Welkom op het forum van Enschedeinansichten.

Twentse tradities.

Omdat de wereld niet alleen om Enschede draait.
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

enschedeinansichten schreef:Wat een lachertje deze lijst. Dat zijn toch geen traditie's ?
Naoberschap, pampasen, eiergadderen enz. enz.
Wat een koude drukte om niets, ik hoop maar dat het geen geld heeft gekost.
De Enschedese Midwinterhoorn Blazers staan er ook op. Zie de lijst op: http://www.shsel.nl/wp-content/uploads/ ... 2-2014.pdf

Zaterdag 14 december a.s. om 12.00 uur zijn de Enschedese Midwinterhoorn Blazers weer te zien en te horen bij de Lammerinkswönner in het Ledeboerpark en 's avonds van 19.00 tot 19.30 bij Prtestantse kerkje te Usselo.
Op zaterdag 20 december a.s. ook nog bij het Stadhuis op het Ei van Ko van 13.00 tot 17.00 uur.
Spruwel
Member
Member
Berichten: 221
Lid geworden op: zo jun 20, 2010 4:44 pm

Re: Twentse tradities.

Bericht door Spruwel »

Bedenkelijke lijst. Gogbot is leuk hoor maar voor een traditie zou het minstens nog tien jaar moeten bestaan. Proet-eet zelfde verhaal.
Dat stef-verhuur in deze lijst staat is kolder. Ik snap de achterliggende redenatie (sarah/abrahampoppen en dergelijke) maar zet dan het gebruik in de lijst en niet de winkel. Dat komt een immateriële lijst ten goede,
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

Midwinterhoornblazen in het Ledeboerpark a.s. zondag 21 december, zie: http://www.enschede.nl/repository/201395/#.VJRiyefw

Hierbij een impressie van het midwinterhoorblazen bij de Lammerinkswönner afgelopen zondag 14-12-2014
Bijlagen
Ledeboerpark Lammerinkswönner Midwinterhoornblazen 14-12-2014.JPG
Ledeboerpark Lammerinkswönner Midwinterhoornblazen 14-12-2014 (2).JPG
Ledeboerpark Lammerinkswönner Midwinterhoornblazen 14-12-2014 (3).JPG
Ledeboerpark Lammerinkswönner Midwinterhoornblazen 14-12-2014 (4).JPG
Ledeboerpark Lammerinkswönner Midwinterhoornblazen 14-12-2014 (5).JPG
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

Het is weer Palmpasen. Meer over paasgebruiken in en om Enschede vroeger en nu te vinden op: http://cultuurtijdschriften.nl/download ... cid=514273
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

Enschedese Midwinterhoornblazers luiden advent in

Gepubliceerd op: 30/11/2015

Enschedese Midwinterhoornblazers luiden advent in
De Enschedese Midwinterhoornblazers zijn het nieuwe seizoen zondagmiddag in het Lammerinkswönner bij het Ledeboerpark feestelijk begonnen. De ‘oaln roop’ keerde op het begin van de adventstijd terug in Enschede.

Met het midwinterhoornblazen wil de groep de traditie van ’n oaln roop in ere houden. Voorman van de Enschedese Midwinterhoornblazers Roeli Keizer meldt dat het bij de groep puur om het blazen gaat. Ze willen de traditie bewaren, juist omdat traditionele dingen snel vergaan. De club houdt regelmatig cursussen , optredens en wedstrijden voor junioren en senioren. Het ledenaantal stijgt nog steeds. Toen Keizer in 2006 lid werd telde de groep achttien leden, nu hebben ze er 27.
bron: http://www.tvenschedefm.nl/enschedese-m ... tem?794680
Bijlagen
Enschedese Midwinterhoornblazers luiden advent in.jpg
Enschedese Midwinterhoornblazers luiden advent in.jpg (168.87 KiB) 13235 keer bekeken
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

De Halloween begint steeds meer een traditie te worden die nu ook in Twente wordt ingevoerd. Zie meer over het griezelen door de straten van Dolphia op: http://www.tvenschedefm.nl/video-grieze ... tem?835046
Het is niet te hopen dat hierdoor de Nederlandse tradities gaan verdwijnen. Sint Maarten lijkt wel op Halloween, maar Sint en Piet moet ook blijven.
hans
Member
Member
Berichten: 2731
Lid geworden op: ma sep 24, 2012 11:45 pm

Re: Twentse tradities.

