Spreek je dialect

[enschedeinansichten]

[GerritHondelink]

helemaal goed Arie! geweldig.

dan er maar meteen nog één.

Welke oogn wi'je 't leefste missen?

[Veteraan]

Ekster.png (68.23 KiB) 2113 keer bekeken

-OGEN

[GerritHondelink]

ja dat is goed! eksteroog of likdoorn.

[GerritHondelink]

Met ’t spek oonder ’t berre kroepen. Hij houdt het beste voor zichzelf.


Grote dinge eenvoudig zeng'n is ‘n bewies van innerlijke grootheid.


Der heerst ‘n stille stilte
ik bin buuten, harke blad
terwijl ik zo bezig binne
peins en preludeer ik wat.
In mien heufd goat de gedachen
‘k vuul miej één met de natuur
onderdeel van ’t universum
geen benul van tied of duur
’n Meansenleam is as ’n blaachie
earst in knop en pril en fris
goandeweg verkleurnd, veraandernd
deur hoe ’t leam noe eenmoal is
Zunneschien en wind en reangnbuuin
bint der oaverhean e’goan
veur ieder blad is het verschillend
wat det met hum hef edoan
Vrog of laate kump de dag det ’t
stille noar beneden weait
lös e’raakt van wat hum voortbrach
terugge in de Eeuwigheid

Diny Groothalle- Den Ham.


2 november Allerzielen. Herdenken nabestaanden hun overledenen.

Het wordt vandaag geleidelijk minder bewolkt en de kans op neerslag neemt af in Enschede, met vanochtend nog wel regen.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 15 °C en is de wind vrij krachtig, windkracht 5.
Vannacht is het helder en koelt het af tot ongeveer 8 °C.

Na de IJsheiligen de bloemetjes buiten, met de IJsduivels weer naar binnen.

Allerzielen zonder vuur, spaart geen brandhout uit de schuur.

Geeft Allerzielen zonneschijn, dan zal het spoedig winter zijn.

Sneeuw op Allerzielen, voorspelt een zacht voorjaar.

[GerritHondelink]

Ik bin ‘t zo zat as gespoi’jen spek. Ik heb er meer dan genoeg van; het zat zijn. Ik heb er een afkeer van.


Ho geet ‘t vreug ’n blin’nen an nen lammen.
Zoo a’j zeet! " zee 'n lammen tègen ’n blin’nen.



3 november Hubertus
November Slachtmaand. Na in de zomer goed vetgemest te zijn slacht de boer zijn varken. De temperatuur in deze maand is van dien aard, dat het vlees niet snel aan bederf onderhevig is. Dit vlees wordt ook nog eens goed gepekeld en gerookt en kan zo de wintertijd gebruikt worden. Met een weinig fantasie zien we nog de tijd voor ogen dat veel mensen de dag aanvingen met een stevig ontbijt van spek en eieren.

Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt af in Enschede, met vanochtend en vanmiddag nog wel regen.
De temperatuur stijgt tot 10 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vannacht is het bewolkt met kans op een regenbui en koelt het af tot ongeveer 8 °C.

De term 'IJsduivels' is de benaming voor een vorstperiode van meestal maar enkele nachten in het laatst van oktober of in het begin van november. Deze vorstnachten worden vooral gevreesd omdat dan de laatste bloemen en groenten die er nog in de tuinen staan kunnen bevriezen. Laat ons maar denken aan de bloemen die we met Allerheiligen of op Allerzielen op het kerkhof hebben geplaatst.
Wie houdt van bloemen, zal rond deze tijd zijn geraniums en fuchsia's naar een beschutte plaats overbrengen. Na de IJsheiligen de bloemetjes buiten, met de IJsduivels weer naar binnen.

[GerritHondelink]

Daor krie’ij gin spek van an de balken. Dat levert niks op .


Hans Keuper noemt dit Volksvertellingen op rijm.
In iedere buurt of familie was er vroeger wel iemand die zo'n rijm kon voordragen.
Dat gebeurde dan op allerlei gelegenheden zoals uitvoeringen, vergaderingen, bruiloften of feesten in huiselijke kring. Ter lering maar vooral ook ter vermaak van de toehoorders.

