Welkom op het forum van Enschedeinansichten.

Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Heek.

Over de rijke historie van de stad.
Plaats reactie
Robert

Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Heek.

Bericht door Robert »

Van Heek

De familie van Heek heeft Enschede landelijk op de kaart gezet. Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw begon deze fabrikantenfamilie, afkomstig vanaf een simpele boerderij uit Delden, haar enorme expansiedrift gestalte te geven. Het huwelijk van Hendrik Jan van Heek met de Enschedese vermogende fabrikeursdochter Engelbertha Lasonder in 1778 wordt traditioneel als startpunt aangegeven.
 
H.J. van Heek en Zonen
Kort na het huwelijk kocht Van Heek de gronden nevenliggend aan die van zijn schoonvader, vanaf waar een linnenindustrie werd opgestart. Het eerste jaar zal hij gebruikt hebben voor het opstarten van zijn onderneming, halverwege 1779 komt hij nog niet voor op een lijst van kooplieden en fabriqueurs. Het jaar daarop werd door Van Heek een natuurbleek aangelegd, heden ten dage nog bekend staand als Van Heeksbleek. Het door de boeren gesponnen en geweven garen werden door het bedrijf gebleekt en klaargemaakt voor de handel. Het bedrijf van zijn schoonvader Jan Berent Lasonder ontplooide gelijksoortige activiteiten. De laatste kwamen door vererving terecht bij (klein)zoon Gerrit Jan van Heek omstreeks 1810. Het jaar daaropvolgend werden door de erven Hendrik Jan van Heek, in het bijzonder door zijn zonen Gerrit Jan (1780-1851) en Helmich (1785-1847) de firma H.J. van Heek en Zonen opgericht. Deze firma produceerde tot aan 1858 op de tot dan gebruikelijke wijze; waarna aan het eind van het jaar door de toenmalige firmanten, hun zonen, de firma werd opgeheven.

Afbeelding
Van Heeksbleek (uit: Van Bombazijn tot Fluweel)

Van Heek & Co.
Hendrik Jan (1815 - 1872), Herman (1816 - 1882) en Gerrit Jan (1837 - 1915) van Heek, allen zonen van bovengenoemde Helmich, startten met terugwerkende kracht op 1 januari 1859 de firma Van Heek & Co. Besloten werd over te gaan tot het fabriceren van katoenen of ander stoffen, het deelnemen in publieke of private handelsondernemingen en het drijven van koophandel in het algemeen. De z.g. oude weverij aan de Noorderhagen werd in 1860 als eerste gebouwd en met 57 weefgetouwen ging men van start; na de stadsbrand werd de spinnerij Kremersmaten opgestart en zeven jaar na oprichting draaide het bedrijf met 15.100 spillen en werden er 660 getouwen op gang gehouden. De grootste fabriek van Enschede was een feit, en dat zou het voor de komende honderd jaar blijven. Na het overlijden van Hendrik Jan in 1872 werden tot de firmanten Helmich van Heek (1845-1902, zoon van Herman van Heek) en Abraham Ledeboer (1842-1897, zoon van Maria Geertuid van Heek en Abraham Ledeboer) toegelaten. De familie Ledeboer bleef vrijwel tot het einde van de onderneming als firmant of directeur actief. Een gouden tijd was aangebroken vanaf die tijd tot aan het eind van de jaren '20. Hoge producties en bijbehorende winsten waren het gevolg. Fabrikantenvilla's sproten in grote getale de grond uit, in Enschede en aan de uitvalswegen. Eveneens werden er grote landgoederen buiten de stad aangelegd of werden oude buitenplaatsen gerevitaliseerd.

Afbeelding
Fabriekencomplex Van Heek & Co.