Bericht door hans »

de pieten op nickelodeon zijn anders akelig bleek....
die hebben nu een boycot aan hun fraaie broek.
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

Snoep, lampionnen en liedjes: 'de elfde van de elfde' staat natuurlijk niet alleen voor de start van het carnavalsseizoen, maar ook voor Sint Maarten! Overal in Overijssel gingen kinderen weer traditiegetrouw langs de deuren. Dat leverde mooie foto's op social media op: http://www.rtvoost.nl/nieuws/default.aspx?nid=256229
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

Ik heb zojuist tijdens mijn wandeling met mijn hondje Simba weer het midwinterhoornblazen gehoord en gezien bij de boerderij aan de Zweringhoekweg. Een mooi Twents gebruik die op 18-12-1982 ook op de Oude Markt werd gedaan. En morgen weer te zien bij de boerderij Lammerinkswonner in het Ledeboerpark, zie: http://enschedesemidwinterhoornblazers. ... ibe_events
Bijlagen
Markt 18-12-1982 Midwinterhoorn blazen.jpg
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

Vandaag 246 jaar geleden was er in Coevorden een ijzerkoekenoproer. zie hiervoor op: https://nl.wikipedia.org/wiki/IJzerkoekenoproer IJzerkoeken zijn dus kniepertjes, die vroeger rond deze tijd werden gebakken. Worden er er tegenwoordig in Enschede nog kniepertjes gebakken?
Bijlagen
kniepertjestang.jpg
kniepertjes bakken boven het haardvuur.jpg
kniepertjes bakken boven het haardvuur.jpg (56.45 KiB) 11704 keer bekeken
kniepertjes.JPG
Gebruikersavatar
enschedeinansichten
Member
Member
Berichten: 4149
Lid geworden op: do jan 08, 2009 9:24 pm
Locatie: Enschede
Contacteer:

Re: Twentse tradities.

Bericht door enschedeinansichten »

Arie schreef:Vandaag 246 jaar geleden was er in Coevorden een ijzerkoekenoproer. zie hiervoor op: https://nl.wikipedia.org/wiki/IJzerkoekenoproer IJzerkoeken zijn dus kniepertjes, die vroeger rond deze tijd werden gebakken. Worden er er tegenwoordig in Enschede nog kniepertjes gebakken?
Ja Arie ik heb een elektrisch kniepertjes ijzer en bakte ze samen met mijn moeder.

Er ook zoiets als Rolletjes en kniepertjes. Volgens mij symboliseerde het rolletje het opgerolde oude jaar en de vlakke uitvoering het nieuwe jaar.
Bijlagen
kniepertjes.jpg
Schat iedereen op waarde maar laat daarbij wel iedereen in zijn waarde.
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

Ik weet niet of dit een Twentse traditie was, maar 85 jaar geleden was tonnenkruien een vermaak op de Usseler School en Volksfeest volgens deze krantenfoto uit de Tubantia van 22-8-1932.
Bijlagen
Usselo School en Volksfeest tonnenkruien krantenfoto Tubantia 22-8-1932.jpg
Gebruikersavatar
GerritHondelink
Member
Member
Berichten: 4144
Lid geworden op: do feb 13, 2014 11:00 pm

Re: Twentse tradities.

Bericht door GerritHondelink »

Ja Arie lijkt me prima maar zet dan ook het volkslied van Usselo en het lied van het paasvuur erbij.
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

GerritHondelink schreef: di mei 30, 2017 7:31 pm Ja Arie lijkt me prima maar zet dan ook het volkslied van Usselo en het lied van het paasvuur erbij.
bij deze: Usselosch Volkslied krantenbericht Tubantia 3-4-1934
Bijlagen
Usselosch Volkslied krantenbericht Tubantia 3-4-1934.jpg
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

De start van het midwinterhoornseizoen is op 3 december a.s. op het Lammerinkswönner in het Ledeboerpark door de Enschedese midwinterhoornblazers.
Het begin van het blaasseizoen valt samen met de start van de adventstijd: de eerste zondag na 26 november. Driekoningen (6 januari) is de laatste dag dat er geblazen wordt. Traditioneel wordt het midwinterhoorn blaasseizoen geopend vanaf het balkon van het gemeentehuis. Op deze koopzondag van 3 december kunt u de midwinterhoorn horen rondom het stadhuis van 12.00 tot 12.30 uur. zie verder: http://enschedesemidwinterhoornblazers. ... ibe_events
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

'Oale Roop Tocht' leidt wandelaars langs midwinterhoornblazers in Enschede

Gepubliceerd op: 09/12/2017

VIDEO 'Oale Roop Tocht' leidt wandelaars langs midwinterhoornblazers in Enschede, zie: http://www.tvenschedefm.nl/video-oale-r ... em?1053680
De diepe grondtonen van midwinterhoorns vullen zondag Vliegbasis Twenthe. De Vanekerblazers houden de eerste Oale Roop Tocht op het vliegveld.

