Spreek je dialect

[GerritHondelink]

Kuutn an de been as molenstenen en billen an ’t gat as nen waagnrad. Een ironisch rijmpje op een fors gebouwd meisje of vrouw.


In 'n daorp is nich völ te zeen, mer heel wat te heur'n.


Volkspark in Riessen
Kortens nog leazen ik in de kraante
Det Volkspark van Riessen wôrdt op-eknapt
En det de provincie Oaveriessel
Doar noew wat geld hef biej-elapt
Het Volkspark was veur de Riessense bevolking
Vrogger 'n biejzeunder mooi project
Fabrikant Ter Horst hef heur 't park egeven
L.A. Springer voerden het uut as architect
Mar het Volkspark is oondertussen
Noew al hoonderd joaren oald
Wat het plan is van de gemeente
Det het Volkspark zien sfeer behoaldt
Ok ik weet 't nog good van vrogger
Gung 't schoolreisje noar't Volkspark too
Van Hulsen met peerd en waagn noar Riessen
Det zôln zee tiggenswoardig neet meer doon
Wiej brachen bezuuk biej de kinderboerderiej
De veugels in 'n volière waan arg apart
Wiej drôkken oonze neuze tegen het gaas an
En ok de vievervissen voerden wiej zat
Het Volkspark had prachtige rozen
Met 'n gazon heel strak escheuren
Leupe wiej laanks dee blomenweelde
Oonder biejzundere beume deur
Dizze Volksparksfeer kump terugge
Roond det statige Parkgebouw
De historie dee mut bewaard blieven
Riessen blif zien verleden trouw
Fenny Mattens-Berends, Heldern.


03 dec Franciscus Xaverius. Vandaag is het de eerste zondag van de Advent, de periode van 4 weken voor Kerstmis.
In het verleden was een van de eerste gebruiken in de Advent in Twente, het blazen op de midwinterhoorn.
Het blazen op 1e advent noemen ze “anbloazn” en het “afbloazn” is dan op Driekoningen.
Het midwinterhoornblazen is opgenomen op de nationale lijst van immaterieel cultureel erfgoed en daar zijn wij Tukkers reuze trots op!
December= Donkeremaand. In deze tijd van het jaar is het heel vaak zwaar bewolkt of mistig, zodat het overdag niet veel verder dan schemeren komt.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanavond sneeuw.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 2 °C en is de wind matig, windkracht 3. Vannacht is het bewolkt met kans op sneeuw en koelt het af tot ongeveer 0 °C.

Heb ie good wat brandhoalt koch,
Dan ktieg ie ’t van ’t winter warm genog.

[GerritHondelink]

De waag smeern. Een borrel drinken.


Ik bin onwies wies met oe . Ik ben erg op je gesteld.

AS 'T DOONKERT
"To jong geef ie de hoonder vuurda’j het nachthok sloet
nog 'n haandvol mais en rogge en nemt de eier d'roet."
Het schemmer'n al, 't was deep in 'n harfst en kerst stön vuur de duur
de nevels trokken still'an ne griezen dichten muur
hee luuster'n naor 't gescharrel van de hoonder in het hok
't getik, gepik, gefladder en gesteggel op 'n stok.
't Wör röstig binn'n en.. boet'n wör 't störig zoesloos stil
'n witgriez'n dekk'n van daampe umslöt `m, zwiegend kil.
Daor heur'n hee vanoet de wiedte nen deep deemodigen toon
dan hoger dan weer laeger maer röstig in zien doon.
'n midweenterhoorn brach stille nen roop van ver, dichtbiej
um 't duuster te deurbrekk'n zien eenvold maken 'm bliej.
as ik dat ooit zol könn'n en zo ens blaozen moch
roop ik vanoet het doonker het duuster op de vloch.
zo stönne jaor’n later biej 'n radmaker in ’n schuur
te luuster'n um te leer'n ho 't mos en ho secuur
het zagen, gutsen, liemen het blaozen op ’n hoorn
hee har meer een les neudig as was 't 'm angeboor'n.
as 't schemmert en de nevels taegen 't leste van ’t jaor
zo stilan kroept naor 't doonker dan klèènkt ne rope klaor
zien'n wèèns göng in vervulling en hee brach de rope daor
waor leu nog stil könt luuster'n roond kerst en 't aole jaor.
Zwier Kremer


04 dec Barbara, In Limburg werd St Barbara beschouwd als huishoudster van Sint-Nicolaas.

