Artistiek Enschede

[Errik]

Ik zag laatst de zoon van Willem Wilmink in de Fannius Scholtenstraat te Amsterdam lopen. Zo maar in het wild.

[Vincent1971]

Hmm is dat nu het echte eindpunt voor Willem ?

[Waeske]

Nog meer willem wilmink:

Op 24 maart presenteert De Amsterdamse Melkweg een muzikaal literatuurprogramma (of is het een literair muziekprogramma?) onder de noemer Lowlands Bookstore. Naast optredens van het gereïncarneerde CCC Inc., het uberswingende Kraak & Smaak en heel veel schrijvers die praten over hun met muziek doorspekte boeken, is er ook een ode aan Willem Wilmink. J. Perkin speelt als afsluiting van de avond liedjes uit onder andere De Stratemaker Op Zee Show en J.J. Blom samen met andere artiesten.

J Perkin, tegenwoordig beter bekend als de frontman van Solo, neemt de muziek- en artiestenkeuze voor zijn rekening. Roosbeef en Charlie Dee zijn gestrikt, maar hij is nog naarstig op zoek naar andere stemmen die een Wilmink-nummer willen zingen.

Zijn eigen favoriete nummer kent hij ook al. "Grammatica, Liegebeest en natuurlijk het Poep en Pies menuet. Echt voor kleine kinderen en zooo jaren zeventig. Alles wat niet mag toch zeggen. Heerlijk." Perkin denkt nu aan een show van ruim een half uur. Dat klinkt weinig, maar niet als je beseft dat veel nummers de twee minuten niet eens halen.

Leuk, de teksten blijven leven. Als hij de klokhuis liedjes gaat spelen hoeft hij maar een loop van een minuut te maken en kan ie enkele tientallen nummer vooruit

[Robert]

Oog voor het kwetsbare


Wim Potman bij enkele van zijn tekeningen. Foto: Wim Corduwener
12
ENSCHEDE - Wim Potman uit Enschede is boerderijentekenaar. Meer dan dat zelfs. Uiterst secuur legt hij bedreigde Twentse boerenhoeven vast. In de staat zoals ze er vroeger bijgestaan moeten hebben.
Eigen waarneming, oude foto's en gesprekken met betrokkenen helpen hem bij zijn reconstructie op papier. Het bijzondere los hoes in Lemselo is een mooi voorbeeld. Maar ook andere boerderijen roepen hem. Als hij hoort of leest dat een oude boerderij dreigt te verdwijnen bekruipt hem een onstuitbare drang om papier en tekenstift te grijpen. 'Dan moet ik erop af.'

Het los hoes op de tekening van Wim Potman oogt anders dan het los hoes op de recent gemaakte foto. Opgeruimder. Geschoond van alle extraatjes die in de loop der jaren aangebracht zijn of even een tijdelijk plekje hebben gekregen. Alsof je door al het overbodige heen naar de kern van het huis kijkt. En dat is exact de bedoeling van de Enschedeër. 'De tekening geeft de situatie van honderd jaar terug weer', zegt hij. Die vroegere omstandigheden heeft hij er niet zelf bij verzonnen. Die heeft hij gebaseerd op de informatie die hij kreeg uit meerdere gesprekken met Bernard Harperink. En die kon weten hoe het zat. Want hij kwam meer dan vijfennegentig jaar geleden in dit kleine, armzalig aandoende onderkomen in Lemselo ter wereld. En woonde er, met zijn ouders, grootouders, vijf andere kinderen en nog wat vee...
'Zo werk ik altijd', verduidelijkt de tekenaar. 'Elke boerderij heeft zijn eigen verhaal. Door te praten met de betrokkenen krijg ik een goed beeld van hoe een gebouw er in het verleden bij stond en kan ik het zo authentiek mogelijk op papier krijgen. Want dat is wat ik wil. Ik probeer het onderwerp zoveel mogelijk terug in de tijd te tekenen. Het gaat me daarbij niet alleen om het huis, ook om de directe omgeving: het erf, de dieren, het omliggende landschap.'