Theo Leus raakte als jonge knaap in de ban van het oergeluid. Hij oefende fanatiek op het exemplaar van zijn vader, maar werd vooral door de tonen van de midwinterhoorn van zijn buurman gegrepen. Sindsdien zoekt hij zijn hele leven naar de zuivere grondtoon. Hij is dicht in de buurt. De midwinterhoorn die hij deze zomer maakte, het negende exemplaar, komt het dichtste bij de zuiverheid.

,,Als je een midwinterhoorn maakt, weet je niet welk geluid die voortbrengt. Dat weet je pas als hij af is. Soms is het een vreselijk gekrijs. Die exemplaren moet je aan westerlingen verkopen, aan een kettinkje bevestigen en nooit meer van de muur halen. Nee, dan mijn laatste. Daar word je stil van. Met deze hoorn kom ik het dichtste bij de puurheid die ik zoek."

Vanekerblazers
Leus zit, net als zijn kompaan Wilfried Poorthuis, bij midwinterhoorngroep De Vanekerblazers. In de maand december zijn zij druk in de weer om bij allerlei diverse gelegenheden op te treden. De zeven leden zien elkaar alleen rond advent. “We repeteren elke vrijdagavond bij Kleinsman, blazen dan los. We maken geen afspraken in december, vieren geen verjaardagen. We doen niets anders dan blazen. Dat is onze passie”, beschrijft Poorthuis.

,,We staan momenteel geboekt voor 34 optredens", aldus de blazer. ,,Ik heb zo’n beetje de hele maand vrij genomen om te kunnen blazen. We treden op in ziekenhuizen, voedselbanken en bij dak- en thuislozen. Ons hoogtepunt is het blazen op de Alphatoren.

Oale Roop Tocht
De Oale Roop Tocht van de Vanekerblazers is zondag van 14.00 tot 16.00 uur. Iedereen mag gratis meedoen. De wandeling van ongeveer zes kilometer voert langs de historische plekken van de vliegbasis. Om de 1,5 kilometer staat een van de Vanekerblazers met zijn midwinterhoorn aan de lippen om de oale roop te laten horen. Het is ook mogelijk om de hoorns zelf aan te blazen. Bedoeling is dat de wandeling een jaarlijks terugkerend evenement wordt. Start en finish is bij restaurant Kleinsman aan de Weerseloseweg.

Na de wandeling presenteren de Vanekerblazers en Kleinsman het Vanekerhoorntje, een adventslekkernij.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - foto: Frans Nikkels
bron: http://www.tvenschedefm.nl/video-oale-r ... em?1053680
Bijlagen
'Oale Roop Tocht' leidt wandelaars langs midwinterhoornblazers in Enschede.jpg
Gebruikersavatar
GerritHondelink
Member
Member
Berichten: 4144
Lid geworden op: do feb 13, 2014 11:00 pm

Re: Twentse tradities.

Bericht door GerritHondelink »

