Spreek je dialect

[GerritHondelink]

Hee hef de bene oetstokken.
Hij is dood.






LAEVEN
Elken morgen gao ik de grenze ovver
veur 'n korte reize van ènen dag.
En elken aovend bun ik bli-j
dat ik weer terugge-kommen mag.

Johanna van Hameland

[Veteraan]

Deze Hameland? (Afgeleid van Hamaland)?

[GerritHondelink]

Mevrouw Jo ter Linde-Duenk werd geboren op 23 oktober 1929 te Aalten.
Reeds als kind schreef zij verhalen, gedichtjes en toneelstukjes. Op de HBS in Winterswijk, waar Nederlands haar lievelingsvak was, maakte ze opstellen in het dialekt en las die voor.
Na haar verhuizing naar Winterswijk in 1959 werd ze weer actief als schrijfster.
In 1968 stuurde ze een verhaal ter beoordeling naar een bekend Achterhoeks publicist. Een week later stond het in de krant met zijn naam eronder. Dat was niet zo aardig, maar het gaf haar wel de moed om verder te gaan.
Onder de naam Johanna van Hameland publiceerde zij daarna regelmatig gedichten en korte verhalen in de Graafschapbode, alles in 't Aaltens dialekt.

[GerritHondelink]

D’r heurt meer bie ‘n hoeshaol’n as veer been oonder eenen taofel.
Wie trouwt moet men ook geld hebben om het huis te kunnen inrichten.





GEBRANDE WATEREN
De vloor van kannenschrot is noar de stad egoan,
De peerdezompe wodden bloomenbak.
Woar vrogger d'oale harbarg hef estoan,
Kump noe de jeugd met 'pop' an eer gerak.
De spits van 't oale teurntjen is al lange vot,
de meakes warkt op 't mode-atelier.
'n Boer wet hoast neet meer van haar en hot,
Moar noast de karke vin iej aajt nog dat café.

Zee scheankt an stadsen sinas, cola, tonic, up.
De koffie is neet meer den dreedroads van aleer.
Moar aajt zit d'r an 't schap wal een, den röp:
'van miej nen oalen kloaren veur meneer!'
ZWALEMAN Jaarboek Twente 1979.

[GerritHondelink]

Zachte botter smeart 't beste.
Met een zachte aanpak bereikt men vaak het beste resultaat.




'n SPOOKHAZEN
Van Nee noar Hoksebarge löp 'n weg 'n Brook'n duur.
Vuurbi'j de kark de skole steet, 'n hegsken greu'jt d'r vuur.
De blagen is’n plas te klein: Ze kroept dwa's duur de heg,
En spölt tot meisters fluitj'n geet in't veld en op de weg.

Dat kunt ze doar geruste doon, gin menske döt eer kwoad
En van't vekeer hebt ze gin las, 't is doar ne stille stroat.
Eertieds was't neet zo rustig doar, vuurdat de skool d'r was.
Dat 't in 'n duuster'n dannenbos neet richtig was, is vas !'

In 'n tweedoonkern leup Gradus Gait langs 'n Kooweidendiek
Met dat 'e langs 't busken kump 'n hazen sprunk 'm liek
Vuur 'n voot en Gradus grip...grip weer..., moar 't is d'r noast!
En at 'e 'm moar neet krieg'n kan, krig Graads op eenmoal hoast.

Dat is gin hazen. 't is 'n spook! 't löp an Gradus' zied
Tot an 'n ende van 'n bos: Doar wod't e't ondeer kwiet.
't Geval is lang aleen gebuurd. 't Spookbos is noe vot.
Moar 't groezelt mi'j a'k 's-oavens laat vuurbi'j dat hegsken mot!

Adriaan Buter Oet Jaarboek Twente

[GerritHondelink]

Hoo meer doonder in augustus, hoo natter ’t weenter.
Hoe meer onweer in augustus des te natter de winter.