Wim Potmans passie is het tekenen van oude Twentse boerderijen. Bij voorkeur de kwetsbare, de bedreigde. De oude bouwwerken met hun karakteristieke architectuur verdwijnen immers zienderogen uit het Twentse landschap. Vastleggen op papier is de enige dienst die hij de oostelijke cultuurhistorie dan nog kan bewijzen. Vandaar.
Twee jaar geleden las hij in deze bijlage Stad & Land het artikel over het toen pas (her)ontdekte los hoes in Lemselo. Klein van stuk, maar door zijn ouderdom, zeldzaamheid en merkwaardige formaat (het is een stuk breder dan het diep is) imponerend. Hij zocht het op, keek er met verbazing naar, jubelde 'Het is er nog!!!' en wist meteen waarmee hij de volgende maanden bezig zou zijn: tekenen. Tekenen en praten. Met de vroegere bewoner Bernard Harperink vooral. Want die kon hem uit de eerste hand informeren over de details van vroeger.
En zo verscheen gaandeweg op papier het boerderijtje en zijn omgeving zoals het zich vertoonde toen het nog een eeuw jonger was. Het zoeken van de verschillen tussen tekening en foto is niet zo moeilijk, ook al zitten ze soms in kleinigheden. Links van het huis ligt tegenwoordig een verhard paadje, maar Bernard Harperink vertelde dat er indertijd een zandweg naar een ander boerderijtje liep, een klöpkeshoes wellicht, even verderop. Die weg ligt er op de tekening ook weer. Het boerderijtje heeft tegenwoordig geen schoorsteen meer, maar ooit stond die er wel op. Hij is op een gegeven ogenblik ingezakt. De bewoners hebben vervolgens door de voorgevel een nieuwe ijzeren kachelpijp gestoken. 'Het gat in de muur is weliswaar dichtgemetseld, maar nog steeds is te zien waar het zat', zegt Wim Potman. 'Zowel schoorsteen als kachelpijp - in bruine tint vanwege de roest - staat nu op de tekening, want die zijn een tijd lang beide aanwezig geweest.'
In de huidige situatie lijkt in de houten voorgevel een luik te zitten. Bernard Harperink verzekerde echter dat zich daar in zijn jeugd alleen rechte houten planken bevonden. Dus staan op de tekening rechte houten planken. 'De voorgevel heb ik wat donker aangezet omdat die vrijwel zeker vroeger met teerverf is behandeld, net als de deur.' Het hedendaagse los hoes heeft aan de rechterzijde geen houten hoekpaal meer, maar ook die heeft er ooit gestaan, zodat de balk op de tekening weer opduikt.
Een meteen in het oog springend element op het erf is de waterput. Tegenwoordig ligt er een dikke betonnen plaat op, maar vroeger moest een houten deksel voor veiligheid zorgen en een onverwachte val in de diepte voorkomen. Behalve die houten bedekking heeft Wim Potman meteen ook maar een stok met haak en emmer bijgevoegd. Want uit die put moesten de bewoners natuurlijk wel water kunnen halen.
Achter het huis liep een sloot met een houtwal erlangs en die gloort rechts op de tekening in de verte. Het waterplasje linksvóór suggereert nat land, want de omgeving moet erg vochtig zijn geweest. Hij heeft er ook wat koolplanten bij gezet. De geit en de poes tenslotte zijn de vertegenwoordigers van de dieren die bij het huis van de familie Harperink rondliepen.

Wim Potman is autodidact. Hij noemt zijn creatieve vaardigheden geen verdienste - 'het zit in de familie' - en wil ook niet het predicaat 'kunst' op de resultaten plakken. 'Het is eerder kunstig.' Maar de onderwerpen zijn allemaal uiterst secuur weergegeven. Fotografisch tekenen noemt hij dat zelf. De gedetailleerdheid spat er van af. Elke dakpan is bij wijze van spreken geteld, elk steentje zit op de juiste plek en als er een boom op de tekening staat dat zitten in het echt de knoesten op exact dezelfde plaats als op de schets. 'Ik teken bovendien seizoensgebonden', zegt hij. Dus bekijkt hij een boom in de winter, dan heeft die op de tekening geen blaadjes.
Er is flink wat geduld nodig voor deze werkwijze. 'Je moet het rustig aan doen, heel precies werken en steeds weer opnieuw naar het object toe gaan. Soms zie ik er wel tegen op. Want het is een hele klus. Zo'n tekening van het los hoes in Lemselo, daar ben ik vier maanden mee bezig geweest.'

