

zie voor meer informatie over het interieur, glas in loodramen en het orgel de site van CGK Enschede-West op: https://www.cgk-enschedewest.nl/onze-ge ... erkgebouw/

In 1954 ben ik als eerste in deze kerk gedoopt.