De wereldwijde economische crisis zorgde voor vele onrusten. Niet enkel bij de arbeiders, doch ook bij de fabrikanten zelf. De financiële structuur van het bedrijf was sinds de oprichting gebaseerd op het eigen vermogen, slechts een klein deel van het totale vermogen werd met vreemd vermogen gefinancierd. Firmanten konden dan ook hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden. Voornamelijk bij de familie Ledeboer zal dit tot grote zorgen hebben geleid, Abraham sr. en jr. waren voor een betrekkelijk groot deel persoonlijk verantwoordelijk. Enkele jaren later, juridisch op 1 januari 1935, werd de firma dan ook omgezet in de N.V. van Heek & Co. Een unieke gebeurtenis, aangezien ook niet-familieleden in principe in de gelegenheid waren een aandeel te nemen in het bedrijf; de eerste jaren bleef het meerderheidsaandeel in de familie. Jan Herman van Heek (G.J. zn.) trad op als president commissaris, voornamelijk in opdracht van de familie.

Het bleek het begin van het einde, al voor de Tweede Wereldoorlog vond er een trend plaats, die ook tegenwoordig sterk herkenbaar is bij bedrijven. Sterke concurrentie uit (toenmalige) lagelonenlanden zoals Japan zorgde in de loop der tijd voor structurele overcapaciteiten. Marktaandelen in de traditionele afzetgebieden daalden desastreus.

De Tweede Wereldoorlog zorgde in bedrijfsmatig opzicht voor niet al te veel problemen. De bedrijfsstructuur werd in gang gehouden en de fabrieken draaiden door, afzetmogelijkheden werden gevonden bij het Duitse Rijk. In de persoonlijke sfeer werd de Raad van Bestuur zwaar getroffen, Abraham Ledeboer kwam terecht in het Kamp Neuengamme en overleefde de verschrikkelijke tijd aldaar niet.

Afbeelding
Aandeel Rigtersbleek

Boekelosche Stoombleekerij
Hendrik Jan Engelberg (1864-1930) en Willem Helmig (1865 -1929), beiden zonen van Gerrit Jan van Heek, werden door hun vader uitverkoren om gezamenlijk een nieuwe fabriek op te bouwen in het dicht bij Enschede liggende Boekelo. Een blekerij werd gebouwd, en een spoorlijn in de richting van Winterswijk werd aangelegd, (grotendeels) gefinancierd door Van Heek. Het bedrijf aldaar opgestart in 1884 als onderdeel van Van Heek & Co., ging vanaf 1895 verder als zelfstandige vennootschap. Een joint venture werd aangegaan in 1897 met de op dat moment gestarte firma G.J. van Heek & Zonen (Rigtersbleek). De juridische status werd in 1931 aangepast, na samenwerking met de Bornse Twentsche Stoomblekerij, en de familie van Heek begon hier al haar invloed te verliezen.

G.J. van Heek & Zonen
De aan het eind van de eeuw oudste firmant, Gerrit Jan van Heek, stichtte in 1897 - gezamenlijk met zijn zoon Jan Herman, de fabriek G.J. van Heek & Zonen, ook bekend staand als Rigtersbleek. Later participeerden hier ook Gerrit Jan jr. (1880-1950) en Arnold Helmig van Heek (1882-1972) in. Vooral Jan Herman heeft hart en ziel in het bedrijf gelegd tijdens de oprichting; hij was diegene die vele zakelijke reizen ondernam naar Nederlands Oost-Indië of India. Zijn broer Jan Bernard, met wie hij een hechte band had, zal hem vele malen vergezeld hebben, als vertegenwoordiger van Van Heek & Co. Voornamelijk werden er in het bedrijf fijne garens gesponnen en weefde men cambrics en shirtings (speciale fijne weefsels). De oorlog gooide behoorlijk roet in het eten, dit bedrijf werd gesloten en gebouwen werden als magazijnen ingericht. Ondanks dat ook hier de modernisering, in technische en juridische zin, niet voorkomen kon worden bleef Jan Herman nauw bij het bedrijf betrokken. Het houden van vele structurele overleggen met Van Heek & Co., werd door hem belangrijk geacht.