As Sint Babara ‘t wil,
steet de vriezeman stil.

St. Barbara gaat graag in een wit kleed naar het bal. (meestal sneeuwt het op 4 dec)

Het midweenterbloazen.
Noar’n Tween Wereldoorlog wörn dizze “oole traditie” nog mear leawn inneboloazen duur het organiseern van wedstriedn midweenterbloazen.
Het resultaat is da’j nó gelukkig oaweral de klàànkn van dizze toeters heurt zodra het Adveant is.

[Arie]

Het midweenterbloazen.
Noar’n Tween Wereldoorlog wörn dizze “oole traditie” nog mear leawn inneboloazen duur het organiseern van wedstriedn midweenterbloazen.
Het resultaat is da’j nó gelukkig oaweral de klàànkn van dizze toeters heurt zodra het Adveant is.

Midwinterhoorn blazen in Twente krantenbericht 16-12-1926

Midwinterhoorn blazen krantenbericht 16-12-1926.jpg (122.79 KiB) 1780 keer bekeken

[GerritHondelink]

Ne goo vrouw is 't smear an de waagn = een goede vrouw garandeert een goede huishouding.


Hee hef ginnen neagel um 't gat te krab'n. Hij is helemaal blut.


Sint keump an.
Hartjes die klopt: Hee keump d'r an!
Now nog ma effn en dan...en dan!
Koale snuutjes doar bie’t station
Het kleene keerltje det niks zeen kon,
Mag lekker bie zien va op'n nekkn,
Ma zit van spanning papa's hoar uut te trekkn!
Oolders en hun peuters,
En bie-eengedromde kleuters,
Met tekeningn en knutseltjes,
Vuur Sint en Piet, die frutseltjes,
Stief in de knuuskes ekneppn,
En nooit hebt ze ooit begreppn,
Hoe Sinterkloas det toch zo weet,
Hoe of iederene heet!
'n Trein löp noa lang wachtn binn'n,
Het grote feest kan now beginn'n,
De Pietjes bint zo van dichtbie,
Toch wa heel zwart, ma wat is't grut blie,
Det Sint en Piet d'r now eindelijk bint,
En die prachtige Sinterkloas-tied wier begint.
Ineke Smit-Vukkink.

05 dec Sabas van Jeruzalem,
Op 5 december is het in Nederland Sinterklaasavond (Pakjesavond). Men viert dan de 'verjaardag' van Sinterklaas en geeft elkaar uit naam van de Goedheiligman cadeautjes.
Het blijft vandaag bewolkt en de neerslagkans blijft hoog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 3 °C en is de wind zwak, windkracht 2. Vannacht is het bewolkt met kans op natte sneeuw en koelt het af tot ongeveer 0 °C.

Sint Nicolaas, lapt 't weer aan zijn laars.

[GerritHondelink]

’t Is altied a zo west, zea de oale knech, ’n eenn mot de waage trekkn en ’n aander zit mooi met ’t gat op ’t waagnkiske. Het is altijd al zo geweest, een moet de wagen trekken en de ander kan mooi met z’n gat op de wagenkist zitten.