BOESKOOLMENNEKE
(bie 't standbeeld van Jan Kip in 't stadhoes van Olnzel).
Wat is den boeskool zwaor!
Geet 't menneke bezwieken?
Het steet te stönnen daor:
wel kan d'r lang naor kieken?
Leu, ge'w meer ees good let
't Keerlke is an 't praoten:
'Stad, denk toch an temèt
wil óók 't stönnen nich laoten.
En krom meer ees de rug
veur 't volk van no en later
gao aait vedan en nich terug.
As 't mot: op brood en water.

R.Heerink 1969.

[GerritHondelink]

At de motte d'n zomp um smit, mot de keuntjes ’t lien.
Wanneer een ouder te royaal leeft, komen de kinderen te kort.




VEUR OLDENZAAL, MIEN STÄDKE

Veur Oldenzel, mien städke
Klopt dag en nacht mien härtke
Ik hoal van kromme stroätkes
En van de leu eer ,proätkes'
Um d'oale kark en griezen toor'n
Geet nooit de romantiek verloor'n
Daorum hoal ik van mien städke,
Geleuw mie, gin klein betke.

Th. Van Harten Carnavalslied 1957

[GerritHondelink]

Neaerige vrouw en nen naerige henne gef botter in ’t vat en eier in de benne.
Een ijverige vrouw en een ijverige hen geeft boter in het vat en eieren in de mand.
Op de vrouw komt het aan als zij oppassend is, dan is er voorspoed.




Chrisse — Meuje

Opniej zut Chrisse-meuje weer
D'n harfs duur 'n Drosler vlegen
En schient de zunne morgen weer,
Dan is dat eur ne zegen.
Want och, wat betters is t'r nog
As stilte um de pöste.
De waald is drok, jao drok genog,
Laot mien hier toch met röste!

Dan trök 'n damp duur ’n Hölterhook
En zit ze door allene
Te mummeln oet ’t karkenbook
En heurt ze rech gin ene.
Ze zit maor, en wiel de tied
Eur weinig kan bekoorn,
Dech ze mangs en kik heel wied
Duur honderdvief lange joorn.

Oet de Hölter G. Odink

[Arie]

Neaerige vrouw en nen naerige henne gef botter in ’t vat en eier in de benne.
Een ijverige vrouw en een ijverige hen geeft boter in het vat en eieren in de mand.
Op de vrouw komt het aan als zij oppassend is, dan is er voorspoed.




Chrisse — Meuje

Opniej zut Chrisse-meuje weer
D'n harfs duur 'n Drosler vlegen
En schient de zunne morgen weer,
Dan is dat eur ne zegen.
Want och, wat betters is t'r nog
As stilte um de pöste.
De waald is drok, jao drok genog,
Laot mien hier toch met röste!

Dan trök 'n damp duur ’n Hölterhook
En zit ze door allene
Te mummeln oet ’t karkenbook
En heurt ze rech gin ene.
Ze zit maor, en wiel de tied
Eur weinig kan bekoorn,
Dech ze mangs en kik heel wied
Duur honderdvief lange joorn.

Oet de Hölter G. Odink

Christina (Chrissemeuje) Karnebeek-Backs (Holterhoek, 2 oktober 1849 – aldaar, 7 oktober 1959) was een Nederlandse supereeuwelinge en de oudste levende persoon ter wereld gedurende bijna drie jaar. zie verder: https://nl.wikipedia.org/wiki/Christina_Karnebeek-Backs

[GerritHondelink]

Ai’j twee hazen jaagt, krie’j gin van beid’n.
Wie op 2 hazen jaagt, vangt geen van beide.
Men moet geen twee dingen tegelijk doen. Men moet niet teveel hooi op de vork nemen.





’n Mense

Zeuven koore lompen, rommel, ne taofele en ne smallen gank,
Sikkenköppe, knienenvelle en ne viezen stank.

Zeuven koore iezerpröttel, ne beddestae en ne olden pot,
Rotten, muze, katten, luze, zo zowat, dat was zien hok.

En doorin, door wonn 'n mense, met zien hundjen waarn ter twee,
Onzelig, smerig, drekrig, terig, wee dat was? Wee wet dat neet!

Zeuven koore, zonder leegen, had e biej mekare esjouwd,
En hee kon der neet van scheiden, doorduur stonk ter zo benauwd.