 
Gebroeders Van Heek Schuttersveld

"Hein wilde in het klein"

Graag hadden de zonen van Helmich van Heek, die Van Heek & Co. oprichtten, samengewerkt met hun neven Pieter Engbert (1829-1888), Hendrik Jan (1830-1875) en Helmich August (1840-1917) samen willen werken. Een andersoortige vorm van inzicht in de vorm van bedrijfsvoering en onenigheid in de verdeling van de oude firma H.J. van Heek & zonen, leidde tot een klein inzichtverschil in de tot op dat moment zo gewone verhoudingen. Een apart bedrijf met hun moeder Margaretha Hermina ter Kuile (vader Gerrit Jan was al in 1851 overleden) werd opgezet en de villa van Charles de Maere op Het Schuttersveld werd aangekocht. De firma Gebroeders van Heek was een feit; Hein van Heek had de dagelijkse leiding. Door vele verschillende factoren bleef het bedrijf altijd in de schaduw staan van Van Heek & Co. De bedrijfsvoering bestond voor een deel nog uit het boerenbedrijf en het hooien en het gebruik kunnen maken van een jachtgeweer werd dan ook belangrijk geacht. Een landelijke situatie speelde zich er af. Desondanks bleef het een bedrijf met aanzien, de gebroeders kwamen uit een gezin van 14 kinderen en moeder Margaretha Hermina beheerste de textielwereld met haar vakkundige blik vanaf 17-jarige leeftijd totdat ze ruim de 70 gepasseerd was. Ook hier werd de stoomkracht bijna direct al ingeschakeld; de eigen fabrieksschoorsteen stond als symbolische baken in het industrialiserende landschap. Met haar producten maakt het bedrijf een gouden tijd door tot aan het begin van de twintigste eeuw; vele markten, vele klanten. Hoge afzetten, hoge omzetten. Alles leek mogelijk en enorme fabrieksterreinen werden de grond uitgestampt. De enorme muur aan de Tubantiasingel is een van de weinige tastbare herinneringen aan die tijd. Ook deze fabriek en familie ontkwam niet aan de vooruitgang, crisis, staking en oorlog zaaiden onrust en verderf. De problemen begonnen zich hier aan het eind van de jaren '50 ook op te stapelen.


Afbeelding
Schuttersveld (uit: Van Bombazijn tot Fluweel)

Neergang der textiel
Een beeld ontstaat van bedrijven die zichzelf - na eerst kort na de oorlog licht opgeleefd te zijn - boven water proberen te houden en het liefst problemen binnen de familiale sfeer hielden. Het in aanraking komen met grote schulden was ongewoon en met zo snel mogelijk na elkaar toetrekken om elkaars hachje te redden is dan ook een logisch gevolg. Het opkopen van aandelen van elkaars bedrijven, om zoveel mogelijk de eigen macht in handen te krijgen mislukt; en was geen structurele oplossing voor het overkoepelend probleem; een afnemende markt. Verschillende malen werd er tussen de (oorspronkelijke) van Heek bedrijven geprobeerd fusies te sluiten. Van Heek & Co, de Boekelosche Stoombleekerij, G.J. van Heek & Zonen, Ludwig van Heek & Zonen (een bedrijf dat door Ludwig G.J.zn van Heek was opgericht te Losser) en Van Heek Schuttersveld zaten om tafel; vooral de laatste was na 100 jaar onafhankelijkheid een vreemde gesprekspartner.