A'T DE LEU ZOO BIEJ MEKA KLOETT
Woenneer 't de leu zoo biej mekaar kloett,
dan wodt dat mangs een heel geveurlijk spil,
want 'n aardbol zakt dan duur noar de eene kaante,
wat iedereene ok neet geerne wil.
Woenneer 't e duurzakt noar de linkerkaante,
dan schreeuwt de rechtsen moord en braand:
'Wiej hebt het biej den rechen ende,
allo now leu, noar dis se kaant.'
En zakt 'e duur noar rechts, o ie begriept 'al,
dan wodt d'r wal duur links ageert:
'Die rechtsen, och, dat zee'j toch allemoale,
die doot joa glad en al verkeerd.'
Een ieder méént: 'Ik hebt 't biej 'n rechen ende,
'k heb mien principe hoog in 't vaandel stoan'
en iedereene vecht ok teegn het onrech,
dat noar't e méént um dagelijks wodt an 'e doan.
En dat wodt dan wier oorlog en agressie,
nen opstand hier, nen oorlog doar,
een oetzichtloos gebuurn op dissen aardbol,
doar kom ie zonder leefde vaste neet met kloar.
Wiej mönn mekander ech wat ruumte giêven,
mér och, wiej zint zo köppig, zoo onwies,
zoolange awwe mekander neet begriepen wilt,
zoolange is dissen aardbol nog gen paradies.
Jannes Slot.


Iej könt 'm hoast nich an de veer'n komm'n. Je kunt hem bijna niet te spreken krijgen.


06 dec Nicolaas van Myra. Met Martinus is hij waarschijnlijk de meest vereerde heilige in West-Europa.
Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede, met vanochtend nog wel kans op natte sneeuw.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 3 °C en is de wind matig, windkracht 3. Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer -1 °C.

Geet sunterkloas weer met de boot naor madrid.
Dan kan ’t goan vreezn, ma dat hooft aait nog nich.

Op St Nicolaas regen, is nooit een zegen.
Brengt St. Nicolaas ijs, dan brengt de Kerstman regen.

Regent het met St Nicolaas, dan wordt de winter streng en akelig.

[GerritHondelink]

Op de rolwaage komm’n= op het slechte pad komen of aan lager wal raken.


Watermöll
Heanig soest en broest 't water
Vrogger drif vedan noar later
Deur oons gloepens mooie Twente
Oawer oale fundamenten
Stôarig geet 't nie'je rad
As icoon veur dizze stad
Dreait de tied oneandig roond
Greuts boam’n oonze oale groond
Deur 't spel van water en rad
Veul iej oe klean en besef iej dat
Alns met nen eersten dreaj begun
En d'r doarveur nog niks bestun
Deur 't spel van water en rad
Veul iej oe groot en besef iej dat
Wiej möllner van ons eagen leaven bint
Dat elken dag met nen eersten dreai begint
Robert Monninkhoff, Oldenzaal.


Met ‘n hood in de haand wo’j verkoaldn in dit laand.

07 dec Ambrosius van Milaan.
Het blijft vandaag bewolkt maar zo goed als droog in Enschede, met vanochtend nog mist.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 4 °C en is de wind zwak, windkracht 2. Vannacht is het bewolkt met kans op motregen en koelt het af tot ongeveer 0 °C.

St. Ambroos, patroon van de bijen, en de spreewen,
houdt van waaien en van sneeuwen.

[Arie]

[

07 dec Ambrosius van Milaan. .

St. Ambroos, patroon van de bijen, en de spreewen,
houdt van waaien en van sneeuwen.

Ambrosius is de patroonheilige van de imkers. Een legende vertelt dat boven de wieg van Ambrosius een zwerm bijen vloog. De bijen druppelden honing in de mond van de baby, vandaar dat men spreekt dat de redevoeringen van deze heilige "zoet als honing" waren. Zijn feestdag is op 7 december. zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ambrosius_van_Milaan

[enschedeinansichten]

Rollwagen is een Duitse achternaam die is afgeleid van de term 'Rolwagen', wat 'kar op wielen' betekent. De varianten en spellingen zijn Rolwage, Rolwagen, Rolwag, Rolwegen, Rulfagen, Rollwagen, Rulwagen, Rilwagen, Roelwag en Roelwagen.

