Enschede-Stad.nl

Nen eersn klap is ne daalder weerd. De eerste klap is een daalder waard.
Een goed begin is heel belangrijk, levert een voorsprong op.
Wie begint met vechten, is in het voordeel, ontleend aan de vechtpartij, waarbij klappen vallen..


Verleest de beum al het blad,
trek dan fatsoenlijk wat an ’t gat.



10 dec Eulalia van Mérida
Het is vandaag Internationale Dag van Mensenrechten.
Er wordt gezegd dat de lichtjes die nu nog centraal staan in het kerstfeest,
werden gebrand om de zon weer 'aan te moedigen' na diens stilstand.
Zolang de mol vroet, komt er geen vorst.

Twee vleegn in één klap. Twee zaken in één keer kunnen afhandelen, twee voordelen ineens hebben.



Eén den aaj’t döt wat hee wil,
Döt zeldn wat hee möt.




11 dec Damasus
Internationale Dag van de Bergen
Wereld Kinder Fonds Dag
Stoffendag
Lang de nach en kort de dag das de winterdag.

Oet de schoot (school) klappn. Ie hebt de klap völ te vaak te vrog los hangn. Zíjn mond voorbij praten. Geheimen door vertellen.
Oorspronkelijk doelde de uitdrukking op schoolkinderen die vertellen wat er is gebeurd.
Klappen is een ander woord voor praten, roddelen, kletsen.


De wearld dat is ’n wonderbook,
’t maakt de leazers wonderklook;
Mer wee ’t zonder oordeel les,
Dee blif zoas hee aai j’t is wes.



13 dec Santa Lucia. Zij wordt vereerd als patrones van het licht in de ogen; vandaar ook van blinden en slechtzienden, van artsen, oogartsen en opticiens; van elektriciens; en van prostituees die spijt hebben. Daarnaast van arbeiders in het algemeen, in het bijzonder van glazenmakers, glazeniers en glasblazers; van kleermakers en wevers; van zadelmakers en van venters; van deurwachters en portiers; van schippers en zeevarenden; van boeren en schrijvers.
Viool dag
Dag van de Fonetiek
Paarse Vrijdag
At vandage Lucia komt, lengt de dagen met vlooiensprong.
St Vitus heeft de langste dag,
St lucia heeft de langste nacht,
St Gregorius en het kruis,
maakt de dag zo lang als de nacht.
Omdat haar feest haast midden in de winter valt, wordt zij vooral in de Scandinavische landen in verband gebracht met midwintergebruiken;
daar komen veel kaarsjes en lichtjes aan te pas.

Klap an de bek hebben? Uitroep: Wou je vechten?



Nen kniepert onderveendt alns tegeliek:
De zoarg van’n riek’n en de ploag van ’n aarmn.



14 dec Johannes van het kruis. Hij is patroon van Segovia; alsmede van mystici.
Internationale Dag van de Aap.
Wereld dag voor Energiebehoud
Shareware Dag
December zacht en dikwijls regen, geeft weinig hoop op rijke zegen..

Oet de deuk doon. Uit de doeken doen. Uitleggen; verklaren, duidelijk maken..
De achtergrond van de uitdrukking is vergelijkbaar met die van er geen doekjes om winden.
Het gaat hier om het weghalen van windsels zodat wat eronder verborgen zit zichtbaar wordt.
Kiek ik proat rechtoet, zonder deukskes er um te win’n. Kijk ik praat rechtuit zonder er doekjes om te winden.
Der openluk veur otkommn. Der met veur ’t lech kommn


Wat leu hebt nen kleann moond en toch nen grootn bek.


15 dec Carlo Steeb, Hadewych van Vlaanderen
Koninkrijksdag
Thee Dag
Naturalisatiedag
As 't dondert deur de kale tek,
aan wind en raegen gin gebrek.

Op völ gräpkes volgt vaak kläpkes. Dolle vreugde eindigt vaak met lichamelijke straf.
Ai’j nich op past krie’j ne klap van mie. Hee kreeg mie toch nen paar klappn um de oorn die hem nog heugn zölt. Draai om de oren;
Oorvijg;( men denkt aan de draai van de hand).


Um ’n leelk anwennen of te leern,
Mo’j ’t vaker as ees perbeern.



16 dec Adelheid van Bourgondië (van Trier).
December veranderlijk en zacht, is een winter is een winter zonder kracht.

Dat is gin klap weerd. Waardeloos zijn.
Men zegt ook wel geen knip waard zijn. helemaal niets waard zijn.


De haand ophaoln is nich plezeerig.



18 dec Win(n)ibald van Heidenheim. Winnibald staat te boek als patroon van bouwvakkers en verloofden.
Internationale Dag van de Migrant,
Internationale Dag van de Arabische taal
Serious Request
Döt ’t knien zien hökse van binnen op slot
dan is Kesmis nich zo wiet meer vot.
De nachten bereiken hun optimale lengte
Veel dagen zijn niet veel meer dan wat grauwe schemer

Fiesterig (verkleumd). Nat, huiverig, rillerig, kouwelijk, guur, winderig en vingerkoud.
Ik veul mie vandaag wat fiesterig.
’t Is vandaag fiesterig weer. Onaangenaam koud
As ’t fiesterig koald is dan geet dat deur de kleer hen.
De vrouwleu kreupen in eere mantel in meka as fiesterige hoonder. De vrouwen kropen in haar mantels in elkaar als huiverige kippen.




