Spreek je dialect

[GerritHondelink]

De halve waorheid, Hiermee duid je iets aan dat dit niet het volledige verhaal is er worden dingen verzwegen op die manier wordt er zonder te liegen toch een verkeerde voorstelling van zaken gegeven.


Nemt met oet ’t vergang’n joar wat good was
en verbetterd in ’t kommende wat slecht was.
‘k Wunske oe met mekoar
’n Good en gezeag’n riek jaor.
’n Zalig oet eande en ’n good begin.



Leste niej-joar
Het ofgelopen joar, in 'n lesten niej-joarsnach,
He’w mekaar kust, umhelsd en too-elacht,
Wiej wensten mekaar vôl geluk en gezoonheid too,
Gauw evven bellen, met de Keender en met Moo,
Het vuurwark bowen de stad was aait 'n mooi begin,
Nog een glas en nen toost , en dan de buurte in,
En zo begunnen wiej altied optimistisch an 't nieje joar,
Want de joaren verleupen tot dan voorspoedig, vandoar.
De eerste tied gung alns zo as wiej oons dat hadden too-edach,
Mar..... toen kwam in één keer din 'donkern duustern' dag !
Din dag woarop veur Heur de klok abrupt gun stille stoan,
En dat was vuls te vrog, nog nit alles wat kon, was doan !
Ze had nog zo vul willen ondernemmen, en nog wat dinge meer:
De kleenkeender zeen opgreuien, ok dat geet helaas nit meer.
Het gemis dat ze der nit meer is, is 't allerslimste veur miej,
Biej alles wat der gebeurt deank iej: ze is er nit meer biej!
En wat de toekomst zal goan brengen? Dat weet gineen,
Mar ooldjoars-oawend zal nooit meer het zelfde ween !
Johan Veneklaas,


31 dec Silvester…
Het wordt bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanochtend en vanmiddag kans op motregen.
De temperatuur stijgt tot 9 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vanavond is het bewolkt met kans op motregen en koelt het af tot ongeveer 8 °C.

Silvester strompelt deur de straoten,
’t aole jaor geet ons verlaoten.

December sluit het jaar en komt met niets dan kwaad op het leste,
Trek warme kleren aan, dat is voor elk een het beste.

[enschedeinansichten]

Gerrit, "Nemt met oet ’t vergang’n joar wat good was
en verbetterd in ’t kommende wat slecht was.
‘k Wunske oe met mekoar
’n Good en gezeag’n riek jaor.
’n Zalig oet eande en ’n good begin."

Dat wens ik oe ook.
2023 gouw verget'n

[GerritHondelink]

Al is ne luegen nog zo rap, de waorheid koomp ne keer oet ’t schap. Deze spreuk wordt gezegd als je vermoedt dat iemand een leugen vertelt. Je spoort hem daarmee aan om de waarheid te vertellen omdat die toch wel aan het licht komt. Leugens hebben korte benen.


Niejoar winn'n
Oalejoars-oamd de buurte in,
Niejoarwinn'n biej ieder gezin,
Goh, wat is det late ewonn,
Nog tot veer in'n aandern monn!
Ma zo gezellig, wat hewwe elachn!
Ze konn'n 't dan ok allemoal wa wachn,
'n Plezeerig stel, Jong en oald,
En't bier stun oaveral good koold.
Ma Jantje van hier teegnoaver, den drol,
Den van't hele spul 'n grootstn ween wol,
Sleug gin pilsje oaver, det hej met die blaagn,
Ma toen mos e spiejn oaver ledder en waagn!
De jonge geste gooin bommn, det weej wa woarumme,
En knappn die dinge, de oorn stunn oe aansumme!,
De leste vette olliekrappn,
En de wit-besuukerde appelflappn,
Die wonn nog eemn soldoat emaakt,
Det die dinge 's nachts nog zo lekker smaakt!
" Kiek toch es jongs, d'r steet d'r wier ene kloar,
PROOST dan ma, nog een keer op 't Nieje joar" !