Jan, langt den zoltpot mien ’s an.
G’naovend leu, ik kan 't neet helpen, at ik neet praote met fatsoen.
Want häöstig bun'k nao hier ekommen. lk zal dan toch mien beste doen.
'k bun stille van mien boer gaon lopen, lk wier der naar en akelig van.
Want um now alles maor te etten, Daor he 'k een groten haekel an.
I-j mot dan wetten dat van 't winter Bi-j ons een varken ging kapot.
Eerst sprong e as een gek in 't rondte, maor 's margens lei e dood in 't schot.
Ik mos subiet den slachter halen, en dalek kwam den goeien man.
En daorop zei de boer heel smakelek: 'Jan, langt den zoltpot mien 's an'
't Keun kwam netjes in de pekkel, al lei 't ok dood in 't varkensschot.
En stuk veur stuk is 't op egetten Bi-j 't etten van de meddagpot.
Bi-j korabies, knollen en ok kabbes, bi-j zoerkool en bi-j boerenmoos.
't Smaken allermeugend lekker, en zee vratten allen onbezoesd.
Behalve ik, want ik von 't akelig. Maor at ik neet ik krege niks.
Daorum dei ik miene ogen dichte, ik at maor raak en sloekken fiks.
En toe, zowat zes wekke later, mos onze veearts van de koe
't Kalf an stukken en brokken halen, en waor ging kiezeman nao toe?
De veearts was nog pas vertrokken, of onzen boer, den riep al: 'Jan,
Allo, wi-j mot der neet met wachten, Langt gauw den zoltpot mien 's an'.
En 't hele kalf kwam in de pekkel,'t ging as 't varken den zelfden weg.
De vrouw, die kokken eur meddagpôtjen, en ikke, Jan, heb niks ezegd.
Maor waorum ik now bun gaon lopen, Dat is de spil waor alles um draejt.
Ik zal 't ow zeggen a'j kônt zwiegen, zodat ter nooit een hane nao kraejt.
De meid - onze Olde, grieze Jannao dee-t jaoren bi-j de boer al woont,
Had kelde in de hoed ekregen, En heel eur heufd wier blauw en blond.
De vrouw, die kokken vlier, kamellen, en kernemelk met stroop en brood,
Maor 't mocht allemaol gin weerlicht helpen, want veur een uur ging Jannao dood
Toe bun ik as een haas gaon lopen, want ach lk wist ter alles van.
Ik denk: Zo geet de boer an’ t roopen: 'Jan, langt den zoltpot mien 's an'
En daorum bun ik nao hier ekommen veur wee-t mi-j soms gebruken kan.
‘k Kan bouwen, eggen, heujen, maejen. 'k Bun vri-j van dienst en ik heite Jan.
‘k Wil alles doen wat mot gebeuren, Met greep of gafel, hark of zeis.
Maor wa'k verdraej, dat kô'j wel denken: I-j kriegt mi-j neet an 't mensenvleis.

4 november Carolus Borromeus
November = Bloedmaand. Spreken we van Bloedmaand dan kan het mogelijk in verband gebracht worden met Slachtmaand. Bij de Germaanse stammen die in de vijfde eeuw na Christus Engeland veroverden heeft de traditie bestaan om als dank voor de weldaden van de natuur de goden dankoffers op te dragen. Veelal waren dit dieren. Mogelijk zijn we zo aan de benaming Bloedmaand gekomen.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanmiddag en vanavond regen.
De temperatuur stijgt tot 11 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 10 °C.

De slachtmoand is wier in ’t laand vette veark’n schreeuwt noe moord en braand.
Bloodkook’n en balkenbrie in de pan,
Leu, wel hoolt daor nich van?

[Veteraan]

Wat een prachtig verhaal!

[Arie]

Wat een prachtig verhaal!

Inderdaad, maar wat betekent: Had kelde in de hoed ekregen?

[GerritHondelink]

Had kelde in de hoed ekregen? betekent had kou gevat

[GerritHondelink]

Woar ‘n zeunig vrommes huust, wast ‘t spek an ‘n balkn. Zij draagt zorg, niet te veel uit te geven, of van iets niet meer te gebruiken, dan strikt nodig is. Men wil voorkomen, dat hetgeen men bezit, te vroeg opraakt, daar men anders te kort zou komen.


Mien moat Dieks.
Mien moat is ter niet meer
hij hef 't gevecht verleurn
Het dut miej machtig zeer
zien lach nooit meer te heurn.
Wiej konnen goed met mekaar
hebt uren zitten proaten
en dan is het heel naar
da'w det mut achterloaten.
Nooit samen meer een glas
't is oaver met de wille
want alles wat hij was
stiet noe veur aaltied stille.
Herman Kampman.


Raodselke.

Wip-op en warp-op.
dee gingen met meka d’n barg op.
Ach beene en éénen stat.
Rao rao wee zeent dat ??