Wee recht van ’n natuur hoaldt, blif der zo völ meugelijk oet.


19 dec Urbanus V.
De namen Joel en Midwinter zijn door de eeuwen heen de gebruikelijke aanduidingen geweest voor het feest van de kortste dag.
De naam Midwinter doet vermoeden dat Midwinter in het midden van de winter valt.
Dit is echter niet zo, want Midwinter is het begin van de winter.
De naam Midwinter drukt dan ook meer het gevoel uit dat de winter op de helft is.
Dit gevoel ontstaat doordat de dagen na Midwinter weer gaan lengen.
Is december veranderlijk beste vriend, dan is heel de winter slechts een kind.

Gudderig weer.

klopt Willem; op gudderig weer kom ik nog terug.

Meakn, meaken. Meisje, verloofde ( deerne; wicht; griet; lökke; deusken; Jänneke).
Joa ’t is ’t mooiste meakn oet de buurt.
Ie proat van ’n klein meaken en ne grote lökke of deerne, mar ne jonge den vekering hef, pröt van zien meakn.
Langs de grens wordt in de regel gesproken van wicht en wichter. Twee jungkes en 3 wichter.
Moeder is in de kökken en de wichter bint naor school.

Vrouwleu...ik heb ze nooit begrepp'n, ik begriep ze nich en ik zal ze nooit begriep'n. Ie wilt ze hebben, ie mot ze hebben, ie könt ze nich hebmn.



Kom mar gauw hierhèn, zee de moor, dow ‘n kleanen was valln, dan zak die opbeurn.


20 dec Dominicus van Silos. Naast beschermheilige van herders en gevangenen is Dominicus van Silo ook patroon van Silos.
Het is vandaag Internationale Dag voor Menselijke Solidariteit.
Dag van de Nederlandse Spraakkunst
Winter, je bent boeiend, in rust en stilte vlecht je herfst en lente aaneen.
Heb ie good wat brandhoalt koch,
Dan krieg ie ’t van ’t winter warm genog.

Ik hoor ook vaak "wichter"en dan bedoelen ze alle kinderen van een gezin. Zowel jongens als meisjes.

WICH, WICHT
Het woord wicht betekent oorspronkelijk, ook in het Nederlands, kind. Nog oorspronkelijker is de betekenis `wezen'. Het is verwant met het woord wezen, zoals zicht met zien. Dat `wezen' is bewaard gebleven in het woord booswicht.
In ons Twents heeft wicht een dubbele betekenis, namelijk kind en daarnaast meisje. In sommige plaatsen kan het meervoud van het woord wichter namelijk zowel kinderen als meisjes betekenen terwijl aan de rand van het Twentse taalgebied wichter zelfs alleen maar meisjes kan betekenen.
Biej doonker zint alle wichter en katn mooi
Wanneer oe wich geet van Hengel nao Boorn (d.i. erg mank loopt) of as ze stridt as zon tichelpeerd is ze zeker geen schoonheid.
As ik mear nen kearl krieg, zea ’t wicht, wat goat mie aandere wichter an.

Proatt mie gen dinger, zer Beargsteggershanna, oons wicht deent bie zukke hogen in de stad en ’t kuiert al zoa mooi achter oet ’n hals.

De buren hadden twee dochters. De buurvrouw sprak altijd over de wichter. Maar vervolgens zei ze voorbeeld ´Onz´ Gerda is vall´n. Hij hef ´n skoen´n helemoal kaal´.
Mijn moeder, komend uit Kampen, begreep dat "hij" helemaal niet. Het is toch een meisje?

Mijn Drentse buren op het Pathmos spraken altijd over hun "wichien" als het over het buurmeisje hadden.

Deerntien

Is het woord wiedes (van de uitdrukking: das nogal wiedes) ook een Twents woord?

Klaplooper. Aalt vroagn bie nen aander mar zelf nooit wat hebben. Dit is op andermans zak teren;
aan de kost komen door ongevraagd bij een ander te gaan eten.
Iemand die het er stelselmatig op aanlegt om gratis bij iemand te gast te zijn of anderszins van iemands goedheid te profiteren;
profiteur Bietser, Pannenlikker, Parasiet.


A’k oet ’t hoes zin, zea de keerl, dan zin’k op ’n besten te pas.


21 dec Petrus Canisius. Thomas.
Europese Dag van de Korte Film
Wereld Orgasme dag
Sint Thomasluiden
Kruiswoordpuzzel Dag
Winterzonnewende. Midwinter, Joel (Yule) of wintersolstitium zijn allen benamingen voor het begin van de winter.
Midwinter valt op de kortste dag, wanneer de nacht op zijn langst is.
Meestal op 21 december (i.v.m. schrikkeljaren soms op 22 december).
Na Midwinter zullen de nachten weer korter gaan worden en de dagen langer.
Als met St. Thomas(21) de dagen gaan lengen,
beginnen de nachten te strengen.

t geet weer op,t licht an !