In 1962 werd, vanwege de wederom verslechterende situatie, opnieuw besloten om de tafel te gaan. Van Heek & Co, Rigtersbleek en Nico ter Kuile (geen Van Heek-bedrijf dus, doch familiaal sterk gerelateerd) besloten, mede na advies van De Twentsche bank die de liquiditeit met argusogen had gevolgd, opnieuw een reorganisatie te overwegen, zo geschiedde. Een nieuwe werkmaatschappij onder leiding van H.J. Geerkens, H.J. Zeggelt en H. van Joolen kwam dan ook als schip aanzetten dat al snel bleek te zinken. Enkele jaren later, op 4 april 1967 werd medegedeeld dat het totaal aantal werknemers met 2/3 ingekrompen zou worden en vanaf 4 juni het jaar daarop volgend werden alle productieactiviteiten stilgelegd. Er werd door een nieuwe holding (VEHACé B.V.) begonnen met het verkopen van de onroerende goederen en zo'n tien jaar later, op 19 juni 1981 werd besloten het bedrijf te liquideren.

Van Heek ging niet failliet, de enige élan die nog ontleent kan worden aan de laatste 20 jaar van haar bestaan. Gelukkig werd al snel besloten tot het reserveren van de benodigde gelden om de geschiedenis van het bedrijf op schrift te stellen, evenals om de vele bedrijfsarchieven voor het nageslacht te behouden. Aan het boek Onderneming en Familisme - van dr. A.L. van Schelven -, evenals het bedrijfsarchief, is dit artikel dan ook grotendeels ontleent.

Afbeelding
------------------------
En ook hier te vinden.
Gebruikersavatar
Winus
Member
Member
Berichten: 2339
Lid geworden op: zo mar 14, 2004 11:09 pm
Locatie: Amsterdam / Enschede
Contacteer:

Bericht door Winus »

Dat er nog vele repo's van Robert mogen volgen. :)
de kloomp'maj anhoalen
Gebruikersavatar
Errik
Member
Member
Berichten: 2355
Lid geworden op: ma mar 15, 2004 1:24 pm
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Bericht door Errik »

Is het in orde als ik de tekst nog eens naloop op stijl en spellingsfouten?
From feudal serf to spender
This wonderful world of purchase power
Robert

Bericht door Robert »

Ja hoor, ik heb zelf ook al wat kleine dingetjes gevonden. Plaats 't dan even in 't daarvoor bestemde topic zou ik zeggen.
Gebruikersavatar
Errik
Member
Member
Berichten: 2355
Lid geworden op: ma mar 15, 2004 1:24 pm
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Bericht door Errik »

Ik doe het wel een andere keer, ik moet nu weer weg. Ik lees het hele stuk morgen wel even.
Leuk in ieder geval!  :okay:
From feudal serf to spender
This wonderful world of purchase power
Gebruikersavatar
Winus
Member
Member
Berichten: 2339
Lid geworden op: zo mar 14, 2004 11:09 pm
Locatie: Amsterdam / Enschede
Contacteer:

Bericht door Winus »

Errik schreef:Is het in orde als ik de tekst nog eens naloop op stijl en spellingsfouten?
Meneer de hoofdredacteur. ;)
de kloomp'maj anhoalen
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21423
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Heek.

Bericht door Arie »

200 jaar textielhistorie in veiligheid
vrijdag 28 mei 2010

Olaf Visscher (links) en Liesbeth Blijdenstein onthullen een steen ter gelegenheid van de opening van ?hun? nieuwe archief. Het archief met bijna tweehonderd jaar Enschedese (familie)geschiedenis is verhuisd naar een veiliger locatie. foto Annina Romita

ENSCHEDE - Alle betrokkenen bij de stichting Edwina van Heek waren bang dat hun archief ooit in vlammen zou opgaan. De zolder van het koetshuis naast het huis Zonnebeek aan de Zonnebeekweg waar het archief lag opgeslagen, was niet veilig. De houten vloeren zouden vlam kunnen vatten, was de angst. Donderdag is het archief van de stichting verhuisd, van de zolder van het koetshuis naar een bunkertje in het tuinhuis. Ver weg van brandgevaarlijke situaties. Iedereen kan weer rustig slapen.