Januari, de maand die we ook wel louwmaand, ijsmaand, wolfsmaand of hardmaand noemen.
Jannewarie is verneumd noar ’n Romeinse god Janus van deurn en poortn.
Hee kon 2 kaanten op kieken noar veurten (in tokem tieden) en noar achtern (van waleer).
Hee kon ’n betje terugzeen op ’t oale joar en veuroetzeen op ’t nieje joar.
1 jan Maria
‘k Wunske oe, as ieder jaor
Völle zegen in ’t ni’je jaor

Januari is vaak de koudste maand van het jaar en voor veel mensen een sombere, vervelende maand. De feestdagen zijn voorbij, buiten is het guur en koud, het wordt laat licht en het is vroeg donker.

Het wordt vandaag geleidelijk minder bewolkt en de kans op neerslag neemt af in Enschede, met vanochtend en vanmiddag nog wel regen.
De temperatuur stijgt tot 8 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 4 °C.

Niej jaorsnach helder en klaor
dat beduudt op een vruchbaar jaor.

De dagen lengen op Nieuwjaar een vlooiensprong, op Driekoningen een hertesprong, op St. Sebastiaan een vol uur.

[GerritHondelink]

Döl = Sufferd. Gekken döl van ne jonge, sufferd van een jongen, sul, slome, sukkel
Döl = Onnozele hals, mafkees Dan stun i'j d'r as nen döl bi'j. Dan stond je er bij als een onnozele hals


Mees
Ne manke mees op vriejersveut
dach biej zichzölf: verhip!
Dit is de viefde kear awier
da’k op één peutke wip.
Tony Jochem.


Geld en good zint bedèrfluk,
nen goon naam is onstèrfluk.


2 jan Macarius van Alexandrië/ Basilius de Grote.
Jannewarie is de louwmoand.
In dizze moand wodden de vellen van de geslachte deers looid um der leer van te maken.
Deze 2 benamingen voeren ons met vele oude aanduidingen als lomand, louwmaand naar looien.
Dit alles duidt erop dat de mens zich bezighoudt met het looien en prepareren van de huiden van de in het najaar geslachte dieren.

Het blijft vandaag bewolkt en de neerslagkans blijft hoog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 11 °C en is de wind matig, windkracht 4.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 9 °C.

Op de dag van Sint Markaar,
staat dikwijls herfstweer klaar.

Zoals het weer op Sint Markaar, zo wordt september duf of klaar.

[enschedeinansichten]

Gerrit, ik vind niets over St. Markaar ?? is dat Macarius ? Wat heeft het weer in september hier mee te maken ?

[GerritHondelink]

St. Markaar = Macarius
Op deze dag is het weer net als in de herfst dus geen winter

[GerritHondelink]

Nen doorn döl kan mangs raar oet de slof scheten. Een dwaas, sukkel, idioot, sufferd kan soms raar uit zijn slof schieten.

De boerinnen oet het Lutterzand.
Bie 'n boer is 't ploeteren van s'morgens vroo
Deur 'n dag te werken tot s' avonds too
't is melken of voeren wié zint aait drok
Als 't vee noe stil is schreeuwt de blaag'n ons an 'n kop.
Toch ruilt wie veur gin geld met 'n stadsche madam
Wie kiest eer de Lutte, dan groot Amsterdam
Want kiek, goa ie doar wandelen, dat kost joa niks en nig duur
In de Lutte veur niks heb ie de mooiste natuur.
In zo' n Hollandse stad dee zwemt aait van drek
Doar vlög al gauw oe den modder in 'n nek
Maer bie oons in de Lutte, mooie wegen van grint
Ie mot blie wean da 'j Luttenaar bint.
A Voorthuis.


"Vroo op de beene en late op ‘n rugge,
dat brènk riekdom! zee boer Vlugge.


3 jan Genovefa van Parijs.
Januari -Wolfsmaand.
Door onze vroegere Germaanse bewoners al Wolfsmonath genoemd. Alles wijst op de felle en intense kou en de sneeuw die juist in deze maand mogelijk zijn.
De wolven verlaten dan de bossen en gaan in de buurt van de menselijke bewoning op zoek naar voedsel.
Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 10 °C en is de wind vrij krachtig, windkracht 5.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 6 °C.

Wie op Sint Genoveva snoeit,
zijn boomgaard overmachtig bloeit.