Al den pröttel en zien hundjen, anders had e warklijk neet,
Doormet mevrouw e door zien laeven, zien plezeer en zien verdreet.

Zeuven koore vol gedachten, ieder stuksken, ieder vel.
Dat was Totterus met zien hundjen, biej een ander neet in tel.

Zeuven keere at ik zuurtjes, Paosbrood oet zien zwatte hand.
Hee is dood, moor kon'k 't hem zeggen: "Salemon, iej wodt bedankt".

G. Odink

[GerritHondelink]

’t Joar is lank, mor ’t varken is kort; ie bunt zo weer an de wede.

(de zieden spek hingen an weden in de wieme; as ‘ter enen op was; en dat was heel gauw zo; dan was ie an de wede.




Mooi Mientje
Mooi Mientje, goat is met mie met.
Dan fiets wie met oons beijen.
`t Is noe zo mooi zo boetenof
langs buske en langs weijen.
Mooi Mientje, fiets wie langs den wal,
woar-as de liesterkristallen bleuijt,
deur'n dannenbos en oawer 'n es,
woar jonge rogge greuit.
Goa'w langs de weij met jonge beest'.
De mere met zien völ.
Langs 't holle pad met eekenhoolt
en 't ven met riesepöl.
Noar 'n plekske woar-aw rösten könt
Wilt in de hoge heed en dan .....
Mooi Mientje, goat is met mie met.
`t Wodt tied zo toovedan!

[GerritHondelink]

Zo drok as ne zooge met een tit en dateen keuken.
Zo druk als een zeug met 1 tepel en dertien biggen.


ET GEBIT (1)
Onrustig drentelt Manna deur de keuken. Van 't aanrecht noar 't fernuus... van 't fernuus noar 't aanrecht, en en weer. Zie liekt de pont wel! Vaeg eurt ze et slifferende geluud wat eur sloffen op de tegels maeken, maer et dringt niet iele¬moale tot eur deur.
Dan, as deur een magneet an'etrokken, draeit ze eur noar et keukenraem en lot met een nies gebaar de luxaflex zakken. D'r bin van die daegen dat et lecht dwars deur oe en get. Zie wet zelf niet wat ze ef... d'r is wat onbestemds um eur en, Zie ef d'r gien grip op en ook gien verklorige veur. Woorumme is eur eufd vanbinnen zo onrustig en ef ze maer et gevuul dat d'r weer wat zal gebeuren, dat d'r ien groot on' eil noadert.
Zie ef alles aanders altied zo goed in d' aand en vandaege is et best wel overzichtelijk, Zie is zo goed as kloor... maer toch...
De kleren die Jewannes vanoavend an muut bin elucht en of eborsteld, et aegelwitte overemd leg kloor saemen met et don¬kerrooie opdondertien. Ook skoon ondergoed en een skone zal¬doek. Zie ef de skoenen zelfs twie keer epoetst... zien zwarte skoenen... zie glaanzen dan ook as een spiegel. Eur eigen goed angt ook al kloor op een angertien an de kaste en zie ef een ni¬je panty ekocht. En toch vuult et raer umn eur en!
Die zwarte skoenen... zie ef wel drie keer ekeken of et inder¬doad de zwaarten waren. Stel oe veur dat et weer gebeurde, zie muut d'r niet an deinken. Zie grilt en de griezels lopen eur over de rögge en zie wördt misselijk as ze d'r an terugge deinkt.
Die oavend, die rotoavend, now een joor e'leden! Jewannes ad die weke zowat alle daegen muun oefenen met zien koor, veur de uutvoerige. I-j ad aepetrots vertöllen dat ie veuran stond, de mannen stonden dit keer tussen de alten en sopranen in. Zie mos maer goed kieken, want zie kon umn now wel goed zien. Now zie ad um ezien!

[Veteraan]

Kop van Overijssel? Dit taaltien?

[GerritHondelink]

Kop van Overijssel? Dit taaltien?

klopt dit verhaaltje is van Riek van der Wulp uit Heerde streektaal Genemuiden.

[Veteraan]

Het voelde zo vertrouwd...de klank.