5 november Odrada van Alem.
November = Nevelmaand. Juist in deze tijd van het jaar als de temperatuur nog betrekkelijk hoog is en er doorgaans ook zeer veel vocht hangt door de herfstregens hebben nevel en mist alle kansen. Nebelung is de wel heel typerende naam die Duitsland aan de maand november gegeven heeft.

Het blijft vandaag bewolkt en de neerslagkans blijft hoog in Enschede. Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 12 °C en is de wind matig, windkracht 4.
Vannacht is het bewolkt met kans op motregen en koelt het af tot ongeveer 9 °C.

November met zijn regenvlagen,
brengt verkoudheid, jicht en andere plagen.

As d’r wéé’ld vuur an ’n kettel haank,
krieg ie’j nat en biester weer.
(wéé’ld vuur zijn gloeiende roetdeeltjes).

[GerritHondelink]

Wat ik an mel velees, win ik an spek, zea de boer en hee leut de vearken van de row vretten. Het één opgeven om het ander te krijgen.


Wel weet wat ; nen waskeldook is ???


ÒÒLD MI'JKE
Oòld Mi'jke zit daor op de del nen bônten scholdook veur.
Oòld Mi'jke, wat ik oe vertel, hef oe en mie good deur.
Want neggentig jaor nô a zowat kik het de weerld an.
Ik zeg oe: a'j dèn òòlder hebt dan wee'j dr naar vôl van !
Oòld Mi'jke zit daor ôp nen stool bie de beeste ôp de del,
dee schôbt zich en dee schoert zich meer en trekt meer met eer vel
Meer Mi'jke denkt: dat ma'j 'k wa lién: wie hebt ze nô bie 't hoes.
Want boeten dôg-t-er nô nich meer, heur, wat dee wind weer poest !
Oòld Mi'jke denkt daor ôp de del: mien'n Jans hef 't heel good daon:
zô'n veertig bunder bie mekaar: gin naober dee 't hem nao.
Meer Mi'jke zit daor nô alléén te denken op de del
want Jans is nô a jaoren dood, da's hard, a'k 't oe vertel.
Oòld Mi'jke, bie de beeste alleen en denkend ôp de del,
kik nog ees 'n maol 'n rood-bônten an dèn schoert zich weer 't vel.
Temèt, zeg Mi'jke tot zichzôlf, bin ik dr ook nich meer
en al dee beeste en al dee grônd kriegt dan nen nijjen heer
Dan kump dèn kleinzôn an de beurt is dat nen rechten boer?
Ik hop 't bie God meer 'k weet ’t nich 't lèèven is wa zoer
Oòld Mi'jke zit daor op de del de ogen völt eer too,
ze dreumt van veertig bunder grônd en van ne guste koo.
Rein Heerink.


6 november Leonardus.
Het wordt vandaag geleidelijk minder bewolkt maar het blijft zo goed als droog in Enschede.
Vanmiddag stijgt de temperatuur tot 12 °C en is de wind matig, windkracht 4.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 8 °C.

Is het twee dage dreuge en vief dage nat,
dan he'j de wekke toch a zo wier had.

Het weer op Leonardusdag,
blijft gewoonlijk tot de Kerstdag.

[Veteraan]

Wel weet wat ; nen waskeldook is ???

Vaatdoek? Dweil?

[hans]

skötteldouke

[GerritHondelink]

Raodselke van 5 november was:

Wip-op en warp-op.
dee gingen met meka d’n barg op.
Ach beene en éénen stat.
Rao rao wee zeent dat ??

Oplossing / antwoord : Kikvos en vroot- vrote-wroot-vreute- weule = kikker en een mol.

[Veteraan]

[enschedeinansichten]

rijmpje.jpg (16.3 KiB) 1760 keer bekeken

[GerritHondelink]

Iej mut wal’s met nen wos smiet'n noar 'n ziede spek. . Iets investeren met als doel om er op termijn veel meer voor terug te krijgen. Met een kleine vis een grote proberen te vangen.