Eerst maakt hij foto's van het object om inzicht te krijgen in afmetingen en details. Daarna zet hij de tekening met potlood op papier. Dat geeft nog wat correctiemogelijkheden om alles in het juiste perspectief te krijgen. 'Belangrijk is hoe de directe omgeving van het object in vroeger tijden is geweest, omdat ik dat aspect juist zo interessant vind.'
Die eerste schets legt hij altijd voor aan de bewoners, om te achterhalen of het klopt. Dat heeft al enkele heel aardige reacties opgeleverd. Een vrouw die ooit op een door hem getekende hoeve woonde, herkende meteen tot in details haar vroegere ouderlijk huis. En ook Bernard Harperink kon niet anders zeggen dan: zo was het precies.
Dan is het moment aangebroken om de potloodtekening in een definitieve Oost-Indische-inkt-versie om te zetten en die vervolgens in te kleuren met professionele kleurstiften en inkten. Het inkleuren kost veel tijd, omdat het papier een deel van de kleur opzuigt, wat weer een verbleking tot gevolg heeft. Ook in die fase bezoekt hij het object nog regelmatig om tot de juiste detaillering te komen. Voor het eindresultaat er ligt, ben je dan al gauw vier maanden verder.

Op die manier heeft Wim Potman heel wat oude erven voor een definitieve uitwissing behoed of in hun oorspronkelijke staat teruggehaald. Erve Barger in Geesteren, erve Groothuis in Haarle, erve Reurink Reutum, een klopjeshuis in hetzelfde dorp, een statige boerderij in Haaksbergen, erve Olde Wiegert in Agelo, om maar wat te noemen. Hoewel hij het liefst boerderijen tekent die op het punt staan afgebroken te worden - 'dan móet ik ernaar toe' - tekent hij soms zelfs hoeves die al gesloopt zijn. Op basis van tekeningen, foto's en herinneringen bouwt hij zo'n boerderij op papier weer op.

Hij doet het vooral voor zichzelf, heeft wel eens werk geëxposeerd, heeft ook wel in opdracht gewerkt, maar de belangrijkste drijfveer is: vastleggen voordat het verloren gaat. 'Te veel authentieke Twentse boerderijen zijn de laatste decennia verdwenen. Te veel wanstaltige pronkhuizen zijn er voor in de plaats gekomen. Het minste wat ik kan doen is vasthouden hoe het geweest is.'
TCT

Mooi hoor!  :okay:

[Errik]

Wel een romanticus. Dat reconstrueren van de oude situatie heeft Jan Jans nooit gedaan. Maar goed, toch erg leuk natuurlijk.  :okay:

[Robert]

Balengebouw wordt verbouwd tot Het Cremer

ENSCHEDE - De gemeente verkoopt het Balengebouw in Roombeek aan Gerrit Kleine Snuverink. Deze Enschedese ondernemer gaat de voormalige opslag van katoenbalen, mogelijk samen met woningcorporatie De Woonplaats, vertimmeren en uitbouwen (kosten rond de 3 miljoen euro) tot Het Cremer. Het gebouw wordt voor nop verhuurd aan de exploitatiestichting Het Cremer. Jan Cremer zelf wil bij de opening graag exposities van Mondriaan en Jongkind samenstellen. Daarnaast zal ook een fototentoonstelling met werk van z'n vader worden ingericht. De foto's van Jan Cremer sr. waren voor het laatst vóór de Tweede Wereldeoorlog op een expositie tezien. In het museale, industriële pand krijgt de omvangrijke Cremer-collectie (schilderijen, beelden, grafiek) en manuscripten (nu nog in het Letterkundig museum in Den Haag) een plek. In het restaurant ('24 uur per dag open'), krijgen werkloze koks en kelners een kans. Er worden modeshows gehouden, voordrachten en literaire salons. Ook jong talent van onder meer de AKI, conservatorium en Saxion Hogeschool, kan in de toekomst in Het Cremer terecht.