[GerritHondelink]

De eene krei’j pikt den aandern de oogn nich oet.
Kennissen en vrienden zullen elkaar ’t vel niet over de oren halen, zullen elkaar steeds beschermen.



ET GEBIT (2)

Toe as wat vrouwen op de eerste ri-jen begonnen te giechelen en een bietjen te wiezen was ze een stukkien in de bienen egoan. Zie zat naemelijk oordig achteran.
Zie wol wel ies wietn wat d'r te zien was. Zie was eur 't aepe¬zoer eskrökken, zelfs achterin de zael ko-j et dudelijk zien. Door stond eur wederelfte vol overgoave te zingen, de mond wied los, ie konden zien mangels zien zitten en i-j ad gien flauw benul.
An zien rechtervoet dreug ie keurig een zwarte sokke een een zwarte skoe, maer an zien linker prijkte een vuurrooie sokke en een broene skoe! Oe kon dat now? Zie ad um nog zo onder de keur ad veur dat ze weg gongen, oe ad dat in vredesnae¬me toch kunnen gebeuren, dat eur dat ontgoan was! Zie wus toch dat Jewannes kleurenbliend was! Eur iele oamnd was bedorven ewest. Jewannes ad door totaal gien last van ad. In de pauze ad ie rond'eroepen dat dat et ni-je uniform was. lederiene ad elachen.
Zie niet, zie ad d' aandere dag kramp in de kaeken ad, zo stief ad ze de iele oavend eur taanden op mekaere eknepen. Toe ze die middug een bosskop deu ad een opgeskeuten jonge van een joor of vuuftiene eur achternoa eskroewd: "Bi-j de Wibra emn ze de rooie sokken in de reclame eur!" Beskaemend ge¬woon!
En weer... weer driegd"t gisteren opni-j fout te goan. Of et kar¬benadigien wat te ard ebakken was, of dat Jewannes op een bot beet, in ieder geval knapte d'r wat in zien mond. Zie kon et an de aandere kaante van de toafel dudelijk euren "Mien taan¬den... mien taanden.." skroew'd ie met oversloande stemme. "le emn toch al dertig joor gien taanden meer?", ad ze eur wat dommig loaten ontvalen, maer Jewannes zien ogen waren intussen zo groot as sköttelties eworden en i-j aelde, zomaer onder et eten, zien gebit uut de mond... Kats deurmidden...in twie elften! "0 Manna, oe muut dat now morgen?", reup ie met een van angst oge stemme, maer zie ad et ook niet ewieten. "Morgen umme acht uur maer direct noar de taandarts," was et ienige wat ze uut ad kunnen brengen, "misskien kan die wel road skaften." Zonder of te eten, beiden adden gien zin meer, ad ze de toafel of'eruumd. Et was een lange oavend eworden, saemns op de baanke.

[GerritHondelink]

As de vrouw nen goldn stool med krig wil ze dr ok op zitten.
Een rijke vrouw die dus en grote bruidschat meekrijgt, wil het huiswerk niet doen.




ET GEBIT (3)

Jewannes zien kapotte gebit in een puddukskaaltien tussenn eur in.
D'r was nog neks op de tillevisie ook. Trouwens Jewannes zee altied dat tillevisie kauwgom veur d'ogen is, zovule keken ze niet.
Beiden adden slecht esloapen. Vanmorgen veur dag en dauw ad ze Jewannes al beneden euren skarrelen en toe zie umme alf achte de trappe of kwam was ie al weg ewest, noar de taandarts netuurlijk. Een alf uur laeter kwam ie, nog altied met een lege mond opgewekt weer op uus an. Gelukkig ad ie in verbaand met de uutvoerige een snipperdag eneumen, dan kon ie um geestelijk veurbereiden ad ie ezegd en gelukkig zag gieniene now zien mummelbekkien. "De taandarts ef et machtig druk vandaege, maer i-j zal et preberen urn et toch weer veur mekaere te kriegen, umme alf zesse kan 'k et weer opaelen", zee Jewannes en i-j vertrok noar boven umme nog wat toonladders te oefenen. En doorumme is Manna now zo onrustig en löp ze zo rond te banjeren.
le zollen ook wel nerveuzig wörn bi-j zovule naerigeid As et allemoale vanoamnd now maer goed mag goan, want allienig een solo zingen is gien kattepies. O ja, zie is aepetots op eur mannegien, maer toch ook slim zenuwachtig. Jewannes een solo zingen en nog wel "O solo mio..." Ze ef et de leste moanden zo vaeke eurd dat ze, wanneer Jewannes uut zol komen te valen, zie et feilloos over kan nemen, maer 't varsien kump eur eigenlijk de neuze uut!
Eindelijk... eindelijk is et dan alf zesse. Umme kwart veur zesse kump Jewannes d'r weer an op zien fies. In zien linker-aand ef ie een plastic zakkien eklemd met was roazigs onderin. Zie kan et niet goed zien, want et begint al wat te donkeren."De taandartsassistente ef et mi-j gauw eemn bi-j de deure an'egeven, zie
ölp de taandarts net umme bi-j iene een koeze te traekken I-j bleerde as een maeger varken, ek kon um buten euren. Tommeet noa et eten doe-k et d'r wel weer in en dan is alles weer veur mekaere." Alles weer veur mekaere..! Ja, Ja !