Dozen vol met foto’s en brieven liggen klaar om bekeken en gearchiveerd te worden. Aan de hand van de privéspulletjes van bekende textielfamilies uit Enschede, zoals Van Heek en Jannink, kan een heel stuk van de Enschedese geschiedenis inzichtelijk worden gemaakt, vertellen Liesbeth Blijdenstein en Olaf Visscher, bewakers van het archief.

De textielfamilies bewaarden hun fotoalbums in de buitenverblijven, vertelt het tweetal. Bij de grote brand in Enschede in 1862, waarbij bijna de volledige binnenstad verloren ging, zijn veel persoonlijke bezittingen verloren gegaan.

Doordat de textielfamilies hun spullen in de buitenverblijven hadden liggen, zijn ze bewaard gebleven. In het archief ligt dan ook voor bijna tweehonderd jaar aan familiegeschiedenis. Honderden foto’s en duizenden brieven zijn verzameld. De eerste stukken dateren uit 1782 en de jongste uit 1960.

Zelf vindt Visscher een brief van Bernard van Heek uit 1885 bijzonder. Daarin wordt geschreven over een voetbal die hij heeft meegenomen uit Engeland. Ten tijde van het schrijven ontstond de eerste voetbalclub in Enschede. „Heel bijzonder”, vindt Visscher.
zie: http://www.tctubantia.nl/regio/enschede ... igheid.ece
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21423
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door Arie »

Tentoonstelling familie Van Heek in musea Enschede

Gepubliceerd op: 03/07/2015

Tentoonstelling familie Van Heek in musea Enschede
In drie musea in Enschede wordt deze zomer werk geëxposeerd van de familie Van Heek. Het zijn allemaal familieden van textielondernemer Gerrit Jan van Heek, die dit jaar precies honderd jaar geleden is overleden. De kunstenaars hebben zelf de naam Van Heek of hebben die via hun moeders kant in de familie zitten.

In het Rijksmuseum Twenthe, TwentseWelle en TETEM worden tentoonstellingen ingericht met werken van verschillende generaties Van Heek. De kunstenaars zijn tussen de 18 en 75 jaar en maken kunst op diverse manieren, zoals leerbewerking en edelsmeden, maar ook schilderkunst, beeldhouwkunst en fotografie. De deelnemende kunstenaars zijn bij elkaar op bezoek geweest en hebben met elkaar steeds een werk gekozen dat past binnen het expositiethema. Zo zijn ze als elkaars curator opgetreden.
bron: http://www.tvenschedefm.nl/tentoonstell ... tem?213397
Bijlagen
Tentoonstelling familie Van Heek in musea Enschede.jpg
Tentoonstelling familie Van Heek in musea Enschede.jpg (27.37 KiB) 17248 keer bekeken
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21423
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door Arie »

Gedenksteen voor Gerrit Jan van Heek

Gepubliceerd op: 20/08/2015

Gedenksteen voor Gerrit Jan van Heek
Gerrit Jan van Heek krijgt een gedenksteen. Op de steen komt het silhouet van de Enschedese textielfabrikant te staan. De steen komt in de gevel van Villa van Heek op de Oude Markt, bij tapasrestaurant La Cubanita. Dit is het voormalige huis van Van Heek.

Dit jaar is het honderd jaar geleden dat de fabrikant overleed. De gedenksteen wordt op 28 december onthuld door de kleinzoon van Van Heek
bron: http://www.tvenschedefm.nl/gedenksteen- ... tem?217576
PlekVis

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door PlekVis »

afgelopen week ook elke dag stukje over fam. van Heek op radio 1, geen idee of volgende week ook nog is
Gebruikersavatar
Veteraan
Member
Member
Berichten: 4797
Lid geworden op: ma jan 02, 2012 10:10 am
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door Veteraan »

PlekVis schreef:afgelopen week ook elke dag stukje over fam. van Heek op radio 1, geen idee of volgende week ook nog is
In welk programma? Het is vast en zeker terug te luisteren.
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21423
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door Arie »

Plaquette voor Gerrit Jan van Heek onthuld

Gepubliceerd op: 28/12/2015

Plaquette voor Gerrit Jan van Heek onthuld
Bij Villa van Heek werd maandagmiddag een plaquette ter ere van de Enschedese textielfabrikant Gerrit Jan van Heek onthuld. De gedenksteen is geplaatst in de gevel van zijn voormalige woonhuis op de Oude Markt 26. De kleinzoon van Van Heek onthulde de steen.

