Spreek je dialect

[GerritHondelink]

Doar kö’j gin doon met hemn.
Daar kun je niet mee omgaan.




Peerd van Ome Loeks is dood
Loeks is dood, hartstikke dood.
gistern nog good gezoond
sleug-e met n steert in t roond
ha-k um mear vretn egeewn/edoan
dan was-e in leawn ebleewn/nit dood egoan

[GerritHondelink]

Dörs hebn / kriegn op.
Zin hebben / krijgen in (iemand); vallen op (iemand); dorst krijgen naar(iemand); begeerte krijgen naar (iemand).





Betekenis 1 dorst.
Betekenis 2 lustgevoelens. Dörs hebn/kriegn op. Zin hebben / krijgen in (iemand); vallen op (iemand); dorst krijgen naar(iemand); begeerte krijgen naar (iemand)

Hes dörst? goa noar de hörst, den hef n heùndke, den pist oe liek in t meùndke.

Ik heb zon dörs as n mölnpeerd. Ik heb erge dorst.

Doar za'k gin dörs op kriegn. Ze is niet aantrekkelijk.
Op den zal e gin dörs kriegn, a leg iej der n kilo zoalt biej nöast. Hij zal haar nooit begeren, al was ze de laatste vrouw op aarde.

[GerritHondelink]

‘t Is mie Kaatje egaal.
Het is mij om het even. Het is mij precies hetzelfde




Stille mear, mien Tuutje,
Wat is dr toch ebuurd?
Tröantjes oawer t snuutje,
kleedje kèts eskuurd,
Komt mear eawn biej moor op n skoot,
Tröantjes vort, joa zo wor j groot.

Harm oet Riessen .

[GerritHondelink]

Iej mot leren zolang a'j leawt, mer a'j 't komt te weten, bi'j versleten.





Iej mot leren zolang a'j leawt, mer a'j 't komt te weten, bi'j versleten.
De jong is 't daor nich met eens, hee hef an 't leren 'n breurken dood.
Ik bin bang, dat ze later van em zeit: Hee is dom geboren en hef ne lutke (weinig) bie leerd.
Anders is 't met ne jong, den good kan leren en 't ook geern döt.
Asse duur 't examen komp en vuur de klas steet, zalle nog völ motten leren, 't wil em gaon as de kat, dee leert 't moezen eerst, as ze jongen hef.
Wee kinder leert en met 'n ossen veurt, ik zeg oe, dat daor geduld biej heurt.
't Is met völ kinder, as met nen ooln ezel, den kö'j ook slech dansen leren.
Zee zeit wa: wa'j leert, is nooit vot, mer hoe vaak heur iej ook nich zeggen: Dat bin'k glad verleerd.
Mer verkeerde gewoonten ofleren, vaalt nich met.
Iej kunt nen hond nog better 't blaffen ofleren, as nen preuverd 't zoepen.
Of iej zonnen drinkebreur ook a de les leest, hee wil gin leer annemmen.

[GerritHondelink]

In de tied, dat zik nen wiezen bedenkt, kan zik ook nen gek bedenken.




De jong har de hond plaogd en dow har 't deer em in 't been betten. Zien vaar zeg: Das ne goo leer vuur diej, jong!
Jao, de ondervinding is ne goo 'leerschool. Mer a'j ambach wilt leren, dan mu’j biej nen goon baas in de leer gaon.
Nao 'n jaor of wat kö'j ow dan wal oetgeewen vuur beleerden knech.
Misschien zin iej in ow vak dan wa zo knap, da'j andere knechen 'n lesje kunt geewen.
Leert oet ow daaglikse zorgen De wiesheid van morgen.
Dat is wisse better, as met schaa en schande wiezer wödden.
Geleerd is rechtevoort wat weerd,
Kunnen wödt nog meere, eerd.
Mer denke der an, mien leeve man,
Karakter hei'j 't meest behoofte an.


Ik har zo dach: non mu'w 't mer ees aower 't, denken hebben.
Daor kö’j nich aower kuiern, zonder der biej te denken, iej mut er de gedachten wa biej hebben en zorgen, dat ow de gedachten nich oop 'n loop gaot, zo dat degennige, dee ow heurt, zik verwonderd zol ofvraogen: Woer isse toch met ziene gedachten?
Iej mut nich aower alns en nog wat denken; Wat ow nich angeet, door doo'j gen denken oop, geew iej ten antwoord, as ter ow enen vrög: Wat denk iej der van? A'j niks zeit, hei ‘j ook niks te ver-antwoorden.