[GerritHondelink]

Krakende waagns loopt ’t langst. Nieuw hoeft niet altijd beter te zijn / mensen die vaak ziek zijn worden vaak toch heel oud.


Zeek
op ne morn biej ‘t opstoan
bin ‘k neet good op ’n droad
veul mie sloerig in ’n rakkerd
dreaierig in de hoed
bin niks te passe
’t dreijt miej vuur de oog’n
’t löp miej der hemoals duur
kriege gin hap noar binnen
goa oaver ’n nekken
mörre spiej’n
oaver ledder en plaank’n
bin zo slap as ne wasseldook
‘k heb ut der kats an
weej wa’k doo
kroepe wier in ’t nös
blieve van vumdag liggen
zee van nomdag wa wier
dreij miej nog ‘n moal umme
veule miej gelieke better
Diny Izaks.

As de boer mie nich haol’n wil, zeer ‘n knach, dan wil ik ok nich bliew’n.



08 dec Maria Onbevlekt Ontvangen.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt af in Enschede, met vanochtend nog wel regen.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 5 °C en is de wind zwak, windkracht 2. Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 6 °C.

Decemberregen is geen zegen.

De wearld lik wa in rouw,
as de loch is gries en grauw

Zijn er in december veel mollen,
dan laat de winter met zich sollen.

[GerritHondelink]

Ie wordt eerder overreden deur een strontwaagn as deur een koets. Men wordt meestal slechts belasterd door vuige lieden. Iemands goede naam geweld aandoen met onware aantijgingen.


De woarheid is as öllie, ze koomp aait baov’n driew’n.


Tied
Tied kröp
de nach deur,
versteurt de rust
in de mörgen.
Een pasgeboren kind lipt,
de stad ontwaakt,
een ni’je dag begint.

Minke Kraijer, Zwolle


09 dec Leocadia van Toledo.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanmiddag en vanavond regen.
De temperatuur stijgt tot 8 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 7 °C.

Sinte Leocadie houdt heur water nie.

[GerritHondelink]

Loop ie mar in de kruwaagn, zea de zön teagn zien Va, want ie bint toch a krom. Duw jij de kruiwagen maar, zei de zoon tegen zijn vader, want jij bent toch al krom. De zoon heeft een hekel aan werken en hij vindt, dat zijn vader het zware werk wel kan doen, omdat die zich toch al krom heeft gewerkt.


Wel de endkes an mekaar mot knuppen is aait in touw.




't Is weenteraomd ‘n hammonika spolt -
Ik heure ne duure toosmieten -
Gelach en gekuier - nen hoond den d'r golt
En ne kaore dee rettelt van wiedten ....
't Bint ammaol geluun oet ne weald waor'j van hooldt
Mer ik. ik gao allenig en stille
Ik veul mi'j wa t trurig en mangs a zo oold
Ik deanke zo volle - en ik rille .. . .
Ik heb dissen dag wat ezoch en ik veund
Zo vol duustere ding' in mien herte
Zo heel weanig goods en zo heel volle zeund
O Heerl helps Dow mi'j in miene smerte!
Janna Willemse .


10 dec Eulalia van Mérida
Tweede adventszondag. De Advent is de tijd van voorbereiding op het kerstfeest; de tijd waarin de komst en wederkomst van Jezus Christus wordt verwacht.
Elke tweede zondag in december wordt 'Wereldlichtjesdag' gehouden. Op deze dag, om 19:00 uur 's avonds, steken mensen over de hele aarde kaarsjes aan ter nagedachtenis, op welke wijze dan ook, aan overleden kinderen.
Het blijft vandaag bewolkt en de neerslagkans blijft hoog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 9 °C en is de wind matig, windkracht 4. Vannacht is het bewolkt met kans op een regenbui en koelt het af tot ongeveer 7 °C.