[GerritHondelink]

Nen doarn veendt aaijt wal nen döl den teegn ‘m opkik. Een dwaas vind altijd een sukkel die ontzag en bewondering voor hem heeft


De weend
Gistern streek miej de weend,
fluustern met miej met
en gaf n zetke in de rug.
Heel efkes
in nen vlook en nen zoch,
veuln ik miej nich alleen.
Vandage gung ik noar boetn
stak nen natn vinger hoog In de loch
en vreug woarblief iej noe?
Dick Schlüter, Eanske


Filosofeer’n is niks doon wat as waèrk betaald wod.



4 jan Faraïldis van Gent.
Januari- Ijsmaand, Wintermaand laat merken hoe januari het kan laten winteren.
De dagen van nieuwjaar tot Drie Koningen lengen net zoveel als een hondje over een hekje kan springen.
Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 6 °C en is de wind zwak, windkracht 2.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 4 °C.

Vriest het in de elfde nacht(4 jan. ),
zes weken vorst wordt er verwacht. (De elfde nacht na Kerstmis).

[enschedeinansichten]

Dat is van alle tijden.

Nen doarn veendt aaijt wal nen döl den teegn ‘m opkik. Een dwaas vind altijd een sukkel die ontzag en bewondering voor hem heeft

[GerritHondelink]

Ie’j laot oe toch nich veur nen döl verslieten. Je laat je toch niet voor dom verslijten Intimideren.


Riék
A’j riék wilt wördn kö’j ok met minder tevrea wean, in plaats van méar te wiln.


Met vôlle leu is ‘t hoog gesteld,
hebt nen grooten buul en gin geld.


5 jan Gerlach van Houthem-St-Gerlach

Het blijft vandaag bewolkt en de neerslagkans blijft hoog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 7 °C en is de wind matig, windkracht 3. Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 2 °C.

’n Verdreugden boer steet weer op, maor ’n verzaopen boer nich.

In januari völ raegen en weinig snee,
dut 't land en de boeren wee.

[GerritHondelink]

Nen kearl is tot zien brulft nen kearl, nao de tied is e ne hoeshen, nen döl.


D'r zint mèèr mattelaren as aposteln west, zee de boer, dow harre taandzeerten.


Twents Riemselke
Wél héf ‘t better as nen boer?
De botter zeute, de kéérnmelk zoer,
en ‘s winters op zien plaats en tied,
nen buul vol bloodkook, stief en wied.


6 Jan Drie koningen (In de negende eeuw kregen de drie 'koningen' ook een naam: Gaspar, Melchior en Balthazar.


(Huiszegen 2008)
Bij deze huiszegen schrijft men in vele landen met het gezegende krijt de letters "C+M+B" op de deur, waarbij men hoopt alle kwaad op afstand te kunnen houden.
Dit blijft dan tot Pinksteren (of langer) op of naast de deur staan.
Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 2 °C en is de wind zwak, windkracht 2. Vannacht is het bewolkt met kans op natte sneeuw en koelt het af tot ongeveer 0 °C.

As de drie Koningen bunt in`t land,
kump de vorst in`t vaderland!

Dree koninge helder en klaor,
Dat gif vol vruchten van ’t jaor.

[Veteraan]

C+M+B

Nadat de driekoningenzangers langs de deuren zijn geweest, krijten ze de C+M+B en het jaartal boven de voordeur. Eigenlijk is het vrij simpel. Het jaartal spreekt voor zich en eigenlijk de C+M+B ook wel. De initialen C+M+B komt van Christus Mansionem Benedicat, vrij vertaald Christus zegene dit huis. Grappig feitje is dat de drie wijzen uit het Oosten in verschillende landen andere namen hadden. Zo waren de Perzische namen Caspar, Melchior en Balthasar. Toevallig ook C+M+B als initialen.

Met Driekoningen worden de huizen gezegend en krijgen daarmee de C+M+B letters boven de voordeur. Hierbij is de hoop dat al het kwaad op afstand wordt gehouden. In enkele streken is de traditie dat het tot Pinksteren bij de deur blijft staan, maar vaak zien we het tot het jaar erop. Daarnaast zijn er ook nog verschillende vormen van schrijven. De meest gebruikelijke is yy+C+M+B+yy. Het jaartal wordt dus opgesplitst, waarbij 2023 het volgende wordt: 20+C+M+B+23. Het plusteken tussen de cijfers en letters staat voor het kruisteken uit het geloof.