[GerritHondelink]

Dat döt de deur too.
Nu is het afgelopen.Dat is het toppunt.Dat slaat alles.
Nu is het genoeg geweest. Dat geeft de doorslag.
Dit zeg je als er iets vervelends is gebeurt waardoor je er opeens genoeg van hebt.



Hemman was 'n boer oet d'n Brookheurn, den van 't gemeudelijk laeven heel.
Al was e mangs ok nog zo drok op zien boerderie, hee had altied tied veur ’n praötke met 'n naober, de bakker of wel d'r ok maor langs kwam.
Vaak ko’j 'm ok antreffen bie Sanders Küper vlak bie de grens. Daor zat e dan met Graads te klassineren aower van alles en nog wat.
Ok gink e wal met de Duutsers op jach. As driever dan. Nao afloop ko’j d'r altied good waen,daor bie Sanders Küper.
Siena van Sanders Küper had meestal 'n duchtig middagmaol klaor maakt. Vaak lekkere soep en pankookn met spek en meer van dat lekkere etten. Hemman leet 't zich altied good smaken en hee bleef ter gezond bie.
Maor, laatst kreeg Hemman las van draeierie in nen boek en hee is vreselijk an de loperie komn.
Och, 't is vanzölf komn, dach e bie zichzölf, dan zal 't ok wa weer vanzölf aowergaon.
Maor niks was minder waor! Zelfs 'n scheetje laoten was'n avontuur.
Hemman kon d'r nich bes teggen en in zien slechte momenten vleukn alle duvels oet de hel.
Trui ziene vrouwe, kon 't nich langer anzeen en zae dat e naor d'n dokter mos goan um medizien te vraogn, want zo kon 't ech nich langer!
Mar daor wol Hemman niks van weetn en hee kuierden gewoon vedan.
Nou ja, kuierden hee vleukn as nen ketter en Trui wasten zich 'n ongeluk met al dee boksen van Hemman.
Mangs hing de waslien vol met alleen mar boksen. Wat mossen de naobers daor wal nich van denken? Maor hoo ze ok androng, Hemman wol niks weetn van de pil zoas e den oaln dokter altied neumn.

[GerritHondelink]

Het kan oe wal opbrekken zoonder da’j oarns van hebt getten.
OPBREKN
Betekenis 1 opbreken
Betekenis 2 opboeren
Dat is um leelk opbrökn. Dat kwam hem duur te staan. Dat is hem zuur opgebroken.
‘t Brek oe op. Je krijgt er spijt van.
‘t Brek mie op. Ik moet ervan boeren.





Noe had Hemman bie Sanders Küper, 'n apotheker leren kennen. 'n Zekeren Wilm oet Alstätte.
Hee kon merakels goed met den kearl aoverweg. Daorum stappen e op 'n morgen op zien fiets en fietste naor Alstätte hen.
Wilm har misschien wal grei veur zien ongemak. Dan hoof ik mie ok nich te laoten onderzeuken deur den dokter met ziene koale handjes, dach e bie zichzelf. In oew blootje in de sprekkamer en dan dat gekiek en gedoo von Hemman allemaol mar niks.
In Alstätte ankommen vertelln Hemman zien probleem an Wilm en hee vroog 'm um medizien veur de kwaol.
Wilm har wal 'n dränkske veur 'm. Hee zae teggen zien hulp: Doot Hemman luk met oet dee fles op de een nao baovenste plank. De hulp dee ‘t dränkske in 'n fleske en zae dat Hemman daor dree keer daags 'n leppel van mos innemmen.
Geröst gesteld gin Hemman op de fiets weer op hoes an, maor hee was nog mar net vot too Wilm zag dat de hulp 't verkeerde grei har metgevven. Dat was ’n kalmeringsmiddel en gin grei teggen d'n Durchlauf! De apotheker vlaog naor boeten, maor Hemman was al in gin velden of waegen meer te zeen.
Eenmaol trug in d'n Brookheurn heel Hemman zich strak an 't veurschrift van Wilm.
Dree keer daags ’n leppel van dat grei dus. Lekker was 't nich, mar dat von hee nich slim. Wat 'm wal bedroofden, was, dat ‘t spul niks heelp teggen de knieperie in de boek.
Toen e ne paar daagn later weer ’s bie Sanders Küper zat, kwam Wilm binnen. Den bestelln zich nen schnaps en un pölke bier en ging bie Hemman zitten. Zo langs de nös hen vreug hee hoo ’t met de medizien ging. Hee von dat Hemman der luk plodderig oetzag.
Dat za’k oe vetelln, Wilm zae Hemman. Dat grei van oe helpt gin klootn teggn nen durchlauf, mar ik blief der zo röstig oonder dak mangs gewoon verget te vleukn.