Plenst in de winter veel regen neer,
dan krijgen we mooi zomerweer.

December zacht en vaak reagn,
brech de boer weanig zea`gn.

[Veteraan]

toosmieten .....???? Wat mag da betekenen?

[GerritHondelink]

toosmieten .....???? Wat mag da betekenen?

DICHTSLAAN

too doon= is dichtdoen Doo de deur too.

smieten = gooien werpen

toosmieten = dichtgooien volgooien dempen

[Veteraan]

Ach ja...ineens klinkt het logisch.
Dank je wel, Gait.

[Jan]

Plat proat'n niks mis met! Moin allamoal

[Veteraan]

Moin Jan!

[GerritHondelink]

De kruuwaagn löp zoer. De kruiwagen loopt zwaar.



As oale beest op ’n biester bint doo dan ’t hek mar too.



Kluurriek bestoan
Kluurriek is wa mees mien bestoan;
Ech, broen is 't leawen, dat ik maj goan.
Mer mangs zit ik aans in mien vel
en earger ik miej greun en gel.
Grieze heur dat kriej 'k dervan;
En doarbiej loop ik zôlfs rood an
um leu dee vake zwatkiekers bint
umdat eur wier ees iets nich zint.
Biejwiele is 't het slimme voetbal van Rood-Zwat
dan wier, brech 't Peers Kamnet miej van 't rabat.
Mer lange veul ik miej nich ech beroerd,
umdat zuks mer nen blauwen moandag doert.
Wim ter Schegget.


11 dec Damasus
Met onze weerspreuken benadrukken we nog eens duidelijk, dat we teruggaan naar een tijd, die in onze fantasie nog nauwelijks naar voren te halen is. De dagelijkse werkzaamheden zijn door het laat licht worden en het vroeg invallen van de duisternis met uren bekort.
De lange, donkere, stille avonden ... Het hout, de turf en voor de wat beter bedeelden de kolen, liggen klaar bij de kachel.
De dagelijkse gebeden, het bed of de bedstede wachten. Negen uur, half tien, een mooie tijd om al of niet beladen met zorgen, de slaap te gaan opzoeken ...
Het wordt vandaag geleidelijk minder bewolkt en de kans op neerslag neemt af in Enschede, met vanochtend en vanmiddag nog wel regen.
De temperatuur stijgt tot 10 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 4 °C.

In december heur’j wier ’t midwinterhoorn
’t Kerstkindje wöd gauw wier geboorn.

[GerritHondelink]

Dee heuiwaagn mot wie toch ech zölf in veurn. Die kar moeten we toch zelf trekken.


De schoon dee oe ’t beste past bint aait de lillijksten.


Mist
Een dikke daamp trekt oaver 't laand, de wereld lik zo klein.
De dikke mist krig d'oaverhaand en det is neet zo fijn.
Het dut zo triest en aak'lug an 't is nog gevoarluk ôk,
ziej kriegt mie, as het effen kan neet 't hoes oet, met gin stok!
Wat een verlichting toch, as 't weer veraandert tooverdan.
Dan kriegt de leu ôk meer plezeer, ziej raakt wier oet de ban.
En as de zunne zich lot zeen, de koale mist verdrif,
dan ku'j zo zeen dat iedereen graag wul, dat het zo blif.
In disse dage van Advent, as 't mangs zo duuster liekt,
verschient een Lichtglaans, ongekend, woaroet Gods Glorie bliekt!
Det Licht, de Ster van Bethlehem dringt deur de dikste mist.
Symbool van 't Niej Jeruzalem: God hef zich neet vergist!
Loa'w bidden dat het Grote Licht oons duuster ok beschìent,
dat Jezus ' 't Riek van Vrede' sticht en 't duuster gaauw verdwìent!
Henk Pool Advent 1989


12 dec Jeanne Françoise Frémiot de Chantal. Bij de herziening van de kalender in 1969 werd haar feest verplaatst naar 12 december, om dichter bij de dag van haar dood te zijn, die plaatsvond op 13 december 1641, het feest van Sint-Lucia.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 9 °C en is de wind zwak, windkracht 2. Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 7 °C.

