Spreek je dialect

[enschedeinansichten]

Gerrit, ik denk dat ik woord van opa / moeder heb geleerd. Die komen uit Drenthe en daar staat het wel in het woordenboek.

[GerritHondelink]

In Twente, Salland en Drente heeft de merel de naam van gieteling. Ik vraag mij af waarvan dit woord is afgeleid.

Hier een 2de reactie
Ik heb binnen het bestuur van de HKL even rondgevraagd en ontving de volgende reactie:
"Gieteling
In Nederland heette hij vroeger ook wel zwarte lijster, tegenwoordig is merel de gebruikelijke naam. Als ik met mijn familie in Achterhoek praat, noem ik hem gieteling. Die naam gebruikt men ook in Drente en Groningen. Waar hij vandaan komt, is onbekend. Dat is te zeggen, Weijnen oppert een verband met geit of met het middeleeuwse Duitse woord giudo dat jubelen betekent.
Een lezer van de site (Hans) wijst op de overeenkomst met het woord git, dat met zwart geassocieerd wordt: de zwarte vogel, dus. Niet onmogelijk lijkt mij.
Nou ja, we weten in ieder geval wel dat -ink of -ing een uitgang is, die in een aantal andere diernamen voorkomt: groenling, taling, wijting, haring, spiering, bunzing. En merlink, zie boven."

mvg

Georg van Slageren
secretaris HKL

[Veteraan]

Mijn grootouders kwamen uit Kampen. Daar werd de merel ook gieteling of waterzanger genoemd. Het gieten = regenen. De indiaan doet de regendans, de merel zingt het regenlied. 't Klinkt overdreven, maar gewoon huilen is brull'n. Roepen is skreeuwn. Net een graadje erger.

[GerritHondelink]

Proat nich tevöl oawer wa’j weet, en hoal oe stil oawer wa’j nich weet.

Praat niet teveel over wat je weet en hou je stil over wat je niet weet.


Sloekn (deursloekn) = doorslikken. Of inslikken
Sloek = keel, strot. Ik veul pien achter in ’n sloek. Ik voel pijn achter in de keel. Hee heft in de sloeke = Hij heeft het in de keel.
Ik heb pillen, dee mo'k in een kéér deursloeken..
Slikkern = snoepen, likken. De annern slikkern in ’t bevreurn ies. De anderen snoepten van het ijsje; likten van het ijsje.
Vrouwleu holt vaak nogal van slikkern. (Snoepen).
Slikkerie = Snoeperij.
Wiej kregen in de winkel vrogger vaak wat slikkerie met veur onderweg.
Slikkertjes = snoepjes
Op sIikkerie köj lekker sabbelen, en dus vaak sloeken, veurdat de slikkertjes/ balletjes op waarn.
Slikkerpot = snoeper Nen slikkerpot is gennen etter. Een snoeper is geen flinke eter.
Slikkertaand = iemand die veel snoept. Dow zuns n’n slikkertaand. Jij bent een snoepster.

[GerritHondelink]

In Twente, Salland en Drente heeft de merel de naam van gieteling. Ik vraag mij af waarvan dit woord is afgeleid.

Ik weet het niet, maar ik probeer dit uit te zoeken. groet'n Gerrit

Dit antwoord kreeg ik uit Borne

Ik heb trouwens horen zeggen dat de merel zijn naam geeteling te danken heeft aan het feit dat ie na een regenbui (geet'n = regenen) grasvelden afstroopt op wormen die na een regenbui naar boven komen.

Gr. Jurrie

[Arie]

In Twente, Salland en Drente heeft de merel de naam van gieteling. Ik vraag mij af waarvan dit woord is afgeleid.

Ik weet het niet, maar ik probeer dit uit te zoeken. groet'n Gerrit

Dit antwoord kreeg ik uit Borne

Ik heb trouwens horen zeggen dat de merel zijn naam geeteling te danken heeft aan het feit dat ie na een regenbui (geet'n = regenen) grasvelden afstroopt op wormen die na een regenbui naar boven komen.

Gr. Jurrie

Als je de volgende site bekijkt, zie: http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/gieteling
vermeld het dat de vogel met geiten te maken had, een zgn. geitvogel of geitenmelker

[GerritHondelink]

’t Dikke kost ’t meeste geld zea de vrouw en toen got ze ’t onderste oet de smodde in ’t kummeken. (dikke= koffiedik.)