[GerritHondelink]

Loopn as nen kip die zien ei nich kwiet kan.
Onrustig heen en weer lopen.




Ik geef nooit wat an aarme leu op stroat, zear Kniep Bets,
dit kö’j van miej annemn: dee heb't nich zoa slecht of biester kwoad.
Mer 't bint aajt de verboargn aarm dee meujzaam deur dit leavn goat.

[GerritHondelink]

De soep kold en het wief heet.
Als je bijv. te laat thuis komt is de soep koud en de vrouw boos.





Heb ieleu wal is mearkt, da’j o zo vaak ongemearkt in na vol dinge wa'w zeit een stukske van oons lichaam broekt. lk zal is prebeern'n klean stukske te schriewn woarin dat wisse 28 moal gebeurt....Doar geet 't hen
A'j deankt da’j alns onder de KNEE hebt en 't slimste achter de RUGGE is, dan hangt oe meestieds weer wat aans boawn HEUFD. Dan löp ter oe weer een veur de VEUT of d'r wödt weer duftig met de ELLEBOAGN wearkt. Dan deank ie mangs wat he'k no weer an 'n NÖS hangn. Ze könt oe wekn lang an de OORN zeurn zodat oe 't HOAR rech op 'n KOP geet stoan.
En 'n pa wekke later kiekt ze oe met' t GAT nig meer an. Op 't zölfde oognblik kö’j an 'n GROOTN TEEN wa veuln dat ze oe prebeert ne HAK te zetn. Nemt dan dissn road van mie an Weet wiezer, stekt oene TONG nig oet en stoat nig met de DOEMN te dreajn, doot oene AARMN nig oawer meka nee pas op..
zet oene SCHOLDERS d'r onder, geewt oene OOGN good de kost. Stekt oene BOST fleenk veuroet en zet de TAAN op meka. Stek oene HAAN fleenk oet de mouw en weet good biej de PINKN. As 't nig aans kan balt dan geröst oene VOEST en nemt gin blad veur 'n MOOND.
Mangs kö’j oene GAL wa spiejn, mer bliewt ter nooit met in de MAAG zitn, mer zei geröst wa'j op de LEAWER hebt aans zoj d'r pien in 'n BOEK van kriegn.
Mer een ding muj veur oppassn leu...veurdat ze oe met de VINGER noawiest loat oew HERTE wa met sprekn aans krie'j gin BEEN an de groond.!

[GerritHondelink]

Ne statistiek is net as ne bikini. Ut gef ne goeie weergave naor boeten too, maor waor 't opan kump, dat blif veborgen.






Taalles
Völle meense hebt wat meuite met het Hammer dialect.
A'j wat zegt in d'oalde sproake, dan begriept ze 't neet direct.
Veur dee leu wi'k 's preberen weurde, dee wat meuiluk zint
een klein bettie oet te leggen, 's kieken, wat ze d'r van vindt.
A'w plezeer hebt, zegg' wiej `wille', "n lippend wich' is 'n huilend kind.
Krieten (vrogger zee'n ze 'wenen') doo'j a'j heel arg treurig zint.
`Mangs' is soms, en `aait' is altijd, overhemd is 'boezeroen'.
Willemoods' dat is moedwillig, `teumig' goat, dee 't niks meer doen.
'n Pantalon neume wiej 'bokse', doar zit vake 'n `noazuk' in.
Iejleu neumt det dan een broekzak, doar doo wiej de knippe in.
'n `Lauwman' is wee neet wul warken, `tooverdan' is: op den duur
en "t is wisse"t is de woarheid, `kats van de wieze' overstuur.
`Briej' is pap, en zoet is `zeute',`zoer is zuur, mar duur blif `duur'!
"t Kan wal woar ween', as men twiefelt, en een `noaber' is een buur.
`Stoete' is wat wiej noe brood neumt, roggebrood was biej oons 'brood'.
Niet erg lekker `niks te passe', `daankensweerd' mijn dank is groot!
Och, het is neet meer zo neudig, da'j de moodersproake kent,
mar het helpt oe wal, a'j vrömd zint, da'j mekare gaauwer kent!
Henk Pool

[GerritHondelink]

Op de leste been loop’n.
Niet lang meer leven.