[GerritHondelink]

Algerak woensdag 7 september in Deelden biej ’n Kreenk
Doar bi-w nog ’s naar greuts op: Algerak in de nieje bezetting en met niej repertoire hebbe wiej können strikken vuur een mooi optreaden op woensdagoawend 7 september. Algerak blif ne aangename verrassing: vief leu op meardere instrumeanten brengt leedjes dee’j feailijk zo met könt zingen. Op völ bekeande wiezen hebt ze ne eagen plezerige vertaling maakt. Zo maakt ze Marina een leed met as refrein: Smaakt prima. Mer leadzanger Bert Baarslag kö-j ook heuren zingen: Ik heb eerbied voor mijn grijze harem. Biej ’t Hoogspel in Deelden. ’t Begeent um 20.00 uur. Lid van ’n Kreenk? Dan betaal iej 3 eur per persoon, zit ne kom koffie biej in. Bodbreef-abonnees en leu dee gin lid bint van ’n Kreenk betaalt 5 euro per persoon, ok met ne kom koffie. Opgeven hoof nich, mer a’j bietieds kömt, kö’j ne mooie stea oetzeuken en vol is vol.

[GerritHondelink]

Wat op d’n pokkel gemm.
Slaag geven. Wo’j wat op ’n pokkel hebbn?




ET GEBIT (4)
Manna zit al pontifical kloor as umme kwart veur zeuven Jewannes de trappe of kump roffelen, ie kunnen an zien meniere van doen al wel marken dat d'r wat is.
I-j is al op zien poasbest in zien zwarte pak, twie zwarte sokken en twie zwarte skoenen, zie ziet et in de rappigeid. Maer zien gezechte... zie muut d'r maer noar kieken... i-j ef zo-n raer gezechte... zo-n tuutmundtien! Manna slokt een paer keer en wil wat zaegen, maer eur man is eur veur. "Sliekt... we...of... twiet... mee... sast..." brengt ie met muuite uut.
Dan nemp Manna et veurtow. "Kom op, gien gezeur, netuurlijk pas 't, 't ef al dartig joor epast! Gauw een bietien, ie adden al in muun zingen, wi-j bin al vuus te laete," en met een flinke pas köstert ze noar de auto, Jewannes met een ofgetrökken gezechte en saemengeperste proellippen achter eur an.
0 solo mio...
Tot an zien solo beweegt Jewannes zien mond amper, 't ziet d'r allemoale wat playbackerig uut. Net veur de pauze is 'O solo mio' an de beurte en Jewannes dut een stappien noar veuren, zien ogen lieken braanderig en i-j ef een kletsnat veureufd.
Zien aanden verkneuteren de mooie gestreken zaldoek. Ook Manna zit an eur zaldoek te plukken. Dan mevrouw de piano de eerste accoorden an. Manna wet dat et now muut beginnen en eur mond doen de bewegengen automatisch veur. "0... folo... fio...," prebeert Jewannes en i-j sputtelt een bietien. 't Vocht kump tot op de eerste ri-j en een paer vrouwluu zuken eur zaldoek umme wat te deppen. Maer... aa-j een oge uutael muun doen, dan ku-j oen mond now ienmoal niet dechte ollen. Met de moed der wan'oop spert Jewannes zien mond nog een keer wiedwaegens lös en paerst de oge note d'r uut. Maer niet allienig de note!
Met een sierlijke zwaai zeilt et net gemaekte bovengebit deur de lucht, klettert op et met zeil beklede beun en gliert deur tot net onder de pedalen van de piano, door blef et klem zitten. De pianist dut verskrekt zien beide bienen in de lucht en löt zien aanden angstig boven de toetsen zweven. le kunnen in de zael een spelde euren valen, allienig een jongk deerntien begint veurzechtig te giechelen. Dan kump d'r bewegenge in Jewannes. Net as 't gebit een paer seconden geleden zeilt i-j ook, noa een luchtsprong, deur de lucht, kump op zien boek terechte, gledt deur tot an de piano en met ien ael ef i-j 't gebit onder de piano vandoan. I-j get stoan en dut et met een sierlijk gebaar in de rehterjaszak. I-j get noast de piano stoan, kek de dirigent an en zg: "Kan ie maatje?"