[hans]

[Arie]

De relikwieën van de Drie Koningen zijn de vermeende stoffelijke resten van de Wijzen uit het Oosten. Sinds 1164 bevinden deze relikwieën zich in een reliekschrijn in de Dom van Keulen. zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Relikwie% ... e_Koningen
Bij mijn bezoek aan de kerstmarkt in Keulen op 13-12-2012 heb ik ook de Dom van Keulen bezocht, waarbinnen ik bij het hoofdaltaar deze reliekschrijn heb gefotografeerd.

[GerritHondelink]

Ok nen döl zeg wal is nen wiez’n sprök. Ook een dwaas zegt wel eens een wijze spreuk.


Vrogger heurn ie nog wal is: Zak oe de kop tussen 2 oorn zetten ?
Dat wer zeg as de keender nich wollen luusteren.
Of……. aanders gao’j vanaovond met de blote veute naor berre, alsof dat nich altied zo was, mar as kind dacht ie daor neet zo gauw oaver noa.


Zit nich te lammenteern,
Wi'j vuuroet, dan mô’j ow weern.
Lammenteern = Jammerem, klagen



7 jan Raimundus van Penyafort.
Hartje winter en korte dagen met dito lange nachten. Het kan bitterkoud zijn, maar ook boterzacht. Op het land ligt het werk stil, maar binnen in de boerderij wordt het vee verzorgt en het gereedschap gerepareerd.

Het wordt vandaag geleidelijk zonniger en het blijft zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 0 °C en is de wind matig, windkracht 4.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer -5 °C.

As jannewari is in ’t laand,
is ’t neudig dat de kachel braandt.

[enschedeinansichten]

Anders breng ik oe noar het lucifersgesticht.

Aai ze deur goat breng ik noa Mienna van Putten.

Ie komt nog bie Mienna van Putten terecht.

Minna van Putten.png (369.83 KiB) 524 keer bekeken

[GerritHondelink]

Nen wiezn zeg nich wat hee wet, nen döll (dwaas) wet nich wat hee zeg.


SCHUUNSCHRIF
Nen schriewer oet 't doarp Benee-Leeuwen
Schreef nen roman oawer twee Zeeuwen.
Mar hee was boeten 't beukske egoan;
A'j op 'n oetgèwer of mut goan
Har'e mangs te schuun eschreewen.
Wim ter Schegget.

Vôl verstaand hef hee, dee aandern nig löt mèèrk-n hoo vôl hee hef.


8 jan Goedele van Brussel,
Het wordt vandaag geleidelijk zonniger en het blijft zo goed als droog in Enschede,
met vanochtend nog wel kans op sneeuw.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot -1 °C en is de wind matig, windkracht 4.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer -7 °C.
Snee in ’t sliek, gef ies op de diek.

Helder en koald, törf en hoolt,
Spek en smoolt broekt jong en aold.

[GerritHondelink]

’n Wies man kik veuroet mar dat döt nen döl ok.

Oons kearlken
At 't zunneke schient op zien vel is hee zoo mooi gooldgel
Um zienen snoeten zit of en too luk zwat en hee hef den kenmearkenden zwatten ring um zienen stat
Ziene oren veult heel zachte an en alle keer veule wiej, zoverdan
Den mooien pelskragen, den zee'w zo lôt hee net nen leeuw
Achter an de vuurpeute hef hee de heure laank en at hee lôp hef hee nen mooien gaank
Oaver de ruw hef hee lange heure dee verschilt mangs van kleure
In zienen stat zit nen mooien krul ooh nee, dit is gen flauwekul
Oonder zienen stat zit ziene bokse, zo neumt ze dat en at hee bliej is, neumt wiej hum ’n dreaiegat

Hee hef van dee mooie flôskes oonder um de achterpeute doar springt hee ok met in gôttensleute
Noa de tied zuut hee der nich oet dan goa'w met de slange oaver ziene hoed
De leu hoaldt vake stille at ze hum zeet en wilt geerne wetten hoo dat 't soort heet
Hee is 'n prachtexemplaar moar vuur oons gen haandelswaar
Hee slôt good an en is rôstig van aard doar is de baas biej ebaad
Hee is leef vuur alleman en samen met de katte is't 'n mooi span
Missen wil wiej hum vuur gen goold
't is dizzen hoond, woar wiej van hoaldt
Marlies Nijhuis.