Twee vreendinnen oonder meka.
Waorum hei’j Hennik nen klap inn snoetn geaven?
Hee heul zich nich an de spölregels oonder ’t daansen.
Wat dee e dan?
Hands in ’t strafschopgebied.

[GerritHondelink]

Op de bres voor de streektaal
De streektaal raakt in het gedrang. Het Nedersaksisch verdwijnt heel geleidelijk uit het spraakgebruik. Sprak 20 jaar geleden nog één op de drie volwassen in het oosten en het noorden geregeld in de streektaal, nu is dat teruggezakt naar één op de zeven volwassenen. Annie Schreijer – Pierik, Europarlementslid met een duidelijke Twentse tongval, ziet die teloorgang met lede ogen aan. Samen met haar Duitse collega Jens Giesek uit Emsland belegt ze 28 september in Brussel een conferentie, waaruit ideeën naar voren moeten komen om het Nedersaksisch een impuls te geven

[GerritHondelink]

Woar as ’t aos is, hoalt de kreien vergadering.
Waar het aas is, houden de kraaien vergadering.



As’t eerpelblad zik krult, dan krie’w reag ’n.




Hei’j al van Hennik zien ongeluk heurt?
Nee vetel op
Hee is ter met mien vrouw vandeur.

[GerritHondelink]

’t Ene been nich veur ’t andere können kriegn.
Erg moe zijn of stijf zijn.




Good te pas?
Bie de vraog Goed te pas? as begroetingsvorm vergeliekbaar met "Hoe is 't met oe?" 't Antwoord is vaak Jaowa.
Een typisch antwoord op de vraog Hoe is 't? Antwoord: "Nog wal aorig good."
Nog wal betekent dan 't geet de verkeerde kaant oet of ’t kan gin pochen lien.
D'r beent in Tweante nog aandere maneern um as groot noar de gestealdheaid van leu te vroagn:
Kö'j t volhooldn? of Bie’j nog n betje gaons? of He'j t wa good? gaat het wel goed met je?
(Nich good wean. zich niet goed voelen)

[GerritHondelink]

Dat brech gen brood an in de spinde.
Dat geeft geen brood op de plank. Dat levert geen geld op.





BROODKNEP. Korst

Uit: Wat nog niet in Dijkhuis staat van A.L. Hottenhuis.
Broadknep - eindkorst van roggebrood "As wie biej oons leu", zer Hearm, "'n niej broad ansneden, begun het peard dat oaver de krub de del op keek, al te freansken veur de broadknep."
"Als we thuis een roggebrood begonnen of te snijden", zei Hearm, "begon het paard dat over de krib de deel op keek al te hinneken voor de broodkorst."
Van de twintigponder, het roggebrood zoals we dat vroeger kenden, was de `knep' voor het paard. De dikte had met een zekere vorm van milddadigheid te maken, soms naar het paard, soms naar de disgenoten. Zo'n 'broadknep' van die `onmundige pompernikkel' kon heerlijk zijn als het brood nog niet lang uit de oven was! Met iets roomboter en wat `scheenken' was het koninklijke kost.
`Broad' was altijd roggebrood. Ander brood was `stoet of 'wegge', in welke variant dan ook.

[GerritHondelink]

Doar kö‘j better van pisn as van nen köske brood.
Zegt men wel eens bij het drinken van een glas bier.






Brood is een bekend symbool voor geld om van te leven. Er moet gewerkt worden, want er moet brood op de plank ko¬men.
Je kunt je brood verdienen door bakker te worden, maar door de komst van de supermarkten zijn er nog maar weinigen die daar brood in zien,
dat wil zeggen dat velen geen mogelijkheid zien om genoeg geld te verdienen met dat beroep.
De supermarkten stoten hun het brood uit de mond, zij zijn ervoor verantwoordelijk dat er voor bakkers te weinig te verdienen valt om van te eten. Daar is geen droogbrood mee te verdienen, is dan al snel de gedachte; dat het brood geen beleg zou hebben, dat zou nog te overzien zijn,
maar zelfs geen droog brood... dan is het echt armoe troef. Lekkerder dan gewoon brood zijn luxebroodjes.
Van goede¬ren die in grote aantallen verkocht worden, wordt dan ook gezegd dat ze als warme broodjes over de toonbank gaan.
Andere lekkere broodjes zijn zoete broodjes. Iemand die aar¬dig doet om iets gedaan te krijgen, is zoete broodjes aan het bakken.