'Het Cremer is voor iedereen'
ENSCHEDE - Het moet dé oostelijke cultuurtempel worden, Het Cremer. Gisteren werden de definitieve plannen gepresenteerd. 'Ik ben trots', sprak naamgever Jan Cremer.

Jan Cremer keert definitief terug naar Enschede. Cremer wil van het zogenoemde Balengebouw in de Enschedese wederopbouwwijk Roombeek dé cultuurtempel van het oosten maken. Het Cremer, zoals het centrum gaat heten, zal ruime aandacht besteden aan beeldende kunst, fotografie, literatuur en film. 'Ik ben zeer vereerd en zal me er met hart en ziel voor inzetten', zei de in Enschede geboren kunstenaar in het Balengebouw, waar gistermiddag de definitieve plannen werden gepresenteerd. 'We willen in Het Cremer prachtige exposities van gerenommeerde kunstenaar samenstellen, maar zullen ook regionaal talent niet vergeten.' 'Het Cremer wordt voor iedereen', sprak een trotse naamgever. 'Ik ben opgegroeid aan het Accaciaplantsoen in Enschede. Het laatste wat je daar in die tijd kon worden was kunstenaar. Gelukkig heb ik me altijd staande weten te houden.'
TCT

Eigenlijk vind ik het een slechte ontwikkeling dat Snuverink het pand heeft gekocht. En ik ga maar eens gewoon op m'n gevoel af.

[Errik]

Hoezo is dat slecht?

Ik vind het echt fantastisch dat dit in de stad komt. Het ontbreekt in Enschede nu nog aan een soort kunsthal. Ik vraag me wel af of deze stad zit te wachten op een restaurant dat 24 uur per dag open is. In Sofia (Bulgarije) zat er naast ons hostel zo'n tent. Erg hip en erg handig als je om half zes 's ochtends zin krijgt in Bulgaars bier en mediterrane salade. Maar Enschede ligt om half zes unaniem op één oor. Dat wordt dus vast geen succes.  :shake:

[Robert]

Het is een hele goede ontwikkeling dat het er komt hoor, daar niet van. Ik juich al zulke initiatieven van harte toe, maar, de rol die Snuverink hierbij speelt - ik ken de beste man niet - valt mij steeds weer op. Waarom het pand kopen van de gemeente of waarom wil de gemeente er eigenlijk van af? Was dit eigenlijk wel de bedoeling? Volgens mij heeft Snuverink een tijd terug de hele Cremer-collectie van Hartong opgekocht - dat heb ik volgens mij nog ergens gepost hier -, waarschijnlijk al met de gedachte om zoiets te doen. Een dergerlijk museum zou toch iets van de stad moeten zijn en niet van een particulier, ook al bedoelt Gerrit het nog zo best.

[Errik]

Ik vind dat er niets mis is met een privé-initiatief, juich het zelfs van harte toe. Het is toch fantastisch dat iemand zijn geld en moeite in de stad wil investeren? Dat is pas echt civic pride!
Vind jij dat het Rijksmuseum Twenthe ook niet door Van Heek gesticht had mogen worden?  ;)  :D

[Robert]

Waar zou 't Snuverink om gaan? Naamsbekendheid en eer en goed voor de dag komen bij Cremer en consorte of zou hij het echt vanuit hart en ziel doen? Dat laatste zou mooi zijn, dat was ook bij Van Heek het geval, maar ik zie dat in deze tijden toch echt niet meer zo snel gebeuren.

[Robert]

Anders gezegd, wat is het voordeel dat hij nu zelf het pand heeft? Ik ben ook benieuwd hoe groot zijn vinger in de pap zal zijn bij de exploitatiestichting Het Cremer.

Of maak ik me weer druk om niks...

[Errik]

Tjonge, wat ben jij cynisch zeg! Elke meceanas heeft bijbedoelingen. Maar die hoeven absoluut geen afbreuk te doen aan zijn of haar goede werken. Misschien is het hem wel om roem te doen. Vroeger vonden veel kunstsponsors het interessant om met artiesten geassocieerd te worden. Als je zelf geen kunstenaar bent, is kunst kopen, of grootschaliger: een museum stichten, een manier om toch in die kringen te verkeren. Ik zie niet in wat daar mis mee is.