VOLKSRIJM
Den wasseldook
Met 'n wasseldook gong 't wel es raar too hier
't Was vake een geglier en gesmeer en geklier.
De jongeleu hier zôlt d'r wel neet zo vôlle van wetten
En de Olde leu wilt 't 't leefst maor zo weer vergetten.
Now wil ik owleu uut de deuke doon
Wat a'j met een wasseldook zoal kônt doon.
't Begunt 's marges al vrog met 't wark bi-j den heerd
Dan is een wasseldook al gauw vôlle weerd.
De hande wodden smerig van root en as,
Hoo kreeg i-j dee weer schone at der gin wasseldook was.
Dan mos i-j koffie zetten, want de melkers kwammen weer,
Efkes den wasseldook deur de kôpkes en klaor waren ze weer.
De kinder kwammen uut bedde, de Olde leu stonnen op,
Allemaol gauw efkes den wasseldook um de kop.
Dan mosten de kinder naor schole, 't is onder de neuze nog glad:
Efkes den wasseldook, en ze gongen weer netjes langs 't pad.
Kwam de boer 's meddags weer, had e wat mest an de hande,
De piepe was smerig, wol ok neet best branden:
Efkes onder de pompe, dan was 't dikste der wel af,
En den wasseldook dreugden alles weer netjes af.
Jan kwam uut schole, had 'n bloodneus ekregen,
Bi-j Hendrik mos i-j de modder van de klompen vegen,
Klaos had een dooien moes in de hande ehad,
Maor den wasseldook maken alles netjes en glad.
Hè, dee vlegen hadden aoveral van dee stipkes op edaon,
Daor mos den wasseldook ok efkes aover gaon.
Mansleu waren veur 't etten een borrel gewoon,
Effen den wasseldook deur de glaeskes en dee waren ok weer schoon.
En kreeg i-j vesite op 'n dag as Ni-jjaor,
Met 'n wasseldook was i-j den helen dag klaor.
Dan mo'j de taofel afwassen, zoas dat dan geet,
Oh, mensen wat is dat water ja heet.
Flink poesten en blaozen, tegen den wasseldook an,
Zodat men em veur 't afdreugen good uutwringen kan.
Domnee kwam op bezeuk, ja en zo’n man
Beed i-j gin alledaags kôpken koffie an.
De zundaagse kôpkes wilt wat stoffig waezen,
Ok dizze kwaol kan den wasseldook gauw genaezen.
Zo gong 't maor deur, tut 's aoms nao 't etten,
De steule waren smerig, dat mo'j ok neet vergetten.
Dan begunt een kleinen te reern, de luier was foel,
Maor den wasseldook reinigden de heleboel.
Wollen de kinder neet luustern, mansleu pasten neet good op
Dan kregen ze een klets met den wasseldook um de kop.
En met de winterdag ko'j vake heurn:
De wasseldook was op den taofel bevreurn.
Zo bu'j met den wasseldook den dag deur egaon,
En dan gong iedereen naor bedde, en 't wark was gedaon.

HANS KEUPER.



Antwoord van ‘t raodselke van gistern.

Waskeldook / waseldook = Vaatdoek.
Hee was zo slap as nen waskeldook. Zo slap als een vaatdoek.
In Gelderland is het woord waskeldoek onbekend. Een vaatdoek wordt een schotteslet genoemd.
Dat woord is een populair streektaalwoord in Gelderland, want in 1991 eindigde het als eerste in de toptien van Gelderse dialectwoorden.
En waskeldook? Dat kwam toen op de elfde plaats en viel dus net buiten die toptien!


7 november Willibrord van Utrecht.
Het wordt vandaag geleidelijk minder bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanmiddag en vanavond nog wel regen.
De temperatuur stijgt tot 11 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vannacht is het bewolkt en koelt het af tot ongeveer 8 °C.

Valt er zeum dage volop water,
dan is't 'n achsn dag dreuge ...of dat wodt iets later.

[Veteraan]

Ja de hygiëne stond vroeger hoog in het vaandel. Gelukkig hadden ze de Waskeldook.

[GerritHondelink]

Wel ’t spek verdeent, krig het nich aait. Niet iedereen krijgt loon naar werken. Zij die het goede werk verrichten, krijgen niet altijd de beloning. Het paard dat de haver verdient krijgt ze niet.


’n Kearsje.
ik stèèk 'n kearsje an
veur wie d'r niet meer is
um te loaten wetten
hoevölle ik ze mis
'n klein vlammetje
dat warmte gif
de herinnering lèvend hölt
en dat altied bi'j ow blif
d'r zit geen grenze
an de lengte van verdreet
want wie in ow harte zit
dee verget i'j neet
Ceciel Maas-Storkhorst.


8 november Willehad van Bremen.
Het blijft vandaag bewolkt en de kans op neerslag neemt toe in Enschede, met vanmiddag en vanavond regen.
De temperatuur stijgt tot 11 °C en de wind is matig, windkracht 4.
Vannacht is het regenachtig en koelt het af tot ongeveer 10 °C.

November heeft op de loer gelegen,
en komt tevoorschijn met veel regen.

November gries en nat,
de streupers gaot op pad.