Uit: Joost mag het weten Heidi Aalbrecht.

[GerritHondelink]

Ie mot neet baoven oe’n stand leaven. In ne wiede boks heurt gin magere billn.




Nen koekoek lear in 't lest van mei,
In 'n vrömd nust stil zien eagn ei.
't Is wa nich good dat ik dat doo,
Mer ik leerdn 't ok wier van mien moo;
En dee ik 't aans, dan koonk 't eand wa zeukn:
Dan köm ter nooit en nimmer mer 'n koekoekskeukn!

[GerritHondelink]

Dr gin klootn van snappen.
Er niets van begrijpen.
Ie weet dr gin klootn van: je weet er niets van.





Ik bin vandaag begonn met mien favoriete veurjoarskarweitje: Het schoonemaakn van de tuinset.
Dat doo’k aalt op de oalderwetse manier met un emmer water met wat soda en un bössel.
Ie könt ok wa speciale schoonmaakmiddel daor veur koopn, mear un betje soda waarkt net zo good
en is ok nog steeds völ goedkoper (€ 0,59 veurn zäkske soda)!

[GerritHondelink]

Ai’j nich hebt waor a’j van hoaldt, mo’j mar hoaldn van wa’j hebt.
Als je niet hebt waar je van houdt, moet je maar houden van de dingen die je hebt.



Het is nog net mei, mar wat is mei zonder koekoek.
Van de wek he’k regelmaotig un koekoek heurt.
Dat de koekoek zien naam te daankn hef an zien roop is denk ik wal bekend mar dat alleen het männeke dit zingt of röp
denk ik weet nich alleman en wus ie ok wa dat ‘n koekoek ‘n trekvoggel is en dat hee in april helemoal oet Oost-Afrika hier
hen koomp vleegn. Doezenden kilometers vlög e um vuur oons ziene “zangkeunsten” te vertoon’n.
’t Vröwke leg begin juni zo’ n 10 tot 25 eier in nen vrömd nöst mer meertieds mar één ei per nöst en duur ne regel bie nen zangvoggel.
Kiek en dat wus ik noe weer nich dat zo’n koekoeksvrouwke in wa 12 vrömde nöste un ei legn.
De koekoek is een slaanke vogel met spitse vlöggels en nen laangn stet. Hee is um en naobie zo groot as hoaltdoev.
Eind juli vertrekt ze dan wier richting Afrika.

[GerritHondelink]

Wat pröt den dan weer veur hoonderduuts.
Wat praat die dan voor kippenduits? betekent niet te begriepen ok wal koeterwaals geneumd.
Niet te begrijpen onverstaanbare ; gebrekkige taal. Kromme kindertaal.




'N VERSKE OP DIKA
As dit verske nich wil lukken
Dan hak ik oe an stukken.
Want as ie mie gen inspiratie könt gèmn,
Dan majt wie hier nich wieder samen lèmn.

Misschien blif der nog wat an diej heel,
Want 't eàrste koeplet dat steet er a, al is 't nich völ,
En ie begriept ok wa: woo meer koepletten,
Woo better, dat sö'j nog wa wetten.

Na, na, na, ná, noe kiek tooh ees an !
Het tweede koeplet dat steet er--ok-a !
As ik nog 'n tiedken zo deur gao,
Dan komm' wie der wa, nich wao?

Noe 'Vraog ie natuurluk,
Waor haals tu dat ammaol vandán?
Daorop àntwoord ik heel fatsoenluk :
A'j 't vak verstaot, is ter gén kuns an!

Mer doew mos mie nich meer interrumpeern.
Want a bi'j nog zonnen lekkeren deern,
A'j dat nog vaker doot
Dan geet 't verske nooit good.

Vief koepletten hew-a-had,
Das nich zon betke, wat?
Mer ja, a'j 't ,vak verstaot, ,dat he'k-a-zeg,
Dan bi'j nog eàre klaor as 'n-kip 'n-ei leg !

Ik bin noe-a an 'n zömn too.
Daor kaans tu 't duch mie wa met doon.
Want ok a is dan zömn gen mooi getal,
De bees' dee mot ja ok nog naor 'n stal!

Oet twentse post Wim Bulter