[GerritHondelink]

Wel proatn hef leert, mot ok mangs zwiegn!





ET GEBIT (5)

De zael met meinsen leg now dubbel van 't lachen en 't yolk klapt eur de aanden blauw. Manna wet eerst niet oe as ze et ef, maer klapt dan toch maer braaf mee.
As et enthousiasme wat ofnemp begint de piano en Jewannes valt precies op tied in.
I-j zingt de staarren uut de lucht. "0 solo mio..." In de pauze klampen de meinsen Jewannes maer ook Manna an. "Wat een prachtige act... prachtig! Wat zal dat lange eduurd emn veur as dat d'r in zat. Oelange i-j d'r over edoan umme dat in te studeren? Prachtig man... prachtig!" Gieniene ad in de gaeten dat Jewannes niet zovule preut en as ie wat zee dat ie dan sliste. An 't einde van de oavend rieden Manna en Jewannes noar uus. Zie proaten niet yule, ieder ef zien eigen gedachten en allebeiden bin ze muu, Jewannes veural in zien mond en zien kaeken. It Was een dag vol emoties ewest. As ze in et donker et tuinpadtien opskarelen springt et butenlecht automatisch an. Dan blieven ze opies allebeiden stokstief stoan en beider ogen wörn noar de klinke van de deure etrokken. Door angt bried'uut een witte plastic tasse. Manna prebeert d'r, wanneer eur man intussen et sleutelgat zocht, in te kieken, maer et lecht is ier buten toch te luzig.
Zonder de jasse uut te doen lopen ze direct deur noar de keuken. Ongeduldig öldt Manna de tasse ondersteboven boven de keukentoafel en skudt eftig. D'r ruult een plastic zakkien uut met wat rozigs d'r in... en ook een briefien.
Jewannes prebeert over Manna's skolder mee te lezen, wat nog niet meevalt zonder brille.
SORRY VOOR HET ONGEMAK, MAAR WE HEBBEN PER ABUIS DE VERKEERDE
PROTHESE MEEGEGEVEN. DIE U NU HEBT IS VAN MEVROUW KARELSE.
Verboesd kieken ze mekaere an. Mevrouw Karelse... dat onze¬lige, olde wufien uut de Achterstroate? Dan ontmoeten un o¬gen mekaere en d'r begint bi-j beiden wat te kriebelen. Saems kriegen ze onbedaerlijk de sloppe lach, zie kunnen oaste niet meer op eur bienen stoan en 't ook niet dreuge ollen. Jewannes aelt et gebit, van mevrouw Karelse, uut de jaszak en laegt et bried noast et briefien op toafel. "Wi-j mossen d'r maer ies in¬kroepen", zeg ie nog wat noa'ikkend. Goebelend lopen ze de trappe op noar boven.
De volgende dag ef Manna weer kramp in de kaeken, maer now van et lachen!
Oet de Moespot. Riek van der Wulp dialect van Genemuiden.