Grote Schoonmaak (1)
De veurjaors schoonmaak, hef veur de jeugd van tegenswoordig een heel andere betekenis as veur de leu van vrogger; toen mos d'r echt van alles schoon maakt wodden.
Tegenswoordig, is ne grote schoonmaak een gebroek bie ne verhuuzing, of ok wal as ter ne schilder of ne behanger in hoes koomp. Maor echt, ne grote schoonmaak, zoas dat vrogger gebeurn, zo tegen de Mei maond, dat hebt ze rechtevoort nich meer.
Dat zal noe ok wal nich meer zo neudig waen, want met dee centrale verwarming he’j ok nich meer zo'n root (roet) in de kökken en a ‘j alle daag de stofzuuger laot raozen, dan he’j ok nich meer zon pröttel in ‘t hoes zoas dat vrogger mangs wal es was, want wie ‘j hadden nich zo'n "bromiezer" in dee tied.
Ne grote schoonmaak, dat was in onze jaorn vaak ne heel gedoo in ‘t hoes. Alles ston dan van de vaste plaats, alles ston dan op ‘n kop, iej zollen der mangs gek van wodden!!!

[GerritHondelink]

Van mooie weurde krieg ie ’n boek nich vol.

Van mooie woorden krijg je de buik niet gevuld. Praatjes vullen geen gaatjes het komt op daden aan.


De grote schoonmaak (2)
De narigheid begon altied met de schossteen, den mos 't eerste schoon maakt wodden.
Schossteen veagen, dat was 't weark veur de mansleu.
’t Eerste maakn wie de bozem schoon en dan maor stekken en schrapen, daj al 't root ter oet kreggen.
(Bozem=rook opvang van de schoorsteen. (meestal stön nen riege tinnen telders veur de boozem).
En dan nog es op 't dak, want hee mos van baoven töt onder schoon wean.
Want aj dat nich good deden, dan kon 't gebeurn, dat ‘w 's zommers wal es ’n luk root in de pappot veul en dat is echt nich lekker.
Maor iej begriept wa, as dan den schossteen kloar was, dan was natuurlijk de kökken één en al root.
Dat mos dan natuurlijk eerst efkes bezakken veurdaj wieder gingen met poetsen, anders had dat ok gin zin.

[GerritHondelink]

Ne kikvors in ’t moeras wet neet dat hee ens ne dikkop was.

Een kikker in ’t moeras weet niet dat hij eens een dikkop was.
Oudere mensen vergeten vaak dat ze ook eens jong zijn geweest

De grote schoonmaak (3)
Dan kwam nog de stoeverie van boaven, want ok het zolder boam de kökken mos good schoon veagd worden,
want al dat heuj zoad mos weg, anders zol dat den heeln zommer naor ondern guurn en dan haj 't heele jaor de kökken vol pröttel,
daorum mos den zolder schoon.
't Woord "isolatie", dat bestön in dee tied nog nich, maor in de zommer dan wör dat heuj op de kökkenzolder pakt en
doordeur was 't in de kökken ’s zommers fijn keulig en in de winterdag heel 't de koldigheid good tegg’n.
En in ’t veurjoor was dan meestal dat heuj weer op en daorum mos dan de zolder netjes keerd wodden.
En dan, een dag of wat later, at de stoeverie wat bezakt was, dan begonnen de vrouwleu met 't echte schoon maken van de kökken, de bedstee en de aandere ruumtes.

[GerritHondelink]

’n Wief kan in de slippe meer ’t hoes oet dreagn as de man met veer peere kan inbrengn.

De vrouw kan met de schort meer het huis uitdragen als de man met vier paarden er in kan brengen.


t Is m in n kop slaagn
t Oalde Meenkmoats Gerrad was a völ joarn wedeman.
Ziene hoeshollerske Trui was ok nich joonk meer, mer versletn was ze ok nich.
Ze zoargn good vuur Gerrad, schoonwal e biej eer nich völ te koop har.
Ze har um zo te zegn de boks an.
Gerrad klaag’n mangs oawer liefzeert. Dan zear e: 'Trui, goat ees noar n kealder en haalt mie’ n oaldn kloarn, ik hoal ‘t zo nich longer oet'.
Meer Trui haar m good in ‘n kiekerd. Dan zear ze kort of.
'Nee, Meenkmoat, nen borrel dat geft nich, dat zet die meer oet’n kop.
Dow grips te völ noar de fles. 'n Betken foezel is meesien, meer völ is venien. ( Meesien= medicijn)
At die j wat skot mos noar n dokter goan'. De Meenkmoat trok dan sliepstertnd of. (Verslagen met de stet tussen de been)
Doo't e zik n moal wearkelik nich good veuln, gung e noar dokter Jaansn hen en zear at e slim last har van liefzeert.
Jaansn oonderzöchn m, mer kon niks veendn. At t moal weerkoomp, zo was zien bescheed, dan kaans t beste nen heetn grog nemn'. 'Geern, dokter, zear de Meenkmoat. 'Meer mien hoeshollerske wil door niks van wettn. Hee meent a'k der van an n zöp' kom'.
Ik begriep ‘t a, zear n dokter. 'Wee 's wa's dös? Dow vrögs eer bloos um heet water en zegs derbie dat t um t scheern geet, en dan dös der zölf n spierkn steark' biej in, dat zal eer nich opvaln'.
Kort doarop kom Trui veraltereerd' biej n dokter: 'Dow mos voort metkomn, t is de Meenkmoat in n kop slaagn. Wa vief moal daagns wil e zik scheern."