Volgens Olaf Visscher, archivaris van de Stichting Edwina van Heek, is er te weinig zichtbaar in de stad dat herinnert aan Van Heek. En dat terwijl hij volgens Visscher veel voor de stad heeft betekend. Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Gerrit Jan van Heek op 78-jarige leeftijd overleed. Op de steen is een silhouet te zien van de Enschedeër
bron en filmpje zie op: http://www.tvenschedefm.nl/plaquette-vo ... tem?798042
Gebruikersavatar
enschedeinansichten
Member
Member
Berichten: 4167
Lid geworden op: do jan 08, 2009 9:24 pm
Locatie: Enschede
Contacteer:

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door enschedeinansichten »

Joa Joa.
Schat iedereen op waarde maar laat daarbij wel iedereen in zijn waarde.
hans
Member
Member
Berichten: 2733
Lid geworden op: ma sep 24, 2012 11:45 pm

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door hans »

Gebruikersavatar
enschedeinansichten
Member
Member
Berichten: 4167
Lid geworden op: do jan 08, 2009 9:24 pm
Locatie: Enschede
Contacteer:

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door enschedeinansichten »

Ik denk dat dat een redelijke vertaling is. Zo had ik het wel bedoeld. :D
Schat iedereen op waarde maar laat daarbij wel iedereen in zijn waarde.
hans
Member
Member
Berichten: 2733
Lid geworden op: ma sep 24, 2012 11:45 pm

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Hee

Bericht door hans »

hakwadag....
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21423
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Heek.

Bericht door Arie »

Oude Markt 26 restaurant La Cubanita vroeger villa Van Heek Gedenksteen G.j.van Heek.
zie over de onthulling van deze plaquette op 28-12-2015 het bericht van RTV Oost op: http://www.rtvoost.nl/nieuws/234161/ens ... 234161]/1/
zie meer over Gerrit Jan van Heek op: https://nl.wikipedia.org/wiki/Gerrit_Jan_van_Heek
Bijlagen
Oude Markt 26 restaurant La Cubanita vroeger villa Van Heek Gedenksteen_G.j.van_Heek.jpg
Oude Markt 26 villa van Heek Gedenksteen_G.j.van_Heek Kleinzoon Van Heek en initiatiefnemer Olaf Visscher bij de plaquette.jpg
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21423
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Heek.

Bericht door Arie »

Markt Groote Kerk Fam van Heek bij de achterkant van de Groote Kerk bij hun villa.
Bijlagen
Markt Groote Kerk Fam van Heek bij de achterkant van de Groote Kerk bij hun villa.jpg
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21423
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Reportage De opkomst en ondergang van de familie Van Heek.

Bericht door Arie »

Het zichtbare erfgoed van de familie Van Heek
Door Rebecca Tank 12 augustus 2018

De textielfamilie Van Heek heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van Enschede. De familie was gedurende twee eeuwen, vanaf 1780 tot ver in de 20e eeuw, nauw verbonden met de textielindustrie in onze regio. Ook vandaag de dag kunnen we nog van hun erfgoed genieten.

Erfgoed
Niet alleen de textielfabrieken behoren tot het zichtbare erfgoed van de familie Van Heek. Kijk maar eens mee naar het volgende filmpje. zie op:
https://indebuurt.nl/enschede/enschedee ... eek~51474/
Bijlagen
G.J. van Heekpark Theehuis.jpg
Plaats reactie