MIDWINTERHOORNBLAZEN

In de cultuurgeschiedenis werd, pakweg tot aan de Tweede Wereldoorlog, het midwinterhoornblazen een eeuwenoude Twentse traditie uit de duistere oudheid genoemd. Het zou te maken hebben gehad met het bijgeloof en de angst van de primitieve mens voor de duisternis. Angst voor de onzichtbare boze geesten waarvan men dacht dat ze de verwachte groei in het komende voorjaar zouden laten mislukken. Deze kwade geesten moesten bang gemaakt worden om ze op de vlucht te laten slaan. Men zocht, en vond, “muziek”- of “lawaai”-instrumenten met een sterk volume en een zo “geestelijk” mogelijke klank. Dit kent men ook bij het primitieve zingen zoals het nasale, het alleen met kopstem of alleen met borststem zingen, het jodelen.
Men dacht aldus een taal gevonden te hebben die door de kwade geesten verstaan kon worden. Vergelijken we hiermee het “brommende” begrafenisgezang van de Tibetaanse monniken en het opgedreven schelle zingen van Spaanse zigeuners dan voelen we onmiskenbaar een verwantschap.
Als we aan de bijgelovige gedachtewereld van onze voorouders denken, dan verwondert het ons niet dat voor hen zoveel boze geesten bestaan hebben. Immers, niet alleen de natuurverschijnselen als onweer, regen en wind, maar ook tal van andere verschijnselen, zoals mysterieus aandoende geluiden en beelden in het nachtelijke donker, waren aanleiding er het werk van geesten in te zien. We denken hier aan: huilende wind in de schoorsteen, knappende takken van boom of struik, rammelende kettingen van het vee in de stal, krakende sneeuw onder onverwachte voetstappen en de donkere silhouetten van jeneverbesstruiken op de heide. Het kan allemaal beklemmend en zelfs luguber geweest zijn en, niet te vergeten, de stilte rond de boerderij in het eveneens eindeloze stille landschap kan angstaanjagend geweest zijn.
Terug naar de midwinterhoorn. Het thema dat gespeeld, beter, geblazen wordt, klinkt onmiskenbaar geheimzinnig en melancholiek, maar als we ons voorstellen dat in het onmetelijke moeras- en heidelandschap de eenzame boer in deze verlatenheid behoefte voelde aan communicatie, de hoorn pakte en de tonen liet klinken naar een verre buurman en we denken aan de verbinding, die we gelegd hebben met de boze geesten, dan is deze melancholie wel begrijpelijk.
Het zo verworven beeld uit de oudheid kunnen we nog enigszins ondergaan in deze uithoek van Twente omstreeks Kerstmis, ‘s avonds als het donker wordt. Als dan over de akkers van de Ageleres of Nutteres het geluid van de midwinterhoorn tot ons doordringt, dan is er toch wéér iets merkwaardigs en dat is de grote afstand waarover het geluid hoorbaar is. Midwinterhoornblazer Herman Bekhuis zegt hierover: “ De hardbevroren bodem, open veld, en windstil weer zijn zeer bevorderlijk hiervoor; de invloed van de put waarboven geblazen wordt lijkt mij gering.” Evenwel, anderen zijn er stellig van overtuigd dat juist boven de put geblazen moet worden omdat de waterspiegel dan als klankbord fungeert waardoor de roep zo ver weg klinkt.
Reeds in de Middeleeuwen waren bijzondere muziekinstrumenten als de midwinterhoorn bekend; bijvoorbeeld “De Roelandshoorn” uit het Roelandslied. Op deze Roelandshoorn werd door een neef van Karel de Grote een noodsignaal geblazen toen hij in een oorlog tegen de Saracenen gewond raakte. Op een afstand van 30 mijl drong dit geluid tot Karel de Grote door. Deze hoorn, een z.g. olifantshoorn, een jachthoorn en als zodanig verwant aan de midwinterhoorn, hangt nu nog in de St. Vitus kathedraal te Praag.
De vertaling van het oorspronkelijk in het Frans gestelde Roelandslied uit het jaar 1080 luidt als volgt:
Terwijl hij de hoorn aan de mond zet, de graaf
hij zet hem stevig aan en laat hem met grote kracht klinken.
De bergen zijn hoog, waarlangs het geluid zich voortplant.
Op 30 mijl afstand hoort men het weerklinken.
Elkeen hoort hem, Karel en iedereen.
In een oud psalmenboek, begin 8ste eeuw, kan men bij psalm 150 een illustratie zien van instrumenten die volkomen gelijk zijn aan de midwinterhoorn.
Overeenkomsten vertonen ook blaasinstrumenten uit ver weg gelegen gebieden, zoals de z.g. dung in Tibet, de buri in Mongolië, de schelptrompetten op Madagaskar en de ranasrnaga in India. Evenals de alpenhoorn in Zwitserland, de hyrdelüren in Scandinavië, de sjofar in Israël en tenslotte de begrafenistrompet in Congo. Dit neemt niet weg dat de midwinterhoorn gewoon ergens zelfstandig kan zijn ontstaan en niet meer dan alleen qua vorm gelijkenis vertoont met genoemde instrumenten. Wel kan de slagtand of de hoorn van een dier de oervorm zijn geweest. In het gebruik valt ook enige verwantschap waar te nemen met eerder genoemde instrumenten. De midwinterhoorn wordt geblazen in de maand december bij het verdwijnen van het oude- en de komst van het nieuwe jaar. Zowel de ranasrnaga en de alpenhoorn klinken bij zonsondergang. De schelptrompetten op Madagaskar en de Kongolese begrafenistrompetten worden geblazen bij het sterven van de mens. Al deze instrumenten hebben dit gemeen: Angst van de primitieve mens voor de duisternis en de geesten van de duisternis die in het donker toeslaan om het komende leven te ver¬nietigen. Zoals eerder gezegd; men zocht een “taal” die door kwade geesten verstaan kon worden. Men probeerde met hen in contact te komen om aldus het eigen lot gunstig te beïnvloeden. Onderzoekers kennen aan het ons zo bekende oude gebruik in toenemende mate een status toe die teruggaat tot eind 15e eeuw. Het wordt gezien als aankondiging van de geboorte van het Kerstkind. Verbinding religie - mystiek?
Het midwinterhoornblazen vindt dan ook uitsluitend plaats tijdens de Advent en de zogenaamde “Twaalfnachten”, dat wil zeggen vanaf de vierde zondag vóór het Kerstfeest en vanaf Kerstmis t/m Driekoningen (6 jan.).