A’j aalt nao de Hemel kiekt val ie in iedere koel.


9 jan Waning van Fécamp,
januari De wind giert door tochtige woningen. Koude voelt nog kouder aan en soms is het huis niet warm te krijgen. Reikhalzend kijkt men uit naar het lengen van de dagen en het komende voorjaar. Krijgen we nog meer vorst, of kunnen we op tijd het land op om te zaaien.
Het blijft vandaag zonnig en droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot -1 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer -8 °C.

Als de kat in januari in de zon ligt,
ligt ze in februari achter de kachel.

Zal Sunt Jaopik ’t good met oons maken
dan mot Jannewari van kaölte kraken.

[GerritHondelink]

Alleen ‘n liek en nen döl veraandert nooit van mening.


DE OALDE LEU
Wat hebt ze nich doan vuur luk etn in n moond,
aait de schup in de haan en n nös noar de groond,
zommers en sweenters, t gung stöarig verdan,
mien moo zea dan ook nog: k bin bli-j da'k t nog kan!
Pas as t duustern zea mien vaa tegn mien moo:
wi-j röst oons boavn oet van al dat gedoo,
is t gas oet, t lech oet, de achterduur too?

Wat hebt ze nich metmaakt mien vaa en mien moo,
met mekaa en de keender, met nen sik en ne koo.
Ginn ceant vuur de dreaimöl dee het leavn heet in n tuk,
t leavn dat dreain eer wa met verdreet en geluk
.... Totdat ze noar Boavn gungn mien vaa en mien moo,
door röst ze vuur aait van al dat gedoo,
t gas oet, t lech oet, de achterduur too.

Hennik van ’n Scheenken.


Niks is fantastieser as de werklukheid.


10 jan Guillaume van Bourges,
Het blijft vandaag zonnig en droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 0 °C en is de wind matig, windkracht 3.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer -7 °C.

's Morgens wit berijpte daken,
het zal snel tot nattigheid geraken.

Tikt ’t roodbosje op de roet’n,
dan is ’t binnen nog warmer as boet’n

[GerritHondelink]

Ok nen döl hef wa mangs geliek. Ook een dwaas heeft wel eens gelijk.


n Poompenblad
As ik 'n mooi fris-oetzeend poompenblad zol wean, dan zo'k miej veulen as nen vis in 't water. Eigen met 't water en driewen op miene grote greune blaa. Um miej hen kieken en ne bleuiende bekoring vuur 't oge wean.
k Zol op ennigen ofstaand twee reeën zeen dreenken en nen jongen snook zeen stoan, kloar um op zienen prooi of te scheten. Op miej nen glazenmaker veulen, den zich oetrôst van 't vlegen en ne zwane met jongen rôstig oawer 't water zeen glieden. 'n Vrearig tafereel zo teagen 'n tweeduuster. Joa, met mienen stearken wottelstok, deep in de groond, nem ik dudelijk ne vaste stea in 'n waterplas in'
Mer jammer genog, van dit al meark ik niks. 'k Bin gin ploompenblad, 'k kan nich driewen, 'k bange miej vuur deep water en zol verzoepen. 'k Kan nich zwemmen.

Oet de Bodbreef 2018….. Johan Kwast Boorn nov. '98.

Poompenblad, Nederlands waterblad of meerblad (ook wel zeeblad, plompenblad of pompeblad), is de Friese benaming voor het blad van de gele plomp, de witte waterlelie en de watergentiaan. De naam wordt gebruikt om de zeven rode, hartvormige bladen op de Friese vlag aan te duiden. De vlag grijpt terug op middeleeuwse afbeeldingen van het fictieve wapen dat de koning van Friesland gehad zou hebben.

11 jan Salvius van Amiens.
Het wordt vandaag geleidelijk bewolkter maar het blijft zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 1 °C en is de wind zwak, windkracht 2.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer -2 °C.

Vriest het op de elfde nacht,
zes weken vorst wordt er verwacht.

De geleardn maakt 'n almanak, mear God maakt 't weer.