[Robert]

Of maak ik me weer druk om niks...

Ik wacht wel rustig af....

[Errik]

Ik denk dat het wel goed komt. Cremer bemoeit zich er zelf ook lekker tegenaan, en die weet wel wat 'ie wil.

[Robert]

Om nog even cynisch te zijn op een ander punt; een museum (tijdens je leven) naar je vernoemd krijgen is een grote eer, maar persoonlijk vind ik 't helemaal niks. Ook al is de inhoud van het het geplande museum veel breder en mag het nog zo fantastich worden.

[Errik]

Ach, kunstenaars...
Je wil niet weten wat er allemaal naar Dalí en Picasso vernoemd was voor ze stierven. Zonder Cremer en hen direct op één lijn te willen zetten trouwens.  ;)

[Robert]

‘Willem hield van Almelo dicht bij Ootmarsum’

Almelo wordt maar één keer genoemd in de bundel van zeven gedichten van Willem Wilmink, die De Parkwegpers Almelo zaterdag presenteerde. En eigenlijk ook nog een beetje negatief: als plaats waar de schrijver ‘helaas’ uit de trein moest stappen. ‘Maar Willem hield wel degelijk van Almelo’, zei Wobke Wilmink, z’n weduwe.

Het stond, zei Claude Onvlee - samen met Henk Blokhuis initiator van de Loolee-reeks van de Parkwegpers Almelo - al vroeg op het verlanglijstje: een bundeltje met gedichten van Willem Wilmink. En het kwam er van: als zevende boekje in de rij. Afgelopen zaterdag werd het gepresenteerd in galerie Doelen Dertig.
Temidden van een aantal ‘vrienden van de Parkwegpers’ overhandigden Onvlee en Blokhuis het eerste, fraai gebonden exemplaar aan Wobke Wilmink, de in Almelo wonende weduwe van de in augustus 2003 in z’n geboorteplaats Enschede overleden schrijver. Het boekje met de zeven eerder gepubliceerde gedichten kwam ook met haar medewerking tot stand. Ze praatte niet alleen mee over de keuze van de gedichten voor de uitgave, ze bekeek onder andere ook de drukproeven op taal- en spelfouten na. ‘Een beetje indachtig de persoon die Willem was. Een enorm mierenneuker op het vlak van taal- en spelfouten, punten en komma’s’, zegt ze lachend, tijdens het napraten.
De bundel - die de titel ‘’t Is drommels mooi geweest’ meekreeg naar een van de gedichten die de schrijver over z’n ontgroening als student in Amsterdam schreef - is vooral geënt op Wilminks school- en studieloopbaan. Die speelde zich voor een deel ook in Almelo af, want - geconfronteerd met een somber perspectief op het Stedelijk Lyceum in z’n geboorteplaats - werd ie door z’n vader naar het toenmalige Christelijk Lyceum in Almelo gestuurd. Vaak logeerde Wilmink bij een kameraad in de omgeving van Tijhofslaan. ‘Daar ben ik dan ook maar gaan wonen’, aldus Wobke. In een van de twee gedichten die ze zaterdagmiddag voorlas, kwam Almelo voor. In een tikkeltje negatieve context van een treinreis die hij wel had willen vervolgen tot China en zo, ‘maar moest er helaas uit in Almelo’.
Almelo moet zich dat vooral niet aantrekken, gaf Wobke aan, want Willem hield wel degelijk van Almelo. Juist door het Christelijk Lyceum en het kameraadschap dat hij er vond, bewaarde hij goede herinneringen aan de Aastad. Maar er was meer, zei Wobke bij het napraten. Inhakend op het feit dat Willem Ootmarsum adoreerde, de plaats waar hij als kind het laatste oorlogsjaar doorbracht. ‘En dichter dan Enschede, ligt Almelo bij Ootmarsum...’
TCT

Voor Willem was Almelo niet meer dan Hengelo voor ons dus.  ;)

[Albert]

Een museum voor Jan Cremer vind ik eigenlijk een stap te ver. Goed het Gemeentebestuur heeft ingestemd, dus we volgen dat. Persoonlijk vind ik dat we het met gemak hadden kunnen huisvesten in ons Twents Museum.