De bouw

De midwinterhoorn wordt veelal gemaakt van wilgenhout. Gezocht wordt een stam met een doorsnee van ongeveer 15 cm met reeds een natuurlijke kromming. De lengte is ca. 1,25 m. De stam wordt gedroogd en dan zo bewerkt dat bij het mondstuk de diameter 4 à 5 cm bedraagt en conisch toeloopt tot de oorspronkelijke omvang aan het andere eind. In de lengterichting doorgezaagd, worden de 2 helften zodanig uitgegutst dat een wanddikte van ca. 2 cm overblijft. De 2 helften worden tegen elkaar geklemd met houten banden. Als mondstuk wordt vlierhout gebruikt, waaruit de zachte kern verwijderd is en zodanig is bewerkt dat deze in de opening van de hoorn past. Het blazen is niet eenvoudig: de hoge tonen vergen uiteraard meer lipspanning en minder lucht. Het omgekeerde geldt voor de lage tonen.

Het thema
Melodie van de midwinterhoorn in Ootmarsum


Volgens onderzoekers is het thema in al die eeuwen waarschijnlijk onveranderd gebleven. De klank bestaat uit een gebroken grote drieklank en wel als stijgend en dalend kwart-sextaccoord, op het hoogtepunt toevoeging van een grote secunde en tenslotte eindigend op de grondtoon. Vanwege de bijtonen een onmiskenbaar majeurkarakter en dat terwijl Bach en Rameau, dé grondleggers van majeur en mineur, nog geboren moesten worden. Tussen de verschillende inzetten komen soms lange rusten, die dan een duidelijk gevoel van spanning of ontspanning veroorzaken. Overigens, ook in onze eigentijdse muzikale expressie zijn dit elementen van betekenis.

Bron: Velthuis, Chris, Midwinterhoornblazen, Jaarboek 2005, 23e Jaargang, Vereniging Heemkunde Ootmarsum en omstreken
Gebruikersavatar
enschedeinansichten
Member
Member
Berichten: 4149
Lid geworden op: do jan 08, 2009 9:24 pm
Locatie: Enschede
Contacteer:

Re: Twentse tradities.

Bericht door enschedeinansichten »

Drente kent de Boerhoorn. Boven de put blazen wordt naar de fabels verwezen omdat een droge midwinterhoorn (oude uitvoering) niet luchtdicht is als hij droog is.
Daarom hing men hem in het water van de put. Daardoor werdt hij zo zwaar dat men er niet mee aan de wandel ging dus op de rand van de leggen.

Tegenwoordig hebben we lijmen en kitten die hem wel luchtdicht maken.

Zo kan het zijn maar niks is zoals het lijkt. :?
Schat iedereen op waarde maar laat daarbij wel iedereen in zijn waarde.
Gebruikersavatar
Arie
Member
Member
Berichten: 21387
Lid geworden op: di nov 27, 2007 4:31 pm
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Arie »

enschedeinansichten schreef: do dec 22, 2016 7:56 pm
Arie schreef:Vandaag 246 jaar geleden was er in Coevorden een ijzerkoekenoproer. zie hiervoor op: https://nl.wikipedia.org/wiki/IJzerkoekenoproer IJzerkoeken zijn dus kniepertjes, die vroeger rond deze tijd werden gebakken. Worden er er tegenwoordig in Enschede nog kniepertjes gebakken?
Ja Arie ik heb een elektrisch kniepertjes ijzer en bakte ze samen met mijn moeder.

Er ook zoiets als Rolletjes en kniepertjes. Volgens mij symboliseerde het rolletje het opgerolde oude jaar en de vlakke uitvoering het nieuwe jaar.
Ik heb ze vandaag maar weer eens gekocht, de opgerolde kniepertjes.
Bijlagen
Opgerolde kniepertjes.jpg
Gebruikersavatar
Veteraan
Member
Member
Berichten: 4788
Lid geworden op: ma jan 02, 2012 10:10 am
Locatie: Enschede

Re: Twentse tradities.

Bericht door Veteraan »

Vanmorgen werden ze tijdens het inloopspreekuur van Seniorweb in de bibliotheek van Twekkelerveld gebakken. Dat rook heel lekker. Maar ze smaakten ook goed!
Plaats reactie