[Pitr de Nerd]

Ne kikvors in ’t moeras wet neet dat hee ens ne dikkop was.

Een kikker in ’t moeras weet niet dat hij eens een dikkop was.
Oudere mensen vergeten vaak dat ze ook eens jong zijn geweest

<knip>

Gerrit, volgens mij is dikkop ook een Twents woord. In Rotterdam noemden we dat kikkervissies

Pitr

[GerritHondelink]

Ne kikvors in ’t moeras wet neet dat hee ens ne dikkop was.

Een kikker in ’t moeras weet niet dat hij eens een dikkop was.
Oudere mensen vergeten vaak dat ze ook eens jong zijn geweest

<knip>

Gerrit, volgens mij is dikkop ook een Twents woord. In Rotterdam noemden we dat kikkervissies

Pitr

Niet helemaal mee eens Pitr zie uitleg onderstaand berichtje.
dikkop m
persoon met een dikke kop; overdrachtelijk: hoge politieke functionaris
vogelsoort verwant aan de griel
distelsoort
tarwevariëteit
vlindersoort
vissoort
larve van de kikker of salamander, in het stadium van uit het ei komen tot 6-9 weken(daarna word het een kikkervisje) Een dikkop bestaat uit een ovaal vormig lichaam en een lange staart en heeft alleen kieuwen. Een dikkop met inwendige kieuwen zal een kikker worden, en een dikkop met externe kieuwen een salamander

[Pitr de Nerd]

Gerrit, geen idee. Wij noemden die dingen kikkervissies. Dikkop hoorde ik hier voor het eerst in Twente. Maar ja: we kenden ook maar twee soorten vogels: sijssies (zangvogeltjes in de ruimste zin des woords) en drijfsijssies (eenden en zwanen). Van de meeuwen en alles wa er aan het strand rondvloog kende ik wel alle namen toen...

Edit: net als het woord voor politieagent: pit. Hoorde ik ook hier voor het eerst. Wij noemden die omhooggevalle lantaren opstekers juut, klabak of diender.

Pitr

[GerritHondelink]

Gerrit, geen idee. Wij noemden die dingen kikkervissies. Dikkop hoorde ik hier voor het eerst in Twente. Maar ja: we kenden ook maar twee soorten vogels: sijssies (zangvogeltjes in de ruimste zin des woords) en drijfsijssies (eenden en zwanen). Van de meeuwen en alles wa er aan het strand rondvloog kende ik wel alle namen toen...

Edit: net als het woord voor politieagent: pit. Hoorde ik ook hier voor het eerst. Wij noemden die omhooggevalle lantaren opstekers juut, klabak of diender.

Pitr

Ja leuk he. Zo ken ik het woord juut niet. En zo leer je elke dag.
groet'n
Gerrit

[GerritHondelink]

Of ’t now kwoad is of good; alman wil doon wat aandern doot

Of het nu goed of fout is; iedereen wil doen wat een ander doet.



Aftelversje.
Op de Hengeloscheweg, stonden zeven bomen..
Al die bomen waaiden weg, op de Hengeloscheweg.

[GerritHondelink]

A'j oarns veur zeent, mo'j d'r ook achter stoan.!




Leu dee't met 'n bleenden doarm kriegt, hebt 't vaak zelf nich an zeen kommn.

[GerritHondelink]

Wee ’t kleine nich leert, döt het grote verkeerd.


Wie het kleine niet leert doet het grote verkeerd.



Betr. Gieteling
Reactie Oald Hoksebargen.
“Gieteling” is niet specifiek “Nedersaksisch” maar komt ook – zij het zelden – voor in het Nederlands. Het heeft daar de betekenis van 1) “merel” of 2) een rechthoekig gegoten stuk ijzer. De afkomst (etymologie) van het woord is mij niet bekend

[GerritHondelink]

Heur ie noe ok a bie dee leu dee aait mer zeit…..gin tied?
Dan kan’k oe wa verteln.. d’r kump nen dag dan kriej spiet!
Goat nig veurbie, mer komt ter in.. miene deur dee he’k wied los ezat
Zo effen met meka ’n luk proaten of lik oe dat nig wat ..?
Grootnisse en goodgoan.

[Arie]

zomertijd in het Nedersaksich, zie: http://plattmakers.de/nl/15930/Sommertiet

[GerritHondelink]

Hee hef een leavn as ’n luus op ne zere kop.

Hij heeft een leven als een luis op een zere kop.
Hij krijgt daar alles wat hij nodig heeft wat hij begeren kan.




Stoet.
’t Woord is verwant met het Nederlandse stuit en betekent oorspronkelijk achterste, zitvlak.
Een Stoeten was een brood, gebakken in de vorm van het zitvlak: rond met een gleuf in het midden.
Vergelijk ook kindereersken= kadetje; en de uitdrukking:” Wat veur d’n stoeten geven= op zijn achterste slaan.