Nu er een nieuw Jan Cremer museum komt en je de geschiedenis van Jans jeugd kent, moeten we proberen om alle lagen van de bevolking kennis te laten nemen van de vlucht die hij maakte. Ik bedoel daarmee. geef de financieel zwakkeren  van Enschede een Museum-vrijkaart voor bijvoorbeeld twee jaar, zodat ze ook eens in deze wereld van kunst weg kunnen zakken en te genieten zonder de zorgen van het toegangskaartje.
Naar mijn mening is Jan voor velen net zo'n idool als Brigitte Bardot, zelfde tijd, flower power etc. Terwijl ik dit schrijf zie ik het allemaal weer voor me.

Bovengenoemd voorstel zou een goede geste zijn van het nieuwe college dat binnenkort aan treedt. Niet alleen cadeuatjes voor de welgestelden maar ook voor de minder bedeelden.  :banaan:
http://www.albertveldt.web-log.nl/

[Robert]

Warme gevoelens voor 'kille' stad
Dichter Johan Hendrikx heeft zijn geboortestad Enschede lang niet gezien.

Een totale verrassing. Oud-Enschedeër Johan Hendrikx stuurde zijn 'Enschedees cardiogram' in voor een stadsgedichtenwedstrijd van dagblad Trouw, en won. 'Ik ben er wel trots op dat het niet een gedicht over Amsterdam of Utrecht is geworden.'

ENSCHEDE - Een kale stad met een kil hart. Dat is het Enschede dat schrijver Johan Hendrikx (pseudoniem van Hans van de Kerke) van huis uit kent. Zo is ook het beeld dat opdoemt uit het gedicht waarmee hij de Trouw-wedstrijd won. Maar het is niet alleen de stad die hem in de kou liet staan.

De schets die Hendrikx neerzet is de plaats uit zijn jeugd. Geboren in de wijk Stadsveld in 1958, opgegroeid in Twekkelerveld, is Hendrikx vooral thuis in het Enschede van de jaren zestig en zeventig. 'Er was nog een zwembad ter hoogte van de Hofpassage', wijst hij aan bij een bliksembezoek aan zijn geboortestad. 'Heel hip toen, we werden gehaald en gebracht met een bus. Dampend van het vocht als we terugreden naar school.'

In Twekkelerveld zat Hendrikx op de Willem Lodewijkschool. Hij voetbalde bij Rigtersbleek. Niet onverdienstelijk, oordeelt hij met een lach: 'Ik was een messcherpe linksback.' Zijn middelbare schooltijd bracht hij door op het Ichthus College. Een stapje hoger dan de mavo die school voorgesteld had. Zijn ouders wilden hem maatschappelijk succes bezorgen. 'Thuis werd er ook geen Twents gesproken.'

De stad was hard, de pleinen kaal, herinnert hij zich scherp. 'Mijn ouders waren zeer bezorgd. In de Noorderhagen was het regelmatig matten. Er werd gezwaaid met fietskettingen.' Geen gezelligheid. In tegenstelling tot zijn klasgenoten ging hij in Utrecht studeren. De stad waar hij na omzwerving in het Oostblok (Polen) en Westelijk Afrika, opnieuw terecht is gekomen.

Sinds 2000 wijdt hij zijn bestaan daar aan schrijven en dichten. Hendrikx werkt aan een verslag van de reis die hij maakte naar Sint Petersburg, in het voetspoor van de 'Vrieslui', de Twentenaren die ooit massaal naar de Russische stad togen. Hij schaaft gedurig aan zijn gedichtencyclus over Enschede. Het 'Enschedees cardiogram' is daar onderdeel van.

De jury prijst Hendrikx om de knappe, associatieve wijze waarop hij Enschede weet te verbinden met een onbeantwoorde jeugdliefde: de textiel, de kleding van het meisje zijn hart, het -kille- hart van de stad. De hernieuwde kennismaking met Enschede, is een openbaring: 'Het is levendig en studentikoos, het doet gezellig en gemoedelijk aan.'
TCT

Zo is ook het beeld dat opdoemt uit het gedicht waarmee hij de Trouw-wedstrijd won.

Erg leuk, maar jammer van het beeld.  :shake:

[Errik]

Portret van Errik, door Errik.