December zacht en dikwijls regen,
geeft weinig hoop op rijke zegen..

[Arie]

12 dec Jeanne Françoise Frémiot de Chantal. Bij de herziening van de kalender in 1969 werd haar feest verplaatst naar 12 december, om dichter bij de dag van haar dood te zijn, die plaatsvond op 13 december 1641, het feest van Sint-Lucia.

[/i]

Johanna Francisca van Chantal was moeder van zes kinderen, van wie er drie vlak na de geboorte overleden. Op 28-jarige leeftijd werd ze weduwe. Na een ontmoeting met Franciscus van Sales, toen deze preekte in de Sainte-Chapelle in Dijon, werd ze geïnspireerd om een katholieke kloosterorde op te richten: de Orde van Maria Visitatie (visitandinnen).
Ze stierf in het Visitatieklooster in Moulins, een van de kloosters die ze had opgericht. Ze werd begraven in Annecy. Op 21 november 1751 werd ze door paus Benedictus XIV zalig verklaard en op 16 juli 1767 door paus Clemens XIII heilig verklaard.
Haar feestdag is sinds 2001 12 augustus. Daarvoor was het 12 december, maar deze dag is ook de feestdag van Onze-Lieve-Vrouw van Guadalupe. zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Johanna_F ... de_Chantal

[GerritHondelink]

Wiedwaagns lös. Wagenwijd open De deur steet wiedwaagns los. Hee had de mond wagenwied los hangn.


Woar de vrouw de boks an hef, döt de keerl ’n klean nen dook veur.


Over de kerstviering in Oldenzaal.
oonder de rappe kloomp,
keulte veul ie nich want et kindeke koomp.
Geroes, dan efkes stil joa doar is et weer,
vanof et lood'n bönneke koomp et op ons neer.
Oawer bevreurn veld'n en begiezelde daak'n,
heur ie de oerolde weemeudige klaank'n.

Oet nen hoorn, maakt van nen els of bèèrk,
kleenkt de roop den oe neugt noar de kèèrk.
In 'n dik'n jas en ne das um de oorn,
hoast leu zich langs heg'n en goar'n.
Onner buske en beum is et stil en zwat,
zilver'n moan en gold'n stèèr'n beschient et pad.

Hennig-an wöd den oal'n roop blieder,
vors en weend dreagt et al hoo wieder.
Gekluurd lecht spölt deur de kèèrkraam'n,
leu komt oonder Gotische boog'ns te saam'n.
't Eurgel en 't koor zingt veur al dee leude,
een kindeke is oons geboor'n heude.

Dat leedeke grip oons elkes joar weer,
döt 't hert spring'n en daans'n van plezeer.
Noa de mis gef 't bloodkook en balk'nbrie,
dee maakt et buukske vol en 't köpke blie.
Woarnoa wie oons nog geern loat bekoor'n
deur 'n aol'n roop van 'n Mirweenterhoorn.

Gerrit B.J. Lansink, De Mirrewinterhoorn.


13 dec Santa Lucia. Omdat haar feest haast midden in de winter valt, wordt zij vooral in de Scandinavische landen in verband gebracht met midwintergebruiken; daar komen veel kaarsjes en lichtjes aan te pas.
Het blijft vandaag bewolkt maar het wordt geleidelijk droger in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 8 °C en is de wind zwak, windkracht 2.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 4 °C.

At vandage Lucia komt,
lengt de dagen met vlooiensprong.

13 december Sinte Lucije, laat de dagen dijen.